شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| «یک تناقض مربوط به مسأله تعریف مسئولیت اجتماعی شرکت، مسأله «رد و طرد» است. هیچ مدیر امور شرکتی اعتراف نمی‌کند که شرکتش از نظر اجتماعی غیرمتعهد و مسئولیت‌ناپذیر است. شرکتی که نمی‌تواند بپذیرد که هر چیزی که انجام می‌دهد بدتر و کمتر از عملکرد یک شهروند شرکتی خوب است و این‌که وقتی قوانین رفتاری خود را نقض می‌کند به آنها اعتراف نمی‌کند، نمی‌تواند از مکانیسم‌های لازم برای یادگیری، آموختن و پیشرفت برخوردار باشد.

وقتی نوبت به گنجاندن حقوق بشر در برنامه کاری شرکت می‌رسد، شکستن مرزهای حاشا که شرکت‌ها ساخته‌اند به مسأله و مشکلی بنیادین بدل می‌شد. رد و حاشا ممکن است به چندین صورت زیر باشد:

- عدم مفهوم‌سازی آنچه که حقوق بشر است.
- عدم اعتراف به تعهد و مسئولیت برای تاثیر حقوق بشر بر اقدامات آنها؛
- عدم انجام تحلیل و بررسی برای این‌که چگونه اقدامات آنها ممکن است تخطی از حقوق بشر باشد و این‌که چگونه آنها می‌توانند از تاثیر قانونی خود به صورت فعالانه استفاده کنند تا حقوق بشر را بهبود ببخشند.

شرکت‌ها به‌طور معمول حقوق بشر را در زیر چهار مقوله قرار داده و فرض می‌کنند:
(1) سیاست زیست محیطی؛
(2) سلامت و ایمنی؛
(3) طرح عملیات اضطراری؛
(4) روابط اجتماعی؛
(5) اقدامات ضدفساد.
 

چیزی که بیشتر شرکت‌ها ظاهرا در اتخاذ تعریف‌های خود از حقوق بشر نادیده می‌گیرند کلیت اجرای ساختار مهندسی حقوق بشر است که در چارچوب سیستم سازمان ملل متحد در طی پنجاه سال صورت گرفته است ... بیانیه‌ها، پیمان‌ها و پروتکل‌های سازمان ملل، سازه‌ها و ستون‌های بنیادین حقوق بشر می‌باشند. حداقل سیزده پیمان بین‌المللی وجود دارند که حقوق بشر در هسته آنها جای دارد و به‌صورت مستقیم با عملکرد و نحوه کار شرکت‌ها مرتبط می‌باشند (فرانکنتال، سال 2000).

جنبه دوم رد و حاشا از طرف شرکت‌ها، عدم اعتراف به مسئولیت برای تاثیر حقوق بشر بر فعالیت‌ها و اقدامات آنهاست. موارد بسیاری وجود دارند که در آنها شرکت‌ها ممکن است تاثیری بسیار منفی روی جامعه داشته باشند و در ظاهر گویا چیزی در این‌باره انجام ندهند یا انتظار دارند که کسی توجهی به این امر ندارد، بویژه در مناطقی از جهان که این‌گونه شرکت‌ها امیدوارند اقدامات‌شان دیده ‌نشود. اما شرکت‌ها در جهانی فعالیت‌ می‌کنند که به شکلی فزاینده حساس است، جایی که اقدامات آنها توسط رسانه‌ها و شرکت‌های غیردولتی به صورت مداوم بررسی می‌شود. سکوت، انفعال و حاشا و رد کردن شاید به عنوان جرم دیده شوند.

مسایل مذکور در کشورهایی قابل اجراست که حکومت و رژیمی استبدادی در آن حاکم است یا در شرایط نزاع و اختلاف که شرکت‌ها اغلب در این شرایط بسیار آسیب‌پذیرند. برای نمونه، شرکت‌های نفتی فعال در آنگولا مبالغ هنگفتی را به دولت آنگولا می‌دهند که بیشتر آن برای ادامه جنگ با اقلیت مخالف مسلح صرف می‌شود ...

نکته‌ای که می‌خواهم ذکر کنم این است که «عدم اذعان و حاشا» یک کارکرد مدیریت بحران است، مدیریت خبر و روابط‌عمومی است. این‌ کارکرد به عنوان مانعی در برابر مسئولیت اجتماعی شرکت کار می‌کند که نیازمند صداقت، شفافیت و گروهی حساس و دقیق و تمایل به درس گرفتن از اشتباه‌های گذشته است» (پیتر فرانکنتال).

قلمرو ناشناخته برای مسئولیت اجتماعی

درحالی‏که چالش‌‏های پیشین، یک سازمان و شرکت یا گروه خاص را تحت‌تاثیر می‎‌گذاشتند، اما بحران کووید-19 با تمامی آنها فرق دارد. عملا هیچ کسب‌کار، بخش یا اقتصادی نیست که با تاثیرهای ویران‎‌کننده‎ اپیدمی کرونا مواجه نشده باشد و درحالی‏که در چشم‌‎انداز اقتصادی جدید، تمامی کسب‌وکارها با مسأله‌ بقای بلندمدت خود مواجه هستند، چالش‌‏ها و فرصت‏‌های کوتاه‌مدتی وجود دارند که می‌توان با بهره‎‌گیری از ارزش‌‏های مسئولیت اجتماعی، به آنها رسیدگی کرد.

در این دوران پر از ابهام و اضطراب، آن ارزش‏‌ها جایگاه مختص خودشان را دارند. یکی از اصلی‌‎ترین مؤلفه‌های مسئولیت اجتماعی، بخشیدن یک وجهه‌ انسانی به کسب‎‌وکارهاست که این‌کار از طریق اشتراک‌‎گذاری همدلی، درک و پشتیبانی مالی و اخلاقی برای افراد نیازمند صورت می‌گیرند. قطع‌به‌یقین در دوران دشواری حضور داریم و به‌کارگیری ایده‎‌آل‎‌های مسئولیت اجتماعی برای حل‌وفصل اختلالات ناشی از کووید-19، می‌تواند به نفع تمامی کارکنان، مصرف‌کنندگان و از همه مهم‎تر، افرادی تمام شود که تمام تلاش خود برای عبور از این دوران چالش ‏‎برانگیز را انجام می‏‌دهند.

طبیعتا همه‎ ما به دنبال بهترین، ایمن‎ترین و سریع‌ترین راه‌‌کار ممکن برای حل مشکلات کنونی و بازگشت به زندگی پیش از شیوع پاندمی فراگیر کووید-19 هستیم که برای شرکت‌ها نقش یک آزمون را دارد تا میزان جدیت سازمان خود در زمینه‌ مسئولیت‌پذیری اجتماعی را بیازمایند، زیرا تاکنون هیچ‎ موقعیت حیاتی‌تر از این پیش نیامده که عمق تعهد خود به جامعه، کارکنان، مصرف‌‎کنندگان و محیط زیست را نشان دهند.

پیش‌تر تعهدات شرکت‌ها پیرامون مسئولیت‌پذیری اجتماعی (مسئولیت اجتماعی) عمدتا شامل فعالیت‌هایی نظیر کمک‌های رسانه‌ای به خیریه‌ها می‌شد تا اعتبار خود در نزد جامعه را تقویت کنند و «مسئولیت‌پذیری»شان را نشان دهند.

اما طی دو دهه‎ گذشته، تعداد فزاینده‎ای از شرکت‌ها یک رویکرد جامع‌‎تر را به‌کار گرفته‌‎اند و مسئولیت‌پذیری اجتماعی خود را نه در قالب کمک‎‌های مالی بلکه در نحوه‎ کسب درآمد خود نشان می‌دهند.