اشاره

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| روابط‌عمومی به عنوان یک علم، فن ورشته دانشگاهی کاربردی در حوزه علوم اجتماعی مطرح است که مبنای حرفه‌ای داشته و جنبه‌های مهارتی و عملی آن پررنگ است. داشتن مهارت عملی در رشته روابط‌عمومی به لحاظ نوع و شکل فعالیتهای این رشته در سازمان ها و در ارتباط با نیروی انسانی و مخاطبان حائز اهمیت است.

روابط‌عمومی در ایران به عنوان یک رشته دانشگاهی در سال 1346 رسماً در دانشگاه علوم ارتباطات سابق راه اندازی شد و نخستین بار در دنیا نیز در سال 1923 در دانشگاهی در نیویورک تدریس دروس مرتبط با این رشته مورد توجه قرار گرفت. با توجه به اهمیت جایگاه روابط‌عمومی، طی سالهای گذشته تلاش مستمری از سوی صاحب نظران و اساتید این رشته برای دایر شدن مقاطع کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاهها صورت گرفته و در همین راستا اخیراً جلسه ای توسط "شورای تحول و ارتقای علوم انسانی شوای عالی انقلاب فرهنگی "با موضوع بررسی سرفصل مقطع کارشناسی ارشد روابط‌عمومی با پنج گرایش تشکیل گردید.

اهمیت موضوع آموزش در روابط‌عمومی بهانه‌ای شد تا گفتگویی را با دکتر حسین افخمی استاد و مدیر گروه روابط‌عمومی دانشکده علوم ارتباطات دانشگاه علامه داشته باشیم، آنچه درپی می آید حاصل این گفتگوست:

***

*به عنوان سوال اول بفرمایید چه برداشتی ازرشته روابط‌عمومی وآموزش دانشگاهی آن دراین حوزه دارید؟

به نظر من روابط‌عمومی به عنوان یک رشته دانشگاهی نوعی مهارت ارتباطات انسانی است که نشات گرفته از علوم مختلف و اخلاق حرفه‌ای است و تکنولوژیهای نوین ارتباطی در واقع تسهیل کننده کار روابط عمومی‌ها هستند و هرگز جایگزین نیروی انسانی خلاق و ماهر نخواهد بود.

با وجود این که رشته ارتباطات حدود 30 سال قبل در دانشگاه علامه طباطبایی راه اندازی شده اما یک واحد درس روابط‌عمومی برای این رشته در نظر گرفته نشده و دانش آموختگان این رشته نیز وقتی جذب ادارات روابط‌عمومی می‌شوند مهارت کافی را نداشته و این نقصان می تواند با تصویب نهایی طرح راه اندازی مقطع کارشناسی ارشد رشته روابط‌عمومی همچنین در نظر گرفتن واحدهای عملی و اجبار گذراندن دوره‌های کارورزی در محل کار، جبران شود.

*چه ارزیابی از وضعیت رشته روابط‌عمومی و آموزش دانشگاهی آن در دنیا دارید؟

چنانچه در بسیاری از دانشگاه‌های دنیا گذراندن دوره های کارورزی به عنوان یکی از واحدهای درسی در رشته های ارتباطات و روابط‌عمومی مطرح بوده و کسب مهارت عملی و حرفه‌ای در کنار آموزشهای تئوری، از اهمیت بالایی برخوردار است. اما امروزه با توجه به تحولاتی که در حوزه ارتباطات و فناوری های ارتباطی رخ داده است آموزش مقاطع دانشگاهی این رشته رشد کافی و متناسب را نداشته، به این دلیل که امکانات لازم برای رشته هایی که نیازمند آموزش فنی و تکنیکی و کاربردی هستند در آموزش عالی وجود ندارد، به عنوان نمونه در دهه 40 و 50 در دانشگاه علامه طباطبایی لابراتوار عکاسی و کلاسهای آموزش ماشین نویسی (تایپ) وجود داشت که دانشجویان این رشته مهارت های لازم برای کار در روابط‌عمومی را در دانشگاه و از طریق طی کردن دوره های عملی فرامی گرفتند.

در شرایط فعلی تکنولوژی تغییر کرده و فناوریهای دیجیتال جایگزین آن شده که لازم است آموزش عالی نیز برای آموزش این دروس در دانشگاهها مجهز شده و خودش را با شرایط نو تطبیق دهد. البته ذکر این موضوع ضروری است که تکنولوژی می‌تواند تسهیل کننده فعالیتهای روابط‌عمومی باشد و جنبه اجرای امور بیشتر به مهارت های ارتباط انسانی و حرفه‌ای مرتبط است.

در واقع امروزه بخش‌های مختلفی نظیر:تبلیغات،رسانه ها و سایر بخشهای مرتبط متکی به تکنولوژیهای جدید هستند و اگر کسی آموزش لازم را ندیده باشد تطبیق با محیط برایش دشوار می شود که در شرایط کنونی تجهیز محیط کار روابط‌عمومی این امکان را برای افراد فراهم می‌کند که بتوانند کمبود واحدهای آموزشی مرتبط درحوزه‌های تکنولوژیکی و فناوری‌های روز ارتباطی را جبران کند. همچنین در حوزه آموزش با توجه به تحولات جهانی باید شرایط تطبیق آموزش‌ها با استانداردهای بین المللی بیشر فراهم شود

*جنابعالی چه نقشی برای انجمن ها وتشکل های روابط‌عمومی درحوزه آموزش قائل هستیذ؟

در حوزه آموزش روابط‌عمومی، انجمنها و موسسات حرفه‌ای خصوصی با برگزاری کنفرانسها و همایشها و دوره‌های آموزشی توان رشد علمی این رشته را می‌توانند افزایش دهد که ما هنوز در این رابطه به سطح استانداردهای جهانی نرسیدیم. در برخی کشورها اهمیت این انجمن ها و صلاحیت علمی شان حتی از دانشگاه نیز بیشتر است و اگر فردی تاییده علمی و گواهی علمی عضویت چنین انجمن هایی را داشته باشد، مدرک کسب شده به لحاظ اعتبار از درجه علمی بالایی برخورداراست و با اخذ این مدرک به راحتی جذب بازار کار می‌شوند و ما حتی در کشورهای همسایه شاهد ارتقای حرفه ای آموزش روابط‌عمومی در این حوزه‌ها هستیم. در ایران برگزاری کنفرانس‌های بین المللی حدود بیست سال است که بطور جدی مورد توجه قرار دارد و از حدود سال 1377 توسط موسسات و انجمن ها با موضوعات مختلف فرصت یادگیری و تبادل دیدگاهها را بیشتر فراهم کرده است.

*چه برداشتی از وضعیت نیروی انسانی در روابط‌عمومی سازمان ها دارید؟

البته در ایران به دلیل شرایط استخدام در ادارات روابط‌عمومی برای جذب کارشناس به طور کلی همه رشته ها در لیست قرار داده شده و به همین دلیل عموماً کارشناس حرفه‌ای دانش آموخته روابط‌عمومی در مسند امور کمتر قرار می گیرد و در پی آن نارضایتی و ناکارآمدی ها باعث می‌شود نسبت به عدم کارایی روابط‌عمومی انتقادهایی وارد شود که دلیل اصلی آن عدم تخصص گرایی در این رابطه قلمداد می‌شود. در این زمینه باید شرایط اشتغال عامل انگیزشی مهمی در مورد جذب دانشجویان توانمند و علاقمند داشته باشد و روی این افراد سرمایه گذاری شده و جذب بخشهای اجرایی شوند.

*چه راهکارهایی را برای آموزش موثر وهدفمند نیروی انسانی درروابط‌عمومی های درکشور قائل هستید؟

به طور کلی در مورد توسعه و اهمیت آموزش روابط‌عمومی در کشور ما تا زمانی که رسانه ها در یک جامعه جایگاه مناسبی نداشته و محدودیت های آنها برداشته نشود، به تنهایی نمی‌تواند رشد حرفه‌ای داشته باشیم.

در دنیا به حرفه‌های ارتباطی واژه "هنرهای آزاد " اطلاق می‌شود. در این رشته باید نوعی رقابت حرفه‌ای حاکم شود و ملاک سنجش افراد فقط مدارک دانشگاهی نبوده و استانداردهای حرفه‌ای و اخلاق و دانش و مهارت درکنار هم می‌تواند پروسه آموزش حرفه‌ای این رشته را تکمیل نماید.

از سویی کارگاهها ی آموزشی در دانشگاهها حداقل امکانات نظیر اینترنت، تجهیزات ارتباطی و کامپیوتر و... را در اختیار دانشجو قرار دهد و همچنین کارشناس روابط‌عمومی لازم است دروسی از علوم اجتماعی نظیر جامعه شناسی، روان شناسی، سیاست، اقتصاد، حقوق و مدیریت را در دروس پایه گذرانده باشد تا در محیط واقعی کار کارشناسی موفق بوده و سازمان نیز از داشتن چنین نیرویی خرسند باشد.

در زمینه تالیف کتب در حوزه روابط‌عمومی نیز شاهد انتشار کتابهایی هستیم که در یک موضوع تکرارشده اند ولازم است ترجمه ها نیز بر مبنای منابع مستند و حائز استانداردهای شناخته شده علمی انجام شود تا بطور کلی،آموزش روابط‌عمومی در ایران در مسیر تطبیق با آموزش‌های بین المللی حرکت کند