اشاره
شبكه اطلاع‌رساني روابط‌عمومي ايران (شارا)-|| روابط‌عمومي به عنوان يك علم، فن ورشته دانشگاهي كاربردي در حوزه علوم اجتماعي مطرح است كه مبناي حرفه‌اي داشته و جنبه‌هاي مهارتي و عملي آن پررنگ است. داشتن مهارت عملي در رشته روابط‌عمومي به لحاظ نوع و شكل فعاليتهاي اين رشته در سازمان ها و در ارتباط با نيروي انساني و مخاطبان حائز اهميت است.
روابط‌عمومي در ايران به عنوان يك رشته دانشگاهي در سال 1346 رسماً در دانشگاه علوم ارتباطات سابق راه اندازي شد و نخستين بار در دنيا نيز در سال 1923 در دانشگاهي در نيويورك تدريس دروس مرتبط با اين رشته مورد توجه قرار گرفت. با توجه به اهميت جايگاه روابط‌عمومي، طي سالهاي گذشته تلاش مستمري از سوي صاحب نظران و اساتيد اين رشته براي داير شدن مقاطع كارشناسي ارشد و دكتري در دانشگاهها صورت گرفته و در همين راستا اخيراً جلسه اي توسط "شوراي تحول و ارتقاي علوم انساني شواي عالي انقلاب فرهنگي "با موضوع بررسي سرفصل مقطع كارشناسي ارشد روابط‌عمومي با پنج گرايش تشكيل گرديد.
اهميت موضوع آموزش در روابط‌عمومي بهانه‌اي شد تا گفتگويي را با دكتر حسين افخمي استاد و مدير گروه روابط‌عمومي دانشكده علوم ارتباطات دانشگاه علامه داشته باشيم، آنچه درپي مي آيد حاصل اين گفتگوست:
***
*به عنوان سوال اول بفرماييد چه برداشتي ازرشته روابط‌عمومي وآموزش دانشگاهي آن دراين حوزه داريد؟
به نظر من روابط‌عمومي به عنوان يك رشته دانشگاهي نوعي مهارت ارتباطات انساني است كه نشات گرفته از علوم مختلف و اخلاق حرفه‌اي است و تكنولوژيهاي نوين ارتباطي در واقع تسهيل كننده كار روابط عمومي‌ها هستند و هرگز جايگزين نيروي انساني خلاق و ماهر نخواهد بود.
با وجود اين كه رشته ارتباطات حدود 30 سال قبل در دانشگاه علامه طباطبايي راه اندازي شده اما يك واحد درس روابط‌عمومي براي اين رشته در نظر گرفته نشده و دانش آموختگان اين رشته نيز وقتي جذب ادارات روابط‌عمومي مي‌شوند مهارت كافي را نداشته و اين نقصان مي تواند با تصويب نهايي طرح راه اندازي مقطع كارشناسي ارشد رشته روابط‌عمومي همچنين در نظر گرفتن واحدهاي عملي و اجبار گذراندن دوره‌هاي كارورزي در محل كار، جبران شود.
*چه ارزيابي از وضعيت رشته روابط‌عمومي و آموزش دانشگاهي آن در دنيا داريد؟
چنانچه در بسياري از دانشگاه‌هاي دنيا گذراندن دوره هاي كارورزي به عنوان يكي از واحدهاي درسي در رشته هاي ارتباطات و روابط‌عمومي مطرح بوده و كسب مهارت عملي و حرفه‌اي در كنار آموزشهاي تئوري، از اهميت بالايي برخوردار است. اما امروزه با توجه به تحولاتي كه در حوزه ارتباطات و فناوري هاي ارتباطي رخ داده است آموزش مقاطع دانشگاهي اين رشته رشد كافي و متناسب را نداشته، به اين دليل كه امكانات لازم براي رشته هايي كه نيازمند آموزش فني و تكنيكي و كاربردي هستند در آموزش عالي وجود ندارد، به عنوان نمونه در دهه 40 و 50 در دانشگاه علامه طباطبايي لابراتوار عكاسي و كلاسهاي آموزش ماشين نويسي (تايپ) وجود داشت كه دانشجويان اين رشته مهارت هاي لازم براي كار در روابط‌عمومي را در دانشگاه و از طريق طي كردن دوره هاي عملي فرامي گرفتند.
در شرايط فعلي تكنولوژي تغيير كرده و فناوريهاي ديجيتال جايگزين آن شده كه لازم است آموزش عالي نيز براي آموزش اين دروس در دانشگاهها مجهز شده و خودش را با شرايط نو تطبيق دهد. البته ذكر اين موضوع ضروري است كه تكنولوژي مي‌تواند تسهيل كننده فعاليتهاي روابط‌عمومي باشد و جنبه اجراي امور بيشتر به مهارت هاي ارتباط انساني و حرفه‌اي مرتبط است.
در واقع امروزه بخشهاي مختلفي نظير:تبليغات،رسانه ها و ساير بخشهاي مرتبط متكي به تكنولوژيهاي جديد هستند و اگر كسي آموزش لازم را نديده باشد تطبيق با محيط برايش دشوار مي شود كه در شرايط كنوني تجهيز محيط كار روابط‌عمومي اين امكان را براي افراد فراهم مي‌كند كه بتوانند كمبود واحدهاي آموزشي مرتبط درحوزه‌هاي تكنولوژيكي و فناوريهاي روز ارتباطي را جبران كند. همچنين در حوزه آموزش با توجه به تحولات جهاني بايد شرايط تطبيق آموزش‌ها با استانداردهاي بين المللي بيشر فراهم شود
*جنابعالي چه نقشي براي انجمن ها وتشكل هاي روابط‌عمومي درحوزه آموزش قائل هستيذ؟
در حوزه آموزش روابط‌عمومي، انجمنها و موسسات حرفه‌اي خصوصي با برگزاري كنفرانسها و همايشها و دوره‌هاي آموزشي توان رشد علمي اين رشته را مي‌توانند افزايش دهد كه ما هنوز در اين رابطه به سطح استانداردهاي جهاني نرسيديم. در برخي كشورها اهميت اين انجمن ها و صلاحيت علمي شان حتي از دانشگاه نيز بيشتر است و اگر فردي تاييده علمي و گواهي علمي عضويت چنين انجمن هايي را داشته باشد، مدرك كسب شده به لحاظ اعتبار از درجه علمي بالايي برخورداراست و با اخذ اين مدرك به راحتي جذب بازار كار مي‌شوند و ما حتي در كشورهاي همسايه شاهد ارتقاي حرفه اي آموزش روابط‌عمومي در اين حوزه‌ها هستيم. در ايران برگزاري كنفرانس‌هاي بين المللي حدود بيست سال است كه بطور جدي مورد توجه قرار دارد و از حدود سال 1377 توسط موسسات و انجمن ها با موضوعات مختلف فرصت يادگيري و تبادل ديدگاهها را بيشتر فراهم كرده است.
*چه برداشتي از وضعيت نيروي انساني در روابط‌عمومي سازمان ها داريد؟
البته در ايران به دليل شرايط استخدام در ادارات روابط‌عمومي براي جذب كارشناس به طور كلي همه رشته ها در ليست قرار داده شده و به همين دليل عموماً كارشناس حرفه‌اي دانش آموخته روابط‌عمومي در مسند امور كمتر قرار مي گيرد و در پي آن نارضايتي و ناكارآمدي ها باعث مي‌شود نسبت به عدم كارايي روابط‌عمومي انتقادهايي وارد شود كه دليل اصلي آن عدم تخصص گرايي در اين رابطه قلمداد مي‌شود. در اين زمينه بايد شرايط اشتغال عامل انگيزشي مهمي در مورد جذب دانشجويان توانمند و علاقمند داشته باشد و روي اين افراد سرمايه گذاري شده و جذب بخشهاي اجرايي شوند.
*چه راهكارهايي را براي آموزش موثر وهدفمند نيروي انساني درروابط‌عمومي هاي دركشور قائل هستيد؟
به طور كلي در مورد توسعه و اهميت آموزش روابط‌عمومي در كشور ما تا زماني كه رسانه ها در يك جامعه جايگاه مناسبي نداشته و محدوديت هاي آنها برداشته نشود، به تنهايي نمي‌تواند رشد حرفه‌اي داشته باشيم.
در دنيا به حرفه‌هاي ارتباطي واژه "هنرهاي آزاد " اطلاق مي‌شود. در اين رشته بايد نوعي رقابت حرفه‌اي حاكم شود و ملاك سنجش افراد فقط مدارك دانشگاهي نبوده و استانداردهاي حرفه‌اي و اخلاق و دانش و مهارت دركنار هم مي‌تواند پروسه آموزش حرفه‌اي اين رشته را تكميل نمايد.
از سويي كارگاهها ي آموزشي در دانشگاهها حداقل امكانات نظير اينترنت، تجهيزات ارتباطي و كامپيوتر و... را در اختيار دانشجو قرار دهد و همچنين كارشناس روابط‌عمومي لازم است دروسي از علوم اجتماعي نظير جامعه شناسي، روان شناسي، سياست، اقتصاد، حقوق و مديريت را در دروس پايه گذرانده باشد تا در محيط واقعي كار كارشناسي موفق بوده و سازمان نيز از داشتن چنين نيرويي خرسند باشد.
در زمينه تاليف كتب در حوزه روابط‌عمومي نيز شاهد انتشار كتابهايي هستيم كه در يك موضوع تكرارشده اند ولازم است ترجمه ها نيز بر مبناي منابع مستند و حائز استانداردهاي شناخته شده علمي انجام شود تا بطور كلي،آموزش روابط‌عمومي در ايران در مسير تطبيق با آموزشهاي بين المللي حركت كند