شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- سید فرید قاسمی در سال ۱۳۴۳ در خرم‌آباد به دنیا آمد. وی تحصیلات خود را تا مقطع دیپلم در زادگاهش گذراند.

سپس ادامه تحصیلات خود را در تهران ادامه داده و مدرک کارشناسی خود را در رشته کتابداری و اطلاع‌رسانی اخذ کرد.

اما در ادامه، علاقه وی به پژوهش در زمینه مطبوعات ایران باعث شد به سمت تاریخ مطبوعات ایران کشیده شود. این علاقه تا آنجا ادامه پیدا کرد که در حال حاضر، قاسمی به عنوان برجسته‌ترین صاحب‌نظر در زمینه تاریخ مطبوعات ایران، شناخته می شود.

علاوه بر پژوهش در تاریخ مطبوعات ایران، در کارنامه مشاغل مطبوعاتی او سردبیری نشریه هایی مانند فصل‌نامه رسانه، کتاب هفته، پژوهش‌نامه مطبوعات ایران، فصل‌نامه لرستان‌پژوهی، ایران سال، فصل‌نامه شقایق و... نیز به چشم می‌خورد.

بنا بر نظر اکثر اساتید و کارشناسان ارتباطات و حوزه مطبوعات، مهم ترین وجه تفاوت قاسمی در مسیر تولید منابع تاریخ مطبوعات و کتاب پژوهی، گوناگونی روش‌های پژوهشی این روزنامه‌نگار محقق است. چراکه، وی به هیچ وجه محققی «تک‌روشی» نبوده و اگرچه صاحب‌نامانی پیش از او نیز تاریخ مطبوعات را نگاشته‌اند اما آثار سیّد فرید قاسمی به روش‌های کاربردی، مطالعات اکتشافی و تفصیلی، پژوهش‌های توصیفی و تحلیلی توانسته است، خلاء منبع را در سه دهه گذشته جبران کند. در ادامه گفتگوی سیناپرس با ایشان را به عنوان استاد هفته می‌خوانید.

چه عاملی باعث شد این رشته را انتخاب کنید؟
البته رشته تحصیلی من کتابداری است. بهتر است بپرسید چرا این مسیر را انتخاب کردم. من همیشه به تاریخ مطبوعات ایران علاقه مند بودم و در مطالعاتم به این نتیجه می رسیدم که خلاء های فراوانی در این حوزه در منابع موجود وجود دارد. بنابراین دوست داشتم بتوانم کاری برای این حوزه و خلاء هایش انجام دهم. به عنوان مثال وقتی با استادان رشته‌های ارتباطات و روزنامه نگاری صحبت می کردم، می دیدم که همه آنها در زمینه عملی و کارکردی، استاد و بهترینند اما، به عنوان مثال هیچ‌کدام نمی‌دانستند که اولین مصاحبه یا گزارش در کجا، کی و به وسیله چه کسی نوشته شده است؟ یا نمی‌دانستند که سیر تحولات تاریخ مطبوعات ایران چیست؟ و یا مطبوعات ایران چه کاستی‌هایی در گذر زمان داشته است؟ این بود که من متوجه ضعف و نقصان درباره تاریخ مطبوعات ایران شدم و به تحقیق در این زمینه پرداختم. آنقدر که حالا خودم را بیشتر یک پژوهشگر و تاریخ نگار مطبوعات می‌دانم و خوشحالم که توانسته‌ام بخش مهمی از تاریخ مطبوعات و میراث فرهنگی مطبوعات ایران را زنده نگه دارم.

اگر به گذشته بازگردید بازهم این مسیر را انتخاب می کنید؟
بله، قطعا. چون حس می کنم به لطف خدا فعالیت هایم ثمربخش بوده است. الان حس می کنم، من به تاریخ مطبوعات مدیونم نه او به من. با خودم فکر می کنم اگر مطالعه و پژوهش نبود عمرم به بطالت می گذشت.

در حال حاضر جایگاه مطبوعات و روزنامه نگاری را در کشور چگونه ارزیابی می کنید؟
به نظر می رسد در حال حاضر سیستم کارمندپرور در تحریریه مطبوعات جاافتاده است که این موضوع آسیب جدی به عرصه مطبوعات و کار خبر می زند. چراکه، روزنامه روزنامه نگار می خواهد، نه کارمند. معضل دیگر که در حال حاضر مطبوعات و رسانه های کشور با آن رو به رو هستند این است که عده ای خیلی قشنگ حرف می زنند، ولی پای عمل که می رسد، نمی توانند کار کنند. این معضل از تعداد آدمهایی که جدی کار می کنند، می کاهد.

چه باید کرد؟
کاملا مشخص است. ما از تجارب تاریخی بهره نمی بریم، در حالیکه دنیا این مسیرها را طی کرده است. ما هزینه این حرفه را پرداخت کرده ایم، بدون این که از مزایایش بهره ای ببریم.

موضوعی که به تازگی از سوی کارشناسان و دست اندرکاران مطبوعات مطرح می شود این است که امروزه روزنامه نگار جای خودش را به کارمند روابط عمومی داده است و اخباری که در خروجی رسانه ها قرار می گیرد اغلب اخبار روابط عمومی است و روزنامه نگار امروزی دغدغه روشنگری برای مخاطب را ندارد، چقدر با این موضوع موافق هستید؟
ببینید باید معنای دقیقی از روزنامه نگار و روزنامه داشته باشیم. باید متوجه باشیم که سیر تا پیاز یک واقعه جایش در روزنامه نگاری نیست. چراکه، گاهی پای منافع ملی در میان است و روشنگری نه تنها به نفع کشور و مردم نیست بلکه ممکن است ضرر هم برایشان داشته باشد. اما به هرحال، خبرنگار و روزنامه نگار باید متوجه باشد که هیچ وقت کارمند روابط عمومی هیچ نهاد و سازمانی نیست.

چه توصیه ای برای روزنامه نگاران و کسانی که می خواهند وارد این عرصه شوند، دارید؟
داشتن ذوق نویسندگی برای ورود به این حرفه لازم است اما کافی نیست. یک روزنامه نگار باید پرانرژی، سختکوش، مقاوم و حقیقت یاب بوده و متوجه باشد که عشق و استرس، ذات روزنامه نگاری است. ضمن اینکه امروزه تنها با قلم در دست گرفتن نمی توان روزنامه نگار شد بلکه باید به علم روز و ابزارهای آن مانند توانایی کار حرفه ای با رایانه نیز آشنا بود. علاوه بر اینها کسی که می خواهد وارد این حرفه شود باید اخلاق مدار بوده و در وهله آخر سواد زیادی پیرامون آن داشته باشد.

با این اوصاف روزنامه نگار حرفه ای را چگونه تعریف می کنید؟
روزنامه نگار حرفه ای کسی است که مادرزاد روزنامه نگار است. دوره آموزش تخصصی را گذرانده و اکنون تمام درآمدش را صرفا از راه قلمزنی در مطبوعات کسب می کند.

منبع: سیناپرس