شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، محمد خدادی (جمعه)در پنجمین مجمع بین المللی حقوق بشردوستانه درسخنرانی خود با محور مدل های جایگزین روزنامه نگاری در جامعه اطلاعی که در باکو برگزار شد، افزود: عصر اطلاعات و جامعه مبتنی بر آن، روزنامه نگاری سنتی را دچار تحولات و دگرگونی هایی ژرف ساخته است. در این میان،انقلاب ارتباطات به پایان عصر انحصار رسانه ها منجر شده است و با گسترش فناوری های مدرن به ویژه در عرصه ی فضاهای دیجیتال و مجازی، ابزارهای جدیدی وارد حیات بشری شده اند .
وی خاطرنشان کرد: امروز «شهروند » (citizen) دنیای سنتی به «شبکه وند »(netizen) دنیای مدرن تبدیل شده و در کهکشان ارتباطات، فصل تازه ای برای بشر رقم خورده است . 
رسانه هایی که در این فضا شکل گرفتند، برخلاف رسانه های سنتی که یک طرفه و عمودی بودند، دارای سویه های تعاملی(دوطرفه) و افقی است. این رسانه های جدید ویژگی هایی دارند که بر خلاف رسانه های الکترونیک، مثل رادیو یا تلویزیون، بر بستر اینترنت و غیره به کاربران خود خدمات ارایه می دهند . 
مدیرعامل ایرنا تصریح کرد: پرسش این است که روزنامه نگاریِ دوره مدرن که با گذر از عصر ژورنالیسم سنتی شکل گرفته تا چه میزان توانسته است در زمینه خبررسانی موفق باشد؟ آیا به مانند روزنامه نگاری سنتی گرفتار انحصار اطلاعات، یک سویگی، محدودیت ها و ... است یا چنین موردی صادق نیست؟ همچنین این مدل روزنامه نگاری دارای چه ویژگی ها و مولفه هایی است؟
خدادی افزود: اگردر سال های 80-1970،خبرگزاری های بزرگی  
مانند «آسوشیتدپرس»، «رویترز»و «یونایتدپرس جریان اصلی اطلاع رسانی (Main Stream) خبری بودند، امروز اعتقاد بر این است که شبکه های اجتماعی، جریان اصلی اطلاع رسانی و جریان سازهای خبری این حوزه هستند .
وی ادامه داد: رسانه های نوین مبتنی بر آنلاین بودن و فضای سایبرژورنالیستی، جای رسانه های سنتی را گرفته اند. مهم ترین ابزار بهره وری در این شیوه «رسانه های اجتماعی» است .
وی از ویژگی های رسانه های اجتماعی را «امکان مشارکت»، «باز بودن»، «دسترسی»، «ارتباط دوسویه و افقی»، «توانایی برقراری ارتباط» و «فشرده شدن زمان و مکان» دانست .
مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی تصریح کرد: علت گرایش روزافزون مردم به فناوری های ارتباطی مدرن و استفاده از شبکه های اجتماعی به ویژگی های منحصر به فرد ابزارهای نوین باز می گردد. در همین راستا خبرهای تولیدشده در دوران معاصر به علت گستره و جامعیت آن، نیازهای بیشتری از مخاطبان را رفع می کنند . 
خدادی همچنین اظهار داشت: تخصصی شدن امور، بومی شدن، تعاملی بودن و حداکثر انطباق آن با نیازهای مخاطبان از مهم ترین ویژگی های خبررسانی در دوره نوین است. در همین راستا خبرهای تولیدشده در دوران معاصر به علت گستره و جامعیت آن، نیازهای بیشتری از مخاطبان را رفع می کنند. همزمان شیوه های تولید خبرها نیز بسیار متفاوت از شکل های سنتی شده است .
وی یادآور شد: درحالی که در گذشته شکل خبررسانی به صورت مکتوب یا تصویری ارایه می شد اما اکنون استفاده از عکس، فیلم، صوت و فایل های کم حجم (GIF) بر غنای خبری می افزاید و نیازهای مخاطبان را به صورت حداکثری رفع می کند. این تمایزها نه تنها در تولید بلکه در محتوا و نحوه عرضه باعث شده است تا با داشتن جلوه های بصری خاص، این خبرها مورد اقبال بیش از پیش خوانندگان واقع شود . 
خدادی خاطرنشان کرد: بومی شدن تولید و عرضه خبرها نیز نقش مهمی در استفاده، پذیرش و تاثیرگذاری خبرها دارد. این ویژگی موجب شده است تا فرد به فراخور جغرافیا یا فرهنگی که در آن به سر می برد قادر به عرضه حداکثری خود و توانمندی های فرهنگ وی باشد . 
وی ادامه داد: توجه به منبع خبر، نگرش حداکثری و غیرمحدود، توجه به جنبه های سرگرم کننده و استفاده از جلوه های بصری از عناصر موفقیت در خبررسانی در حوزه بومی است. اکنون بسیاری از خبرگزاری ها و رسانه های مطرح جهان با تقسیم وظیفه به صورت درون گروهی، بخش های کوچکتر و پرشماری را برای توجه به فرهنگ های بومی و نیازهای هر منطقه جغرافیایی و فرهنگی ایجاد کرده اند. این بخش ها پس از بررسی نیازها، آرزوها، کاستی ها و انتقادها، به نحوی عمل می کنند تا تاثیرگذارترین خبرها را برای جهت دهی سریع تر و عمیق تر به افکار عمومی در چارچوب سیاست های موردنظر خود تولید کنند .
مدیرعامل ایرنا اضافه کرد: اینترنت را می توان به عنوان بستری دانست که اطلاعاتی را در زمینه مسوولیت اجتماعی در یک محیط کم هزینه تر و به روز ارایه می دهد. در مقایسه با رسانه های سنتی هنگامی که اطلاعات از طریق اینترنت منتشر می شود، تعامل فعال صورت می گیرد .
خدادی همچنین گفت: اگر چنین تعاملی با مشارکت تعداد زیادی از مخاطبان رو به رو شود، احساس حضور در یک جامعه شکل می گیرد. تعامل میان مخاطبان که با خودانگیختگی همراه شود، باعث حضور پررنگ تر مردم می شود . 
وی تصریح کرد: در این میان اینترنت به عنوان تسهیل کننده استفاده از رسانه های اجتماعی، گونه های ارتباطی متفاوتی را در این رسانه ها ایجاد کرده است. از این رو رسانه ای اجتماعی را می توان در چند دسته تقسیم بندی کرد. هفت دسته از مهمترین آن ها عبارت از شبکه های اجتماعی (Social Networks) ، وبلاگ ها (Blogs) ، ویکی ها (Wikis) ، پادکست ها (Podcasts) ، فروم ها (Forums) ، کامیونتی های محتوایی (Content Communities) و میکروبلاگ ها (Microblogging) است .
وی ادامه داد: شبکه های اجتماعی (Social Networks): شبکه های اجتماعی به اعضایشان اجازه ساخت صفحات شخصی و برقراری ارتباط و شبکه سازی با دوستان آنلاین را می دهند . 
مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: وبلاگ ها (Blogs): شناخته شده ترین نوع رسانه های اجتماعی محسوب می شوند، ژورنال های آنلاینی هستند که با محتواهای جدید کاربران به روز می شوند .
خدادی یادآور شد: ویکی ها (Wikis): سایت هایی هستند که به کاربران اجازه اضافه کردن و ویرایش محتوا را می دهند و محتوای تولیدشان حاصل مشارکت اعضا است.-پادکست ها (Podcasts) نیز فایل های صوتی و تصویری هستند که قابلیت مشترک شدن در اینترنت را دارند . 
وی همچنین گفت: فروم ها (Forums): فروم ها از دوران پیش از تولد مفهوم رسانه های اجتماعی فعالیت می کردند، فضایی برای طرح بحث و گفت و گو در موضوعات مختلف محسوب می شوند . 
وی ادامه داد: کامیونتی های محتوایی (Content Communities): امکان مدیریت و به اشتراک گذاری نوع خاصی از محتوا مانند عکس، فایل های ویدئویی، متن یا لینک را فراهم می کنند. میکروبلاگ ها (Microblogging) نیز تلفیقی از شبکه های اجتماعی و وبلاگ های کوچک هستند . 
مدیرعامل ایرنا گفت: همچنین امروز رسانه های جریان اصلی خبری در دنیا سعی می کنند از ابزارها و شیوه های نوینی برای ایجاد سرویس های تعاملی استفاده کنند . 
خدادی افزود: روزنامه نگاری حرفه ای رو به مرگ در دوران نوین نیست بلکه صرفا در حال تحول است. آینده روزنامه نگاری نیازمند بازآفرینی خود است. به عبارت دیگر روزنامه نگاری نیازمند انطباق است . 
وی خاطرنشان کرد: مردم اکنون به عنوان خریدار و شکل دهنده به خبرها بسیار پرقدرت شده اند. تغییر در روزنامه نگاری برای سازگاری با رسانه های جدید بیشتر به چشم می خورد. لازم است اتاق های خبر عوض شوند زیرا تفسیرها از یک اتاق خبر اینترنتی دگرگون شده است. شرکت های بزرگ رسانه ای، سازماندهی دوباره اتاق های خبر را همگام با اینترنت و وب در پیش گرفته اند .
وی ادامه داد: اکنون بخش های اتاق های خبر شامل واحد جمع آوری اخبار، تولید اخبار و گرافیک و غیره هستند. تغییر یک اتاق خبر برای سازگاری با فضای اینترنت و شبکه های اجتماعی ضروری به نظر می رسد و اکنون به این سمت حرکت می کند .
مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی تصریح کرد: ما اکنون در میانه نوعی از انقلاب صنعتی در عرصه رسانه ها هستیم. در مرکز این انقلاب گسترش روزافزون رسانه های اجتماعی و ابزارهای الکترونیکی همچون رایانه و تبلت قرار دارند که به عنوان مصرف کننده تقاضا یا جمع آوری کننده خبرها و نشردهنده آن عمل می کنند. به طور طبیعی اتاق های خبر نیز در همین راستا در حال دگرگونی های اجتماعی تکنولوژیکی هستند. روزنامه نگاران نیز با بهره گیری از همین ویژگی، خوراک خبری را تهیه می کنند. به باور روزنامه نگاران و دبیران، اگرچه تغییر رسانه های اجتماعی باعث تغییرات خواهند شد اما آن ها شفافیت، پاسخگویی و طیف گسترده ای از دیدگاه ها را به ارمغان می آورند .
خدادی افزود: دگرگونی های سریعی که در صنعت خبر به شکل سریعی رخ می دهد نباید به عنوان تهدیدی برای رسانه های جمعی سنتی به شمار روند بلکه می توانند روایتی نو از خبرها باشند و تجربه هایی را ارایه کنند که به مخاطبان اجازه مشارکت در آن ها را نیز می دهد. برای مدت های مدید منازعه ای میان رسانه های جریان ساز و مخاطبان وجود داشت و مبتنی بر وب 1 بود که جریان ارتباط یک طرفه در اینترنت است. گوگل ، فیسبوک، توییتر و یوتیوب با ایجاد شرایطی، ارتباطی دوسویه بین مخاطبان برقرار کردند که این مرحله وب2 است . 
وی خاطرنشان کرد: به باور کارشناسان این حوزه، در 10 سال آینده ما شاهد تغییر دیگری به سمت وب3 خواهیم بود که بر اساس آن فناوری نوین درک و کیفیت بهتری را در فضای چند پلتفورمی ارایه می کنند .
مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی تاکید کرد: با استفاده از داده کاوی، الگوریتم، تحلیل های پیشگویانه نرم افزاری، ابزارها و اپلیکیشن های تازه، می توان از الگوهای رفتاری رسانه های اجتماعی مخاطبان اطلاع حاصل کرد. این می تواند پایه ای برای مدل های تجاری آینده شرکت های خبری نیز باشد زیرا هرچه مردم بیشتر آنلاین باشند، احتمال کسب درآمد بالا می رود .
خدادی با بیان این که وب2 به سرعت به فناوری وب3 نزدیک می شود، خاطرنشان کرد: نوآوری های فناوری بسیار سریع رخ می دهند و صنعت رسانه ای نیز تلاش دارد به اندازه آن ها سرعت داشته باشد. درحالی که این نوآوری های تکنولوژیک ممکن است اکنون مخل به نظر برسند اما یک نیاز مبرم هم هستند. در نهایت باید پذیرفت که در صنعت رسانه های خبری، دگرگونی هایی رخ می دهد و اشکال پیچیده و جدیدی از روزنامه نگاری مطرح می شوند .
وی تصریح کرد: برای مواجهه با چالش های عصر نوین اطلاعاتی ،رسانه های مادر از جمله ایتارتاس ،ایرنا،آناتولی و آذرتاج می توانند با تشکیل کمیته ای مشترک به بررسی ابعاد چالش هایی که در این زمینه وجود دارد، بپردازند و راهکارهایی را بیابند تا الگوی مناسبی برای مواجهه با این پدیده مطابق با تغییرات نوین روزنامه نگاری ارائه کنند . 

منبع: ایرنا