شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، محمد خدادي (جمعه)در پنجمين مجمع بين المللي حقوق بشردوستانه درسخنراني خود با محور مدل هاي جايگزين روزنامه نگاري در جامعه اطلاعي كه در باكو برگزار شد، افزود: عصر اطلاعات و جامعه مبتني بر آن، روزنامه نگاري سنتي را دچار تحولات و دگرگوني هايي ژرف ساخته است. در اين ميان،انقلاب ارتباطات به پايان عصر انحصار رسانه ها منجر شده است و با گسترش فناوري هاي مدرن به ويژه در عرصه ي فضاهاي ديجيتال و مجازي، ابزارهاي جديدي وارد حيات بشري شده اند .
وي خاطرنشان كرد: امروز «شهروند » (citizen) دنياي سنتي به «شبكه وند »(netizen) دنياي مدرن تبديل شده و در كهكشان ارتباطات، فصل تازه اي براي بشر رقم خورده است . 
رسانه هايي كه در اين فضا شكل گرفتند، برخلاف رسانه هاي سنتي كه يك طرفه و عمودي بودند، داراي سويه هاي تعاملي(دوطرفه) و افقي است. اين رسانه هاي جديد ويژگي هايي دارند كه بر خلاف رسانه هاي الكترونيك، مثل راديو يا تلويزيون، بر بستر اينترنت و غيره به كاربران خود خدمات ارايه مي دهند . 
مديرعامل ايرنا تصريح كرد: پرسش اين است كه روزنامه نگاريِ دوره مدرن كه با گذر از عصر ژورناليسم سنتي شكل گرفته تا چه ميزان توانسته است در زمينه خبررساني موفق باشد؟ آيا به مانند روزنامه نگاري سنتي گرفتار انحصار اطلاعات، يك سويگي، محدوديت ها و ... است يا چنين موردي صادق نيست؟ همچنين اين مدل روزنامه نگاري داراي چه ويژگي ها و مولفه هايي است؟
خدادي افزود: اگردر سال هاي 80-1970،خبرگزاري هاي بزرگي  
مانند «آسوشيتدپرس»، «رويترز»و «يونايتدپرس جريان اصلي اطلاع رساني (Main Stream) خبري بودند، امروز اعتقاد بر اين است كه شبكه هاي اجتماعي، جريان اصلي اطلاع رساني و جريان سازهاي خبري اين حوزه هستند .
وي ادامه داد: رسانه هاي نوين مبتني بر آنلاين بودن و فضاي سايبرژورناليستي، جاي رسانه هاي سنتي را گرفته اند. مهم ترين ابزار بهره وري در اين شيوه «رسانه هاي اجتماعي» است .
وي از ويژگي هاي رسانه هاي اجتماعي را «امكان مشاركت»، «باز بودن»، «دسترسي»، «ارتباط دوسويه و افقي»، «توانايي برقراري ارتباط» و «فشرده شدن زمان و مكان» دانست .
مديرعامل خبرگزاري جمهوري اسلامي تصريح كرد: علت گرايش روزافزون مردم به فناوري هاي ارتباطي مدرن و استفاده از شبكه هاي اجتماعي به ويژگي هاي منحصر به فرد ابزارهاي نوين باز مي گردد. در همين راستا خبرهاي توليدشده در دوران معاصر به علت گستره و جامعيت آن، نيازهاي بيشتري از مخاطبان را رفع مي كنند . 
خدادي همچنين اظهار داشت: تخصصي شدن امور، بومي شدن، تعاملي بودن و حداكثر انطباق آن با نيازهاي مخاطبان از مهم ترين ويژگي هاي خبررساني در دوره نوين است. در همين راستا خبرهاي توليدشده در دوران معاصر به علت گستره و جامعيت آن، نيازهاي بيشتري از مخاطبان را رفع مي كنند. همزمان شيوه هاي توليد خبرها نيز بسيار متفاوت از شكل هاي سنتي شده است .
وي يادآور شد: درحالي كه در گذشته شكل خبررساني به صورت مكتوب يا تصويري ارايه مي شد اما اكنون استفاده از عكس، فيلم، صوت و فايل هاي كم حجم (GIF) بر غناي خبري مي افزايد و نيازهاي مخاطبان را به صورت حداكثري رفع مي كند. اين تمايزها نه تنها در توليد بلكه در محتوا و نحوه عرضه باعث شده است تا با داشتن جلوه هاي بصري خاص، اين خبرها مورد اقبال بيش از پيش خوانندگان واقع شود . 
خدادي خاطرنشان كرد: بومي شدن توليد و عرضه خبرها نيز نقش مهمي در استفاده، پذيرش و تاثيرگذاري خبرها دارد. اين ويژگي موجب شده است تا فرد به فراخور جغرافيا يا فرهنگي كه در آن به سر مي برد قادر به عرضه حداكثري خود و توانمندي هاي فرهنگ وي باشد . 
وي ادامه داد: توجه به منبع خبر، نگرش حداكثري و غيرمحدود، توجه به جنبه هاي سرگرم كننده و استفاده از جلوه هاي بصري از عناصر موفقيت در خبررساني در حوزه بومي است. اكنون بسياري از خبرگزاري ها و رسانه هاي مطرح جهان با تقسيم وظيفه به صورت درون گروهي، بخش هاي كوچكتر و پرشماري را براي توجه به فرهنگ هاي بومي و نيازهاي هر منطقه جغرافيايي و فرهنگي ايجاد كرده اند. اين بخش ها پس از بررسي نيازها، آرزوها، كاستي ها و انتقادها، به نحوي عمل مي كنند تا تاثيرگذارترين خبرها را براي جهت دهي سريع تر و عميق تر به افكار عمومي در چارچوب سياست هاي موردنظر خود توليد كنند .
مديرعامل ايرنا اضافه كرد: اينترنت را مي توان به عنوان بستري دانست كه اطلاعاتي را در زمينه مسووليت اجتماعي در يك محيط كم هزينه تر و به روز ارايه مي دهد. در مقايسه با رسانه هاي سنتي هنگامي كه اطلاعات از طريق اينترنت منتشر مي شود، تعامل فعال صورت مي گيرد .
خدادي همچنين گفت: اگر چنين تعاملي با مشاركت تعداد زيادي از مخاطبان رو به رو شود، احساس حضور در يك جامعه شكل مي گيرد. تعامل ميان مخاطبان كه با خودانگيختگي همراه شود، باعث حضور پررنگ تر مردم مي شود . 
وي تصريح كرد: در اين ميان اينترنت به عنوان تسهيل كننده استفاده از رسانه هاي اجتماعي، گونه هاي ارتباطي متفاوتي را در اين رسانه ها ايجاد كرده است. از اين رو رسانه اي اجتماعي را مي توان در چند دسته تقسيم بندي كرد. هفت دسته از مهمترين آن ها عبارت از شبكه هاي اجتماعي (Social Networks) ، وبلاگ ها (Blogs) ، ويكي ها (Wikis) ، پادكست ها (Podcasts) ، فروم ها (Forums) ، كاميونتي هاي محتوايي (Content Communities) و ميكروبلاگ ها (Microblogging) است .
وي ادامه داد: شبكه هاي اجتماعي (Social Networks): شبكه هاي اجتماعي به اعضايشان اجازه ساخت صفحات شخصي و برقراري ارتباط و شبكه سازي با دوستان آنلاين را مي دهند . 
مديرعامل خبرگزاري جمهوري اسلامي خاطرنشان كرد: وبلاگ ها (Blogs): شناخته شده ترين نوع رسانه هاي اجتماعي محسوب مي شوند، ژورنال هاي آنلايني هستند كه با محتواهاي جديد كاربران به روز مي شوند .
خدادي يادآور شد: ويكي ها (Wikis): سايت هايي هستند كه به كاربران اجازه اضافه كردن و ويرايش محتوا را مي دهند و محتواي توليدشان حاصل مشاركت اعضا است.-پادكست ها (Podcasts) نيز فايل هاي صوتي و تصويري هستند كه قابليت مشترك شدن در اينترنت را دارند . 
وي همچنين گفت: فروم ها (Forums): فروم ها از دوران پيش از تولد مفهوم رسانه هاي اجتماعي فعاليت مي كردند، فضايي براي طرح بحث و گفت و گو در موضوعات مختلف محسوب مي شوند . 
وي ادامه داد: كاميونتي هاي محتوايي (Content Communities): امكان مديريت و به اشتراك گذاري نوع خاصي از محتوا مانند عكس، فايل هاي ويدئويي، متن يا لينك را فراهم مي كنند. ميكروبلاگ ها (Microblogging) نيز تلفيقي از شبكه هاي اجتماعي و وبلاگ هاي كوچك هستند . 
مديرعامل ايرنا گفت: همچنين امروز رسانه هاي جريان اصلي خبري در دنيا سعي مي كنند از ابزارها و شيوه هاي نويني براي ايجاد سرويس هاي تعاملي استفاده كنند . 
خدادي افزود: روزنامه نگاري حرفه اي رو به مرگ در دوران نوين نيست بلكه صرفا در حال تحول است. آينده روزنامه نگاري نيازمند بازآفريني خود است. به عبارت ديگر روزنامه نگاري نيازمند انطباق است . 
وي خاطرنشان كرد: مردم اكنون به عنوان خريدار و شكل دهنده به خبرها بسيار پرقدرت شده اند. تغيير در روزنامه نگاري براي سازگاري با رسانه هاي جديد بيشتر به چشم مي خورد. لازم است اتاق هاي خبر عوض شوند زيرا تفسيرها از يك اتاق خبر اينترنتي دگرگون شده است. شركت هاي بزرگ رسانه اي، سازماندهي دوباره اتاق هاي خبر را همگام با اينترنت و وب در پيش گرفته اند .
وي ادامه داد: اكنون بخش هاي اتاق هاي خبر شامل واحد جمع آوري اخبار، توليد اخبار و گرافيك و غيره هستند. تغيير يك اتاق خبر براي سازگاري با فضاي اينترنت و شبكه هاي اجتماعي ضروري به نظر مي رسد و اكنون به اين سمت حركت مي كند .
مديرعامل خبرگزاري جمهوري اسلامي تصريح كرد: ما اكنون در ميانه نوعي از انقلاب صنعتي در عرصه رسانه ها هستيم. در مركز اين انقلاب گسترش روزافزون رسانه هاي اجتماعي و ابزارهاي الكترونيكي همچون رايانه و تبلت قرار دارند كه به عنوان مصرف كننده تقاضا يا جمع آوري كننده خبرها و نشردهنده آن عمل مي كنند. به طور طبيعي اتاق هاي خبر نيز در همين راستا در حال دگرگوني هاي اجتماعي تكنولوژيكي هستند. روزنامه نگاران نيز با بهره گيري از همين ويژگي، خوراك خبري را تهيه مي كنند. به باور روزنامه نگاران و دبيران، اگرچه تغيير رسانه هاي اجتماعي باعث تغييرات خواهند شد اما آن ها شفافيت، پاسخگويي و طيف گسترده اي از ديدگاه ها را به ارمغان مي آورند .
خدادي افزود: دگرگوني هاي سريعي كه در صنعت خبر به شكل سريعي رخ مي دهد نبايد به عنوان تهديدي براي رسانه هاي جمعي سنتي به شمار روند بلكه مي توانند روايتي نو از خبرها باشند و تجربه هايي را ارايه كنند كه به مخاطبان اجازه مشاركت در آن ها را نيز مي دهد. براي مدت هاي مديد منازعه اي ميان رسانه هاي جريان ساز و مخاطبان وجود داشت و مبتني بر وب 1 بود كه جريان ارتباط يك طرفه در اينترنت است. گوگل ، فيسبوك، توييتر و يوتيوب با ايجاد شرايطي، ارتباطي دوسويه بين مخاطبان برقرار كردند كه اين مرحله وب2 است . 
وي خاطرنشان كرد: به باور كارشناسان اين حوزه، در 10 سال آينده ما شاهد تغيير ديگري به سمت وب3 خواهيم بود كه بر اساس آن فناوري نوين درك و كيفيت بهتري را در فضاي چند پلتفورمي ارايه مي كنند .
مديرعامل خبرگزاري جمهوري اسلامي تاكيد كرد: با استفاده از داده كاوي، الگوريتم، تحليل هاي پيشگويانه نرم افزاري، ابزارها و اپليكيشن هاي تازه، مي توان از الگوهاي رفتاري رسانه هاي اجتماعي مخاطبان اطلاع حاصل كرد. اين مي تواند پايه اي براي مدل هاي تجاري آينده شركت هاي خبري نيز باشد زيرا هرچه مردم بيشتر آنلاين باشند، احتمال كسب درآمد بالا مي رود .
خدادي با بيان اين كه وب2 به سرعت به فناوري وب3 نزديك مي شود، خاطرنشان كرد: نوآوري هاي فناوري بسيار سريع رخ مي دهند و صنعت رسانه اي نيز تلاش دارد به اندازه آن ها سرعت داشته باشد. درحالي كه اين نوآوري هاي تكنولوژيك ممكن است اكنون مخل به نظر برسند اما يك نياز مبرم هم هستند. در نهايت بايد پذيرفت كه در صنعت رسانه هاي خبري، دگرگوني هايي رخ مي دهد و اشكال پيچيده و جديدي از روزنامه نگاري مطرح مي شوند .
وي تصريح كرد: براي مواجهه با چالش هاي عصر نوين اطلاعاتي ،رسانه هاي مادر از جمله ايتارتاس ،ايرنا،آناتولي و آذرتاج مي توانند با تشكيل كميته اي مشترك به بررسي ابعاد چالش هايي كه در اين زمينه وجود دارد، بپردازند و راهكارهايي را بيابند تا الگوي مناسبي براي مواجهه با اين پديده مطابق با تغييرات نوين روزنامه نگاري ارائه كنند . 

منبع: ايرنا