شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- تبلیغات انتخاباتی با هیجان خاصی شروع شده است؛ هیجانی که قطعا اگر از اصول و قاعده درست و علمی تبلیغات انتخاباتی پیروی می‌کرد، لذت‌بخش‌تر می‌شد. عدم توجه ستادهای انتخاباتی به این اصول و قاعده‌ باعث ایجاد فضایی آشفته از لحاظ بصری و زیبایی‌شناسی در کشورمان شده است. برخی افراد در تلاشند رویکردی نظام‌مند به این فضا بدهند تا کاندیداها از زمان تبلیغاتی که دارند، بهترین بهره‌برداری را کنند. در این باره چند ماه قبل از انتخابات دوره آموزشی تحت عنوان مدیریت و فنون تبلیغات انتخاباتی طراحی، تدوین و اجرا شد.

 

به منظور بررسی علل شکل‌گیری این دوره‌ آموزشی گفت‌وگویی با محمدحاجی خان میرزایی مدیر این دوره آموزشی داشته ایم. میرزایی که خود سال‌هاست در عرصه تبلیغات انتخاباتی و سیاسی فعالیت دارد، در این مصاحبه نکاتی را درباره معضلات تبلیغات انتخاباتی مطرح کرده که در ادامه می‌خوانید.

 

درباره چرایی شکل‌گیری این دوره آموزشی برای‌مان بگویید؟

همان‌طور که می‌دانید، کشور ما تقریبا هر دو سال یک انتخابات را پیش رو دارد. براین اساس می‌توان ایران را کشور انتخابات‌ها دانست. در کشورهای دیگر، احزاب نقش به‌سزایی در عرصه انتخابات دارند اما در ایران با داشتن حدود 200 تشکل سیاسی، فقط یک حزب سازمان یافته فعالیت می‌کند و تشکل‌های سیاسی دیگر را فقط در زمان ارائه لیست‌های انتخاباتی می‌توان مشاهده کرد.

 

در حالی که یک حزب خوب و قوی باید در همه زمان‌ها فعال باشد و با جذب نیرو و کادر‌سازی و آموزش و حضور در تمامی عرصه‌های سیاسی فعالیت داشته باشد اما به‌دلیل نبود احزاب قوی در کشور، کادر‌سازی نیروهای متخصص و فعال برای انجام فعالیت‌های سیاسی نیز احساس نمی‌شود و برهمین اساس افرادی که جذب ستادهای انتخاباتی می‌شوند یا برای حزب یا تشکلی سیاسی فعالیت می‌کنند، هیچ اطلاعاتی درباره مباحث جریان‌های سیاسی، انتخابات و بازاریابی سیاسی ندارند و برای مدت کوتاهی وارد ستادها می‌شوند و بعد از اتمام انتخابات نیز از این فعالیت خارج می‌شوند.

 

لیکن نبود افراد متخصص برای برنامه‌ریزی طراحی ستاد، بازاریابی سیاسی و تبلیغات انتخاباتی باعث افزایش هزینه‌های سیاسی، مالی و مدیریتی برای کاندیداها می‌شود. بنابراین نیاز به افرادی که دانش فنی و علمی در عرصه مدیریت انتخابات، مهارت‌ها و فنون مرتبط و همچنین بازاریابی سیاسی داشته باشند در ستادهای تبلیغاتی احساس می‌شود.

 

این افراد با تخصص و مهارت خود، با هر سلیقه سیاسی که داشته باشند، جدا از کم کردن هزینه‌های انتخاباتی، در تصمیم‌گیری صحیح رأی‌دهندگان نیز تاثیر می‌گذارند و رقابت انتخاباتی را پرشورتر می‌کنند و در کنار آن موجب حفظ اخلاق حرفه‌ای در عرصه رقابت‌ها و تبلیغات می‌شوند.

 

درباره سرفصل‌های تدریس شده در این دوره آموزشی توضیح بفرمایید؟

اهداف این دوره به چهار بخش کلی تقسیم‌بندی شده‌اند: یک: آموزش نیروی انسانی در جهت سرمایه‌گذاری و کادرسازی عملیاتی افراد فعال در ستادهای انتخاباتی. دو: آشنایی با علوم و موضوعات روز در عرصه تبلیغات انتخاباتی بنابر مونوگرافی حوزه انتخابیه هر کاندیدا. سه: بالا بردن سطح کارایی ستاد‌های انتخاباتی و هدف‌گذاری درست در تبلیغات انتخاباتی و همچنین آمادگی در مقابله با عملیات‌های روانی که توسط رقبای انتخاباتی کاندایدها در شبکه‌های اطلاع‌رسانی پخش می‌شود یا آمادگی در مقابل اتفاقاتی که برای کاندیدا یا ستاد خواهد افتاد. چهار: صرفه‌جویی در هزینه‌های تبلیغات انتخاباتی و نیروهای انسانی که برای این بخش‌ها به‌کار گرفته می‌شوند.

 

با توجه به مباحث آموزشی که مطرح کردید، به نظرتان امسال شاهد اتفاقات متفاوتی در عرصه تبلیغات انتخاباتی خواهیم بود؟

مطمئنا همین‌طور خواهد بود. البته باید بگویم افرادی که در این دوره آموزش دیده‌اند، در ستادهای انتخاباتی کاندیداهایی هستند که در شهرستان‌ها فعالیت می‌کنند. از تعداد 290 نفر نماینده مجلس شورای اسلامی، نزدیک به 220 نفر از نمایندگی مجلس مربوط به شهرستان‌هایی با یک تا سه کاندیدا هستند و عدم نفوذ یک حزب قوی، موجب شده است که لیست در این حوزه‌های انتخابی معنای حقیقی نداشته باشد و کاندیداها در عرصه یک رقابت سنگین حضور خواهند داشت و رأی‌دهندگان ضمن توجه به مسائل قومی و قبیله‌ای و فرهنگی و اجتماعی از بین کاندیداها، کاندیدای خود را انتخاب می‌کنند.

 

نکته مهم این است که تبلیغات انتخاباتی در شهرستان‌های کوچک به‌خصوص آنهایی که از جمعیت کمتری برخوردارند بسیار سخت است و برخلاف شهرهای بزرگ که توجه کمتری تا روزهای آخر به انتخابات دارند، در این حوزه‌های انتخابی، از دوسال قبل از انتخابات، جلسات خانگی شروع می‌شود. کاندیداها در شهرهای بزرگ وارد لیست جریان‌ها و ائتلاف‌های سیاسی می‌شوند و به نوعی بر این اساس فعالیت‌های تبلیغاتی و هزینه‌ها انجام می‌گیرد.

 

تبلیغات انتخاباتی در شهرستان‌های کوچک مانند دوره انتخاباتی ریاست جمهوری است یعنی افراد به تنهایی وارد میدان می‌شوند و بسترهای تبلیغاتی خود را به‌صورت فردی طراحی و ارائه می‌کنند. در واقع اگر می‌خواهید نبرد واقعی تبلیغات انتخاباتی را مشاهده کنید باید به شهرستان‌ها بروید و هیجان رقابت انتخابات را در آنجا حس کنید. به همین دلیل تمرکز اصلی این دوره آموزشی روی ستادهای انتخاباتی شهرستان‌ها بوده ‌است.

 

جهت آشکارتر شدن اهمیت تبلیغات انتخاباتی بهتر است به چند معضل و راه‌حل آن اشاره کنم، مثلا توزیع گسترده فیلم‌های تبلیغاتی کاندیداها در قالب لوح‌های فشرده و نیز کتابچه‌های تبلیغاتی که متاسفانه میزان استفاده از این رسانه‌های تبلیغاتی در دوره انتخابات کم هم نیست و اکثر مواقع محتوای آنها نه دیده می‌شود و نه خوانده. در این باره ستادهای تبلیغاتی می‌توانند تبلیغات اینفوگرافیک را جایگزین کتابچه‌های تبلیغاتی کنند و به‌جای پخش لوح‌های فشرده تبلیغاتی سراغ شبکه‌های اجتماعی و نرم‌افزارهای موبایلی یا استفاده از واقعیت افزوده یا AR  جهت استفاده در پوسترهای انتخاباتی فیلم‌های تبلیغاتی بروند.

 

کاندیداها با استفاده از یک کمپین تبلیغاتی انتخاباتی با رویکرد تبلیغات و بازاریابی چریکی و نیز تامین نیروهای آموزش دیده، جهت تبلیغات چهره به چهره و نیز ایجاد بسترهای تبلیغات محیطی می‌توانند 40 درصد از هزینه‌های انتخاباتی را صرفه‌جویی کنند. در واقع کاندیداها باید آموزش ببینند که از کاغذ کمتری استفاده کنند و به محیط‌زیست احترام بگذارند و چهره بصری شهر را زشت نکنند. باید تبلیغات انتخاباتی از حالت سنتی و بومی خود خارج شود و به سمت تبلیغات مدرن حرکت کند. جلسات انتخاباتی کیفی‌تر شوند و در آنها برای تبلیغات کاندیداها محتوا و ابزارهای ارائه مناسب تهیه شود.

 

در برگزاری دوره متوجه چه مشکلاتی در حوزه تبلیغات انتخاباتی شدید؟

متاسفانه اهمیت آموزش نیروی انسانی و سرمایه‌گذاری روی منابع انسانی در کشور ما بسیار کم ارزش است. نخستین مشکل درک اهمیت و نیاز به این تخصص و دانش در بین سیاستمداران و فعالان عرصه بازاریابی سیاسی است. از مشکلات این دوره آموزشی نیز نبود اساتید متخصص که تجربه‌ای در حوزه تبلیغات انتخاباتی داشته باشند است، درحقیقت اساتید خوبی در این حوزه وجود دارند ولی اکثرا با مباحث تئوریک آشنا هستند و تطبیق این مطالب با واقعیت‌های رقابت انتخاباتی در ایران متفاوت است. سومین مشکل عدم حضور اساتید در دوره‌های سیاسی است.

 

به هرحال در مبحث تبلیغات انتخاباتی مباحث سیاسی و تبلیغات در هم گره‌ خورده‌اند و باید دروس به‌گونه‌ای تدریس شوند که هر دو مبحث را پوشش دهند. از دغدغه‌های دیگر نبودن منابع اطلاعاتی کافی در این حوزه بود. باید در حوزه تولید منابع علمی بومی تلاش و منابع مرتبط به رقابت انتخاباتی در حوزه نشر ارائه شود. تبلیغات مبحث سخت و گسترده‌ای دارد. افرادی که در این حوزه آموزش می‌بینند باید به تمامی عرصه‌ها و بازاریابی سیاسی آشنا باشند. باید به این افراد اطلاعاتی درباره رسانه‌های تلویزیونی، رادیویی و... داده شود.

 

تولید آگهی، تبلیغات مستقیم، تبلیغات چریکی و... نیز از مباحث این حوزه است که باید افراد فعال دراین حوزه آموزش ببینند. وقتی وارد عرصه تبلیغات انتخاباتی شوید، تازه متوجه می‌شوید که چقدر دچار ضعف هستیم. در کشورمان نیاز به راه‌اندازی رشته دانشگاهی در این تبلیغات انتخاباتی وجود دارد، چون فارغ‌التحصیلان علوم سیاسی تاکنون نتوانسته‌اند مبحث تبلیغات انتخاباتی را پوشش دهند.

 

همچنین نیاز به وجود افراد متخصص در این حوزه به چشم می‌خورد، افرادی که درباره موضوع تبلیغات انتخاباتی دوره دیده‌اند و حتی می‌توانند وارد احزاب شده و احزاب داخلی را قوی‌تر و فعال‌تر کنند تا به مطالبات اصلی رهبری و مردم نزدیک شوند. اگر افراد حرفه‌ای وارد عرصه تبلیغات انتخاباتی شوند، روز به روز شاهد رفتارهای حرفه‌ای‌تر در این حوزه خواهیم بود و دیگر رفتارهای غیراخلاقی را در این حوزه نمی‌ببینیم.