شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-  مفهوم مسئولیت اجتماعی در طول چند دهة گذشته همگام با توسعه‌های اجتماعی، سیاسی و تجاری، تکامل یافته است و سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌طور روزافزون نسبت به ضرورت و مزایای انجام رفتارهای مسئولانه آگاه شده‌اند و با بکارگیری این رویکرد سعی دارند تا از موجودیت هایی صرفاً اقتصادی به موجودیت هایی اجتماعی ـ اقتصادی تبدیل شوند. از آن‌جایی که سازمان‌ها توسط گروه‌های مختلف ذینفعان مورد بررسی موشکافانه قرار می‌گیرند، عملکرد آن‌ها از نظر تأثیر بر جامعه و محیط‌زیست به‌عنوان یکی از عوامل کلیدی در ارزیابی کلی سازمان و توانایی آن برای ادامة فعالیت‌های خود به‌طور مؤثر، تلقی می‌شود. بنابراین شرکت‌ها و سازمان‌های پیشرو و مسئولیت‌پذیر، همراه با گزارش‌های عملکرد سالیانه، گزارش‌های مسئولیت‌های اجتماعی و پایداری خودرا نیز منتشر می‌کنند تا عملکرد سازمان از نظر تأثیر بر جامعه و محیط‌زیست نیز مورد ارزیابی ذینفعان قرار گیرد.

با توجه به اهمیت این موضوع در این نوشته ابتدا مفهوم پایداری شرکتی را توضیح خواهیم داد، سپس به اهمیت گزارشدهی پایدار و اهداف آن می‌پردازیم و در نهایت سازمان جی.آر.آی را که ارائه‌دهندة چارچوبی برای گزارشدهی پایدار است، معرفی خواهیم کرد.

پایداری شرکتی
پایداری شرکتی رویکردی متفاوت در کسب‌وکار است که بر اساس این رویکرد سازمان برای تمامی ذینفعان خود ارزش بلندمدت می‌آفریند. در این رویکرد تنها استراتژی‌های سبز و دوستدار محیط‌زیست مد نظر نیستند، بلکه همة ابعاد عملکردی کسب‌وکار یعنی ابعاد اجتماعی، فرهنگی، و اقتصادی به همراه ابعاد محیط‌زیستی مورد توجه قرار می‌گیرند.

پایداری شرکتی همة فعالیت‌ها و استراتژی‌هایی را در بر می‌گیرد که نیازهای ذینفعان امروز را برآورده می‌کنند و در عین حال منابع انسانی و طبیعی مورد نیاز آیندگان را نیز حفظ می‌کنند. این مفهوم قرابت زیادی با مفهوم مسئولیت اجتماعی شرکتی دارد و در واقع مفهومی بزرگتر از آن است؛ پایداری شرکتی رویکردی است که همة مفاهیم مسئولیت اجتماعی شرکتی(Corporate Social Responsibility )، شهروندی شرکتی(Corporate Citizenship)، و حتی حاکمیت شرکتی ( Corporate Governance )را در خود جای داده است.

بر اساس این رویکرد، شرکت‌ها با هر اندازه و مقیاس عملیاتی، باید با مورد ملاحظه قرار دادن پیچیدگی‌های اقتصادی در بلندمدت، محدودیت‌ها را بر طرف نموده و با به‌کارگیری راه‌حل‌های نوآورانه، خلق تأثیرات مثبت اجتماعی و محیط‌زیستی را در بطن فعالیت‌های کسب‌وکار خود بگنجانند.

اقتصاد پایدار نیازمند کسب‌وکارهایی است که عملکردشان متفاوت با امروز باشد و بتوانند با استفاده از منابع کمتر، ارزش بیشتری خلق کنند. منابع موجود همیشگی و بدون انتها نیستند و جهان ظرفیت نامتناهی برای پذیرش دی‌اکسیدکربن حاصل از سوزاندن سوخت‌های فسیلی و نیز زباله‌های تولیدی حاصل از فعالیت‌های بشر را ندارد. بیش از صد سال است که با انقلاب صنعتی و رشد جمعیت، استفاده از منابع طبیعی رشد بسیار بالایی داشته و چرخه‌های طبیعی از تعادل خارج شده‌اند که این عدم تعادل، تبعات سنگین و غیرقابل جبرانی برای بشریت خواهد داشت؛ مگر این‌که هر چه زودتر نسبت به آن واکنش نشان داده و آن را به مسیر تعادلی خود بازگرداند.

گزارش پایداری
گزارش پایداری (Sustainability Report) گزارشی است که توسط یک شرکت یا سازمان دربارة اثرات اقتصادی، اجتماعی و محیط‌زیستی مرتبط با فعالیت‌هایش منتشر می‌شود. این گزارش هم‌چنین به ارائة ارزش‌ها و مدل حاکمیتی سازمان می‌پردازد و ارتباط بین استراتژی و تعهدات سازمان نسبت به یک اقتصاد جهانی پایدار را نشان می‌دهد.
امروزه تعداد رو به رشدی از شرکت‌ها و سازمان‌ها هستند که می‌خواهند عملیات خود را پایدار سازند و در فرآیند توسعة پایدار جهانی مشارکت داشته باشند. گزاشگری پایدار به سازمان‌ها کمک می‌کند تا عملکرد خود را در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و حاکمیتی اندازه بگیرند و آن را با دیگران به اشتراک و بحث بگذارند. پایداری یا همان توانایی برای زنده ماندن در یک زمان طولانی، بر پایة عملکرد در این چهار حوزة کلیدی استوار است.

حوزه‌های کلیدی پایداری در یک سازمان یا شرکت
نظام سیستماتیک گزارشگری پایدار به شرکت‌ها و سازمان‌ها کمک می‌کند تا پیامدهای فعالیت‌های خود را بدانند، اهدافی در این زمینه تعیین کنند و بدین وسیله تغییر را مدیریت نمایند.
یک گزارش پایداری، ساختار و چارچوبی کلیدی برای اطلاع‌رسانی و به اشتراک گذاشتن عملکرد مسئولانه و در مسیر پایداری شرکت و سازمان است، خواه این اثرات مثبت باشند، خواه منفی.
مراحل تهیه و تدوین یک گزارش پایداری عبارتند از: برنامة جمع‌آوری اطلاعات، برنامه و مکانیزم به اشتراک گذاشتن اطلاعات، و بهبود بر مبنای نظرات و نتایج حاصل شده؛ این بدین معناست که عملکرد پایداری سازمان پایش می‌شود، اطلاعات به‌طور مرتب به تصمیم‌گیران ارائه می‌شود تا بتوانند استراتژی‌ها و خط‌مشی‌ها را تغییر و بهبود دهند، و در نهایت عملکرد ارتقاء می‌یابد.
در نهایت، گزارش پایداری یک ابزار حیاتی برای مدیریت تغییر به سوی یک اقتصاد جهانی پایدار است؛ اقتصادی که سودآوری طولانی‌مدت را با رفتار اخلاقی، عدالت اجتماعی و مراقبت محیط‌زیستی ترکیب می‌کند.

معرفی جی.آر.آی
جی.آر.آی (Global Reporting Initiative) یک سازمان پیشرو در حوزة پایداری است. این سازمان غیرانتفاعی در جهت منافع عمومی کار می‌کند و امیدوار است در آینده جوامع و انسان‌ها یک اقتصاد پایدار جهانی داشته باشند که در آن سازمان‌ها عملکرد و پیامدهای اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و حاکمیتی خود را به‌طور مسئولانه‌ای مدیریت می‌کنند.

تا به امروز بیش از 5000 سازمان در حدود 90 کشور، از راهنمایی‌ها و خدمات این سازمان برای گزارشدهی پایدار بهره برده‌اند و بیش از 20هزار گزارش تاکنون در بانک اطلاعاتی این سازمان ثبت شده است. فعالیت‌های این سازمان دو گونه است:
• تهیه و تدارک اصول و چارچوبی برای گزارشدهی پایدار؛
• توسعة فعالیت‌های ترویجی به‌منظور هر چه بیشتر درگیرکردن سازمان‌ها و شرکت‌ها در مقولة پایداری؛

مأموریت جی.آر.آی تبدیل گزارشدهی پایدار به یک فعالیت استاندارد در سازمان‌ها به همراه راهنمایی و حمایت از آنان در این راه تعریف شده است و در دورنمای خود اقتصادی پایدار برای جهان متصور است که در آن سازمان‌ها هم اثرات فعالیت‌های خود را در چهار حوزة اقتصادی، اجتماعی، محیط‌زیستی و حاکمیتی به‌طور مسئولانه مدیریت می‌کنند و هم عملکردشان را به‌طور شفاف گزارش می‌دهند.

منابع:
1. www.globalreporting.org
2. مرکز ترویج حاکمیت و مسئولیت شرکتی

منبع: فصلنامه کارگزار روابط عمومی
منبع مرجع:  شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)

مدیر کل دفتر مدیریت و روابط عمومی بانک ملت