شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)-  مفهوم مسئوليت اجتماعي در طول چند دهة گذشته همگام با توسعه‌هاي اجتماعي، سياسي و تجاري، تكامل يافته است و سازمان‌ها و شركت‌ها به‌طور روزافزون نسبت به ضرورت و مزاياي انجام رفتارهاي مسئولانه آگاه شده‌اند و با بكارگيري اين رويكرد سعي دارند تا از موجوديت هايي صرفاً اقتصادي به موجوديت هايي اجتماعي ـ اقتصادي تبديل شوند. از آن‌جايي كه سازمان‌ها توسط گروه‌هاي مختلف ذينفعان مورد بررسي موشكافانه قرار مي‌گيرند، عملكرد آن‌ها از نظر تأثير بر جامعه و محيط‌زيست به‌عنوان يكي از عوامل كليدي در ارزيابي كلي سازمان و توانايي آن براي ادامة فعاليت‌هاي خود به‌طور مؤثر، تلقي مي‌شود. بنابراين شركت‌ها و سازمان‌هاي پيشرو و مسئوليت‌پذير، همراه با گزارش‌هاي عملكرد ساليانه، گزارش‌هاي مسئوليت‌هاي اجتماعي و پايداري خودرا نيز منتشر مي‌كنند تا عملكرد سازمان از نظر تأثير بر جامعه و محيط‌زيست نيز مورد ارزيابي ذينفعان قرار گيرد.

با توجه به اهميت اين موضوع در اين نوشته ابتدا مفهوم پايداري شركتي را توضيح خواهيم داد، سپس به اهميت گزارشدهي پايدار و اهداف آن مي‌پردازيم و در نهايت سازمان جي.آر.آي را كه ارائه‌دهندة چارچوبي براي گزارشدهي پايدار است، معرفي خواهيم كرد.

پايداري شركتي
پايداري شركتي رويكردي متفاوت در كسب‌وكار است كه بر اساس اين رويكرد سازمان براي تمامي ذينفعان خود ارزش بلندمدت مي‌آفريند. در اين رويكرد تنها استراتژي‌هاي سبز و دوستدار محيط‌زيست مد نظر نيستند، بلكه همة ابعاد عملكردي كسب‌وكار يعني ابعاد اجتماعي، فرهنگي، و اقتصادي به همراه ابعاد محيط‌زيستي مورد توجه قرار مي‌گيرند.

پايداري شركتي همة فعاليت‌ها و استراتژي‌هايي را در بر مي‌گيرد كه نيازهاي ذينفعان امروز را برآورده مي‌كنند و در عين حال منابع انساني و طبيعي مورد نياز آيندگان را نيز حفظ مي‌كنند. اين مفهوم قرابت زيادي با مفهوم مسئوليت اجتماعي شركتي دارد و در واقع مفهومي بزرگتر از آن است؛ پايداري شركتي رويكردي است كه همة مفاهيم مسئوليت اجتماعي شركتي(Corporate Social Responsibility )، شهروندي شركتي(Corporate Citizenship)، و حتي حاكميت شركتي ( Corporate Governance )را در خود جاي داده است.

بر اساس اين رويكرد، شركت‌ها با هر اندازه و مقياس عملياتي، بايد با مورد ملاحظه قرار دادن پيچيدگي‌هاي اقتصادي در بلندمدت، محدوديت‌ها را بر طرف نموده و با به‌كارگيري راه‌حل‌هاي نوآورانه، خلق تأثيرات مثبت اجتماعي و محيط‌زيستي را در بطن فعاليت‌هاي كسب‌وكار خود بگنجانند.

اقتصاد پايدار نيازمند كسب‌وكارهايي است كه عملكردشان متفاوت با امروز باشد و بتوانند با استفاده از منابع كمتر، ارزش بيشتري خلق كنند. منابع موجود هميشگي و بدون انتها نيستند و جهان ظرفيت نامتناهي براي پذيرش دي‌اكسيدكربن حاصل از سوزاندن سوخت‌هاي فسيلي و نيز زباله‌هاي توليدي حاصل از فعاليت‌هاي بشر را ندارد. بيش از صد سال است كه با انقلاب صنعتي و رشد جمعيت، استفاده از منابع طبيعي رشد بسيار بالايي داشته و چرخه‌هاي طبيعي از تعادل خارج شده‌اند كه اين عدم تعادل، تبعات سنگين و غيرقابل جبراني براي بشريت خواهد داشت؛ مگر اين‌كه هر چه زودتر نسبت به آن واكنش نشان داده و آن را به مسير تعادلي خود بازگرداند.

گزارش پايداري
گزارش پايداري (Sustainability Report) گزارشي است كه توسط يك شركت يا سازمان دربارة اثرات اقتصادي، اجتماعي و محيط‌زيستي مرتبط با فعاليت‌هايش منتشر مي‌شود. اين گزارش هم‌چنين به ارائة ارزش‌ها و مدل حاكميتي سازمان مي‌پردازد و ارتباط بين استراتژي و تعهدات سازمان نسبت به يك اقتصاد جهاني پايدار را نشان مي‌دهد.
امروزه تعداد رو به رشدي از شركت‌ها و سازمان‌ها هستند كه مي‌خواهند عمليات خود را پايدار سازند و در فرآيند توسعة پايدار جهاني مشاركت داشته باشند. گزاشگري پايدار به سازمان‌ها كمك مي‌كند تا عملكرد خود را در حوزه‌هاي اقتصادي، اجتماعي، محيط‌زيستي و حاكميتي اندازه بگيرند و آن را با ديگران به اشتراك و بحث بگذارند. پايداري يا همان توانايي براي زنده ماندن در يك زمان طولاني، بر پاية عملكرد در اين چهار حوزة كليدي استوار است.

حوزه‌هاي كليدي پايداري در يك سازمان يا شركت
نظام سيستماتيك گزارشگري پايدار به شركت‌ها و سازمان‌ها كمك مي‌كند تا پيامدهاي فعاليت‌هاي خود را بدانند، اهدافي در اين زمينه تعيين كنند و بدين وسيله تغيير را مديريت نمايند.
يك گزارش پايداري، ساختار و چارچوبي كليدي براي اطلاع‌رساني و به اشتراك گذاشتن عملكرد مسئولانه و در مسير پايداري شركت و سازمان است، خواه اين اثرات مثبت باشند، خواه منفي.
مراحل تهيه و تدوين يك گزارش پايداري عبارتند از: برنامة جمع‌آوري اطلاعات، برنامه و مكانيزم به اشتراك گذاشتن اطلاعات، و بهبود بر مبناي نظرات و نتايج حاصل شده؛ اين بدين معناست كه عملكرد پايداري سازمان پايش مي‌شود، اطلاعات به‌طور مرتب به تصميم‌گيران ارائه مي‌شود تا بتوانند استراتژي‌ها و خط‌مشي‌ها را تغيير و بهبود دهند، و در نهايت عملكرد ارتقاء مي‌يابد.
در نهايت، گزارش پايداري يك ابزار حياتي براي مديريت تغيير به سوي يك اقتصاد جهاني پايدار است؛ اقتصادي كه سودآوري طولاني‌مدت را با رفتار اخلاقي، عدالت اجتماعي و مراقبت محيط‌زيستي تركيب مي‌كند.

معرفي جي.آر.آي
جي.آر.آي (Global Reporting Initiative) يك سازمان پيشرو در حوزة پايداري است. اين سازمان غيرانتفاعي در جهت منافع عمومي كار مي‌كند و اميدوار است در آينده جوامع و انسان‌ها يك اقتصاد پايدار جهاني داشته باشند كه در آن سازمان‌ها عملكرد و پيامدهاي اقتصادي، اجتماعي، محيط‌زيستي و حاكميتي خود را به‌طور مسئولانه‌اي مديريت مي‌كنند.

تا به امروز بيش از 5000 سازمان در حدود 90 كشور، از راهنمايي‌ها و خدمات اين سازمان براي گزارشدهي پايدار بهره برده‌اند و بيش از 20هزار گزارش تاكنون در بانك اطلاعاتي اين سازمان ثبت شده است. فعاليت‌هاي اين سازمان دو گونه است:
• تهيه و تدارك اصول و چارچوبي براي گزارشدهي پايدار؛
• توسعة فعاليت‌هاي ترويجي به‌منظور هر چه بيشتر درگيركردن سازمان‌ها و شركت‌ها در مقولة پايداري؛

مأموريت جي.آر.آي تبديل گزارشدهي پايدار به يك فعاليت استاندارد در سازمان‌ها به همراه راهنمايي و حمايت از آنان در اين راه تعريف شده است و در دورنماي خود اقتصادي پايدار براي جهان متصور است كه در آن سازمان‌ها هم اثرات فعاليت‌هاي خود را در چهار حوزة اقتصادي، اجتماعي، محيط‌زيستي و حاكميتي به‌طور مسئولانه مديريت مي‌كنند و هم عملكردشان را به‌طور شفاف گزارش مي‌دهند.

منابع:
1. www.globalreporting.org
2. مركز ترويج حاكميت و مسئوليت شركتي

منبع: فصلنامه كارگزار روابط عمومي
منبع مرجع:  شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)

مدير كل دفتر مديريت و روابط عمومي بانك ملت