شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- شهروند، همواره و به خصوص پس از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها که به واسطه آن، قیمت حامل‌های انرژی افزایش یافت، گزارش‌های زیادی از سوی دستگاه‌های ذیربط منتشر شد که این گزارش‌ها قیمت هر لیتر بنزین را با کشورهای مختلف مقایسه می‌کرد و می‌گفت که بنزین در ایران ارزان است! نخستین سوالی که در ذهن هر شهروندی که این گزارش‌ها را می‌دید ایجاد می‌شد این بود که جایگاه درآمد ایرانی‌ها در این گزارش‌ها کجاست.

بحق هم همین‌گونه بود چراکه اگر بخواهیم مقایسه قابل قبول و علمی از قیمت بنزین در کشورهای مختلف انجام دهیم باید شاخص صحیحی در دست داشته باشیم که در این زمینه مقایسه قیمت بنزین با درآمد سرانه شهروندان هر کشور پاسخ تمام سوالات را می‌دهد.

پژوهش در مرکزی رسمی
برهمین اساس مرکز پژوهش‌های مجلس با استفاده از شاخص درآمد سرانه قیمت بنزین را در ۲۷ کشور منتخب مورد بررسی قرار داده که در نتیجه این گزارش ایران در جایگاه هفتم قرار گرفته است. بدان معنا که قیمت بنزین حداقل در ۷کشور از ایران ارزانتر به‌دست مصرف‌کننده می‌رسد. این استناد آماری هم به سال‌ها پیش از گرانی اخیر بنزین در ایران برمی‌گردد و با وجود این‌که درآمد سرانه ایرانی‌ها در این سال‌ها بالاتر نرفته و حتی کمتر هم شده به وضوح می‌توان گفت که این استناد آماری به گزارش‌های سال‌های گذشته می‌تواند رافع ادعای کسانی باشد که بنزین را در ایران ارزان می‌دانند.

زیرا از یک‌سو بنزین به هر لیتر‌ هزارتومان رسیده و در این بین سرانه درآمد خانوار ایرانی هم نه‌تنها افزایش نداشته که به استناد گزارش‌های وزارت اقتصاد، یک‌سوم خانوارهای ایرانی به زیر خط فقر رفته‌اند.

سرانه درآمد ملاک ارزیابی دقیق قیمت بنزین
پردازش‌های آماری ناشی از مقایسه قیمت بنزین با درآمد سرانه در ۲۷کشور منتخب نشان می‌دهد ساکنان کشورهای ونزوئلا، عربستان، آمریکا، کانادا، نروژ، استرالیا و ژاپن به نسبت درآمد سرانه‌شان بنزین ارزان‌تری در مقایسه با ساکنان ایران می‌خرند.

بر این اساس ونزوئلا ارزان‌ترین بنزین را در اختیار شهروندان خود قرار می‌دهد و قیمت هر لیتر بنزین تنها ۳صدم‌درصد از درآمد سرانه ۶۱۲۰دلاری این کشور را دارد. این در حالی است که درآمد سرانه ونزوئلا از بسیاری کشورها کمتر است. با این وجود اگر هر ونزوئلایی بخواهد کل درآمد سرانه خود را بنزین بخرد می‌تواند ۲۰۴‌هزار لیتر خریداری کند. همچنین‌ هزار لیتر بنزین تنها نیم‌درصد از درآمد سرانه این کشور را به خود اختصاص می‌دهد.

اما در عربستان به‌عنوان دومین کشور عرضه‌کننده بنزین ارزان هر لیتر بنزین سهمی ۱۶صدم‌درصدی از درآمد سرانه نزدیک به ۱۴‌هزاردلاری این کشور دارد و‌ هزار لیتر از این سوخت نیز ۱.۱درصد از درآمد سرانه عربستانی‌ها را تشکیل می‌دهد. آمریکا نیز با درآمد سرانه ۴۴‌هزار و ۷۱۰ دلاری در رتبه سوم کشورهای عرضه‌کننده بنزین ارزان (البته نسبت به درآمد سرانه) قرار دارد. در این کشور هر لیتر بنزین ۶۳صدم‌درصد از درآمد سرانه هر آمریکایی را تشکیل می‌دهد که‌ هزار لیتر آن به ۴.۱‌درصد می‌رسد.

این در حالی است که ایران با درآمد سرانه ۲۹۶۰دلاری در رتبه هفتم قرار دارد. بدین ترتیب قیمت هر لیتر بنزین سوپر ۹صدم‌درصد از درآمد سرانه و هر ‌هزار لیتر سهمی ۳‌درصدی در درآمد سرانه ایرانی‌ها دارد. در مجموع ایرانی‌ها با درآمد سرانه خود می‌توانند ۳۲‌هزار و ۸۸۸ لیتر بنزین خریداری کنند که از بسیاری از کشورها کمتر است.

هند و پاکستان در قعر جدول
در مقابل به دلیل پایین بودن درآمد سرانه قیمت بنزین در برخی کشورها بسیار بالاست. به‌طوری که در پاکستان به‌عنوان آخرین کشور در جدول سهم‌ هزار لیتر بنزین۳.۱۲۶درصد از درآمد سرانه ۸۰۰دلاری این کشور را به خود اختصاص داده است. در واقع پاکستانی‌ها با درآمد سرانه خود تنها می‌توانند کمتر از ۸۰۰ لیتر بنزین بخرند. هند نیز وضع مشابهی با پاکستان دارد. این کشور که درآمد سرانه‌ای ۸۲۰دلاری دارد در رتبه ۲۶ قرار گرفته است. بنابراین هر لیتر بنزین سوپر بیش از یک‌درصد از درآمد سرانه هندی‌ها را تشکیل می‌دهد و به عبارتی دیگر هندی‌ها با کل درآمد خود می‌توانند ۸۱۲ لیتر بنزین خریداری کنند.

شرحی بر جدول
برای اینکه نوسان شدید قیمت جهانی نفت و بنزین در دوسال اخیر خواننده را در تحلیل و برداشت از این جدول دچار اشتباه نکند این جدول براساس نرخ‌های ‌سال ۲۰۰۶ (۸۵-۱۳۸۴) تنظیم شده است که بنزین در ایران بسیار ارزان‌تر از قیمت کنونی بوده و برخلاف گزارش‌هایی که ادعا می‌کند بنزین ایران دومین بنزین ارزان دنیاست، در تناقض است. ستون‌های پنجم و ششم این جدول به یک موضوع «قیمت نسبی بنزین با توجه به درآمد سرانه یا قدرت خرید بنزین توسط ساکنان در کشورهای مختلف» اشاره دارند. ستون پنجم نشان می‌دهد در هر کشور، قیمت‌ هزار لیتر بنزین چند‌درصد از درآمد سرانه است. ستون آخر نیز نشان می‌دهد مردم هر کشور با درآمد سرانه خود چند لیتر بنزین می‌توانند در‌ سال خریداری کنند یا به تعبیری در هر کشور، قدرت خرید بنزین توسط ساکنان چقدر است. در این جدول، هرقدر کشورها در رده بالاتر باشند قیمت بنزین به نسبت درآمد سرانه در آنها ارزانتر و به عبارت دیگر، قدرت خرید بنزین توسط ساکنان آن نسبت به دیگر کشورها بیشتر است.

منبع: پارس