شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- یک کارشناس ارتباطات در رابطه با اهمیت مفهوم سواد ابزاری گفت: سواد ابزاری در یک تعریف عمیق قدرت تحت سلطه درآوردن ابزار را به فرد می دهد.

دکتر عباس اسدی استاد گروه ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار سیناپرس در تعریف سواد ابزاری گفت: ابتدا باید مفاهیم سواد و ابزار هرکدام به‌صورت جداگانه بررسی شود، منظور از سواد این است که انسان با کمک یک یا چند حواس خود فهم و شناختی نسبت به شی‌ء یا موضوعی داشته باشد. سواد به معنای شناخت و معرفت نسبت به یک موضوع و در مقابل جهل قرار دارد.

وی ادامه داد: ابزار هم در این تعریف اپلیکیشن ها و نرم‌افزارهای موجود در فضای مجازی را شامل می‌شود. وقتی از طریق وسایل تکنولوژیک وارد فضای مجازی می‌شویم اگر نتوانیم از اپلیکیشن های موجود و امکاناتی که در آن وجود دارد و همچنین از ظرفیت‌های موجود در آن به‌درستی استفاده کنیم نمی‌توانیم ادعا کنیم سواد ابزاری نسبت به آن وسیله یا تکنولوژی داریم.

این کارشناس رسانه بابیان اینکه سواد ابزاری به معنای عمیق‌تر قدرت تحت سلطه درآوردن ابزار را به فرد می‌دهد گفت: سواد ابزاری نقطه مقابل سواد رسانه‌ای است چراکه سواد رسانه‌ای به محتوا و سواد ابزاری به‌وسیله فیزیکی یعنی ابزاری که از طریق آن محتوا ارائه می‌شود، می‌پردازد.

وی با اشاره به اینکه سواد ابزاری مفهوم مهمی است چراکه در عصر حاضر برای برطرف کردن نیازهایمان به آن احتیاج داریم، تصریح کرد: در راستای کنترل فرزندان، سواد ابزاری والدین می‌تواند کمک شایان توجه ای کند. من معتقدم اگر والدین سواد ابزاری داشته باشند می‌توانند به نحو احسن روش‌های صحیح و درست و حتی نامحسوس را در رابطه با رفت‌وآمد و عملکرد فرزندانشان در فضای مجازی کنترل کرده و آن‌ها را هدایت کنند.

اسدی عنوان کرد: به‌عنوان‌مثال والدین با کسب سواد ابزاری مخصوص هر تکنولوژی می‌توانند با نصب قفل‌ها، اپلیکیشن ها و نرم‌افزارهای امنیتی عملکرد فرزندان خود را رصد کرده و با فیلتر کردن مطالب کاری کنند که فرزندانشان به هر محتوایی دسترسی نداشته باشند.

وی در ادامه خاطرنشان کرد: درحالی‌که تا زمانی که والدین در فضای سنتی سیر می‌کنند و نتوانستند خودشان را همگام با تکنولوژی‌ها به‌روز کنند پیش‌بینی می‌شود که نتوانند متوجه رفتار فرزندانشان در فضای مجازی شوند؛ بنابراین، کسب مهارت استفاده از ابزار یکی از ضرورت‌های عصر حاضر است و هیچ فردی نمی‌تواند ادعا کند که چنین مهارتی به کارش نمی‌آید. چراکه، امروزه با توجه به پیشرفت فناوری‌های نوین این ضرورتی انکارناپذیر است.

اسدی در ادامه افزود: کشورهای غربی همه این راه را رفته‌اند و بخشی از کنترل کودکان و نوجوانان توسط والدین و در داخل خانواده‌ها صورت می‌گیرد که این موضوع مستلزم داشتن سواد ابزاری نسبت به آن وسیله است. البته این بدان معنا نیست که همه افراد در این کشورها سواد ابزاری دارند اما به‌هرحال آموزش و فرهنگ‌سازی پیرامون آن موضوعی است که توسط دولت و جامعه مدنی در حال انجام است.

این استاد دانشگاه در پایان صحبت‌هایش به ارائه راهکار پرداخت و گفت: آموزش افراد در این زمینه می‌تواند نقش مهمی را ایفا کند. همانند سواد رسانه‌ای که آموزش آن و نهادینه شدن آن نیازمند آموزش‌های پایه‌ای بوده و پروسه طولانی‌مدتی را می‌طلبد، آموزش سواد ابزاری نیز باید از داخل مدارس، دانشگاه‌ها و نهادهایی مانند صداوسیما شروع‌شده و نه‌تنها والدین به دلیل حضور در چنین فضاها و استفاده از چنین ابزاری باید این آموزش‌ها را ببینند، بلکه نسل جوان و نوجوان ما هم برای حضور ایمن‌تر در چنین فضاهایی باید آموزش‌های لازم را کسب کنند.

گفت‌وگو: هانیه حقیقی