شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- تخصص گرایی در روابط عمومی قطعا به معنی استفاده صرف از افراد با تخصص های مختلف نیست هرچند این امر را هم دربر می گیرد.
در عین حال مفهوم عام تری هم می‎توان به آن اطلاق کرد بدین معنی که روابط عمومی به عنوان یک رشته مستقل بر بنیانهای نظری خاص خود تکیه و بر مبنای این نظریه‎ها هویت پیدا کند. می‎دانیم که در حال حاضر روابط عمومی از نظریه‎ها، دستاوردها و تئوریهای سایر رشته‎ها مانند جامعه شناسی، روانشناسی، جمعیت‎شناسی و کلیه رشته‎های علوم انسانی در حوزه‎های مختلف بهره می‎گیرد و از ترکیب آنها راهبردها و برنامه عمل خود را ترسیم می‎کند، اکنون پس از دهه‎ها فعالیت روابط عمومی درایران و چندین دهه کار و تجربه در کشورهای غربی به نظر می‎رسد وقت آن رسیده باشد که روابط عمومی به صورت خاص و بر مبنای تجربه‎های مستقل خود و نیز دانش انباشته شده از تجربه‎ها، نظریه سازی اختصاصی خویش را داشته باشد. البته این کار مسیری دشوار و طاقت‎فرسا خواهد بود و همت بلندی می‎خواهد که به همکاری دانشگاه و بزرگان روابط عمومی نیازمند است.



برای تخصص‎گرایی در روابط عمومی می‎توان خصیصه‎هایی را برشمرد که مهم ترین آن تدوین و ارایه نظریه های جامع، کارساز و روزآمد برای روابط عمومی است تا روابط عمومی را از حوزه یک مهارت و یا هنر خارج کند و به مقوله‎ای علمی با همه مشخصه‎های تعریف شده برای مقولات علمی دیگر تبدیل کند. این امر به قدری مهم است که بدون دست‎یابی به این هدف روابط عمومی در حد یک شغل و یا حرفه خاص باقی خواهد ماند. البته این امر را نباید به معنای تخفیف جایگاه روابط عمومی در سطح فعلی دانست، اما اگر می‎خواهیم روابط عمومی مسیر تعالی و رو به رشدی را طی کند و از سطح فعلی جهش قابل قبولی داشته باشد، باید به تدوین بنیان های نظری برای آن همت گماشت. این کار مثل ساختن و پی‎ریزی یک بنای رفیع است و بر اساس آن می‎توان همه دانش‎ها، تجارب و دستاوردهای 50، 60 سال گذشته روابط عمومی را گردآوری کرد و بر اساس آن بنای مستحکمی را ساخت.



در این مورد نگارنده در سال‎های اخیر ندیدم کاری جدی انجام شده باشد. ما می‎بینیم که از منابع خارجی کتاب‎های مختلف ترجمه و چاپ می‎شود، اما از گنجینه تجربه‎هایی که در داخل کشور وجود دارد و دانش انباشته مدیران ارشد کشور که در زمینه روابط عمومی صاحب تجربه و سبک مدیریتی هستند و یا مدیران با سابقه روابط عمومی‎ها که سالها کار و تلاش کرده‎اند، متاسفانه به دلیل نبودن متولی مشخص، مدیریت و استفاده نمی شود. مدیریت این تجارب و داشته‎های غنی باید توسط مراکز دانشگاهی، انجمن‎های حرفه‎ای و سازمان‎های مربوطه انجام شود تا بتوان بر پایه آن راه آینده را هموار کرد.



قدم برداشتن در این راه مسیری روشن‎تر را برای ما ترسیم می‎کند. اول باید اراده لازم برای این کار فراهم شود و بعد هم دلسوزان کنار هم قرار بگیرند. دانشگاه‎ها نقش مهمی دارند. پایان‎نامه‎های دانشجویی در مقاطع کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا اگر به درستی هدایت شوند، می‎تواند ادبیات مربوط به روابط عمومی را توسعه دهد و غنی‎تر کند. روابط عمومی می‎تواند به عنوان یک رشته میان رشته‎ای از تلفیق و ترکیب دستاوردهای دیگر رشته‎ها و تجربه و دانش مدیران اجرایی به بنیان‎های نظری مستقلی دست پیدا کند.



ضعف نظام آموزشی عالی در رشته‎های مربوطه، عملکرد غیر موثر نهادهای تخصصی که طرح و پیشنهاد خاصی را به وزارت خانه مربوط ارایه نکرده اند. ضعف ساختاری تحقیق و پژوهش در کشور که فعلا بیشتر جنبه رفع تکلیف دارد. در کنار کمبود نیروی انسانی کیفی، کمبود بودجه های سالانه، تحمیل نیروهای غیر متخصص به روابط عمومی، بی‎توجهی مدیران ارشد به نهاد روابط عمومی،انتصاب مدیران غیر متخصص و ناکارآمد و اشکالات موجود در ساختار سازمانی از جمله ضعف های موجود در روابط عمومی‎هاست.



نیروهای روابط عمومی باید بسیار کارآمدتر از وضعیت فعلی باشند که این گونه نیست. به همین دلیل بیشتر فارغ التحصیلان این رشته پس از ورود به جامعه دچار سرخوردگی می شوند و یا به سوی مشاغل غیر مرتبط گرایش پیدا می‎کنند. کسانی هم که می‎مانند از صفر شروع می‎کنند و اگر ماندگار شوند و به کار علاقه‎مند باشند و علاقه‎مند بمانند، طی سالهای طولانی کار و تجربه به توانمندی قابل قبول می‎رسند.



روابط عمومی‎ها عمدتا از ترکیب نیروی انسانی کارآمد و قوی برخوردار نیستند. می دانیم کارکنان روابط عمومی باید حداقل در دو رشته مهارت داشته باشند، هم روابط عمومی بلد باشند و هم دانش مربوط به حوزه کاری سازمانی را که برای آن کار می‎کنند، باید یاد بگیرند.



کسی که در روابط عمومی بانک کار می‎کند باید علاوه بر مهارت‎های روابط عمومی، در امور بانکی و بانکداری و مبانی اقتصاد مانند بازار پول و سرمایه، سهام، قوانین مربوط به بیمه ها، مکانیزم های، بازار و ... را یاد بگیرد تا بتواند وظایف خود را بهتر انجام دهد. یعنی یک کارشناس روابط عمومی بانک، علاوه بر توانایی روابط عمومی در حد یک کارشناس بانکداری هم باید، به مسائل بانکی مسلط باشد. اما چنین فردی در دانشگاه، چیزی درباره بانک و بانکداری نخوانده، لذا باید سخت مطالعه کند تا عقب ماندگی اش جبران شود و این کار دشواری است. در این مورد متاسفانه کارکنان روابط عمومی‎ها به دلیل دشواری کار، تلاش لازم را به خرج نمی دهند و مطالعه نمی کنند و به همین دلیل اغلب در مقایسه با کارشناسان حوزه‎ای که در آن مشغولند احساس ضعف می‎کنند و در نتیجه وظایف خود را نمی توانند به درستی انجام دهند. این موضوع گلوگاه اصلی در روابط عمومی‎هاست و باید به سرعت برطرف شود.



از طرفی اغلب فارغ التحصیلان روابط عمومی، روابط عمومی را هم خوب در دانشگاه‎ها یاد نمی‎گیرند در نتیجه مشکل مضاعف می‎شود. یعنی شما یک کارشناس روابط عمومی دارید که خوب آموزش ندیده ضمن اینکه برای سازمانی هم می‎خواهد کار کند که از حوزه ماموریت‎ها و مسایل آن هم اطلاعاتی در حد صفر دارد. لذا اغلب فارغ التحصیلان در عمل با مشکل روبه رو می شوند. به نظر می رسد تلفیق آموزش و کار می تواند مفید باشد. الان درس کار ورزی داریم، اما نصف و نیمه. دانشجو برای کارورزی معرفی می شود، اما در اغلب موارد به محل کار نمی‎رود و کار صرفا در حد مکاتبه بین دانشگاه و مرکز کارورزی محدود می ماند که این روش را باید اصلاح کرد.

 

منبع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)