شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- -«بابک دربیکی» رییس مرکز اطلاع رسانی و روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دکترای علوم ارتباطات اجتماعی، عضو هیات علمی دانشگاه و صاحب تالیفات و مقالات متعددی در حوزه رسانه، سیاست و روابط عمومی می باشد. وی در گفت وگو با خبرنگار شارا، گستردگی و میل به جزیره ای رفتار کردن بخش ها و معاونت های روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی را یکی از چالش های موجود در بخش مدیریتی خود عنوان کرد که تشکیل شورای مدیران روابط عمومی را برای رسیدن به هم افزایی به عنوان راهکار در پیش گرفته است. در ادامه گفت وگو با او را مرور می کنیم:

قبل از ریاست مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چند سال است که در چه بخش هایی فعالیت کردید و چند سال است که در حوزه روابط عمومی مشغول به کار هستید؟
- از سال 1377 عضو هیات علمی دانشگاه آزاد و مدیر گروه علوم سیاسی این دانشگاه بودم. کارشناس مرکز تحقیقات استراتژی و قائم مقام روابط عمومی اتاق ایران نیز بودم. بیشتر در حوزه اجتماعی-فرهنگی در زمینه تحقیقات کار کردم و در برخی از شرکت ها به عنوان مشاور توسعه منابع انسانی نیز همکاری داشتم. سردبیر سایت آفتاب نیوز و معاونت ارتباطات اجتماعی و اطلاع رسانی در دبیرخانه شورای گفتگوی بخش خصوصی نیز از دیگر فعالیت های من در زمینه روابط عمومی است.

با توجه به اینکه مدتی نیست که ریاست مرکز روابط عمومی وزارت ارشاد را به عهده گرفته اید، در سمت جدید خود با چه چالش هایی روبرو هستید؟
- با توجه به اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها یک وزارتخانه نیست بلکه چندین معاونت تخصصی دارد و سازمان ها تا حد زیادی مستقل هستند و هر کدام از بخش ها و معاونت ها به صورت سازمانی مستقل عمل می کنند،این گستردگی باعث شد تا میل به اتمی رفتار کردن در سازمان شدید شود. ما در وزارت فرهنگ با جزایر مختلف سروکار داریم. حدود 12 روابط عمومی با مدیران کل در این وزارتخانه وجود دارد که تخصص آنها کم و بیش نسبت به هم بی ارتباط است که این مسئله باعث می شود عدم ارتباط موضوعی و میل به جزیره شدن در سازمان بوجود آید.

با توجه به این شرایط و به قول شما جزیره ای شدن سازمان ها،چه راهکارها و یا سیاست هایی را در این زمینه به کار بردید؟
- با وجود این گستردگی احساس کردم که ما نیاز به یک شورای مدیران روابط عمومی داریم تا بتوانیم مجموعه ای تشکیل دهیم که به هم افزایی و هماهنگی برسیم. معتقد هستم تنها با گفتگوی هم افزا است که می توانیم به تفاهم اجتماعی برسیم و در درون سازمان ها ارتباط برقرار کنیم که این ارتباط ها منجر به تقویت ارتباطات سازمان ها با فضای برون نیز می شود. اکنون زمان آن است تا جامعه را در خصوص تصمیمات اقناع کنیم و مشارکت جامعه را به داخل سازمان بیاوریم.

مجموعه شورای مدیران روابط عمومی ها در حال حاضر ششمین جلسه این شورا برگزار کرده اند و در این شورا مدیران روابط عمومی دور هم می نشینند،کارهای مشترک انجام می دهند و وظایف سازمان های خود را به این بخش انتقال می دهند. برای مثال اکنون وزارت فرهنگ به کمک همکاری با روابط عمومی وزارت نفت به دنبال ایجاد یک تفاهم نامه است. این شورا میهمان بخش های مختلف از جمله کانون مساجد،موسسه علمی کاربردی فرهنگ و هنر،مرکز و معاونت سینمایی و دیگر بخش ها بوده است.

به عقیده من به گفتگو به معنای واقعی در جامعه کمتر پرداخته شده است.البته به این معنا نیست که به رسانه ها بگوییم چه کارهایی را باید انجام دهند یا به آنها کمک مالی دهیم،بلکه باید کمک کنیم تا نیاز و پرسش ها را به رسانه ها پاسخ دهیم تا آنها نیز بتوانند به جامعه پاسخ دهند و این مسئله باعث می شود رسانه ها یک ارزش افزوده پیدا کنند و ما هم به خواسته خود که ارتباط با جامعه است،برسیم. زیرا ارتباط با جامعه،ارتباط توده ای نیست بلکه ارتباط مدنی و سازمانی است. به همین دلیل از کارهایی که از زمان حضورم انجام دادم،مدیران سرویس های فرهنگی و رسانه ها را خواستم تا با هم مراوده ای داشته باشیم که این مسئله هنوز نیاز به سازماندهی دارد. کار بعدی که انجام دادم دعوت از مدیران روابط عمومی سابق وزارت فرهنگ و ارشاد است تا بتوانم از تجربیات آنها استفاده کنم به همین منظور با حکم مقام عالی وزارت یک شورای سیاست گذاری روابط عمومی و اطلاع رسانی تشکیل شد و اولین مسئله ای که مطرح شد همان مسئله اتمی رفتار کردن سازمان ها بود که سعی کردیم با ایجاد فضای آکادمیک و اجرایی ارتباط با فضای بدنه اجتماعی را به وجود آوریم.

از جمله اعضای این شورا می توان از «میرزا بابا طاهر مطهری نژاد»،دکتر کاظمی دینان،دکتر محمد سلطانی فر،یونس شکرخواه،رحیم خستو،افشین محمدی و دکتر مسعود کوثری یاد کرد.این سامانه کمک می کند تا سیاست های کلان روابط عمومی ها را ایجاد و شرح وظایف را مصوب کنیم.دانش اجتماعی از دل تجربه اجتماعی به وجود می آید.تنها به کمک هم می توانیم تجربه را روی میز هم فکری بگذاریم.

آیا با ایجاد یک چنین شوراها و جلساتی تغییری در روند اجرایی روابط عمومی ها ایجاد شده است؟
- روابط عمومی دیگر زدن تبلیغات و پوستر نیست و نباید سطح روابط عمومی را در سطح اطلاع رسانی صرف دید.بنابراین سعی کردم تا نگاه به روابط عمومی را هر چند جزئی در سازمان تغییر دهیم و به آن به عنوان سیاست گذار و برنامه ریز برای ارتباطات در مجموعه نگاه کنیم. بنابراین تلاش کردیم تا مدیران را توجیه کنیم که به رسانه ها پاسخگو باشندکه هم بتوانیم پیوند اجتماعی را ایجاد کنیم و هم شرایط مناسبی در مجموعه روابط عمومی باشد.

مسئله بعدی که به آن توجه کردیم بحث روابط عمومی در استان ها بود. دربرخی از استان ها روابط عمومی به لحاظ ساختاری ضعیف هستند و تنها به یک دفتر خلاصه می شود. مشکل اساسی که این روابط عمومی ها دارند کمبود نیرو است که البته برخی از استان ها شرایط بهتری دارند. طبق گزارش بیش از 433 نفر در بخش روابط عمومی در سراسر کشور داریم که حدود بیش از 50 درصد این افراد تحصیلات غیر مرتبط دارند که نیروی های قوی به لحاظ آکادمیک نیستند ولی تجربیات بزرگ دارند که به صورت جزیره ای پراکنده هستند و این پراکندگی باعث شده هر کدام از این نیروها توان کمی داشته باشند و نتوانند موثر باشند.

بنابراین مجموعه ای از دبیرخانه های دائمی منطقه ای را در سطح مناطق مختلف ایجاد کردیم. کشور را به پنج منطقه تقسیم کردیم و در مناطقی که دارای توان بالاتری هستند این دبیر خانه ها را ایجاد کردیم و کارهای روابط عمومی را در این پنج استان به صورت محور همکاری کنند تا توان این مجموعه ها هم بیشتر شود. اولین دبیر خانه در استان خراسان شمالی راه اندازی کردیم زیرا توانسته در زمینه روابط عمومی به خوبی کار کند. جالب است بدانید مدیر روابط عمومی استان خراسان شمالی مشاور مدیر کل است و تقریبا بعد از ایشان به لحاظ نفوذ دارای مقام است. در صورتی که در برخی روابط عمومی ها حتی مدیر روابط عمومی را در شورای مدیران راه نمی دهند. بنابراین سعی کردیم استان هایی که به روابط عمومی بیشتر توجه می کنند و به لحاظ سازمانی نگاه مثبت تری دارند را مرکز قرار دهیم. در نتیجه شمال شرق کشور اولین مرکز دبیر خانه است و مازندران، گلستان، سمنان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی دیگر اعضای این دبیرخانه هستند.

تصدی روابط عمومی‌ها مثل چند سال گذشته بر عهده شورای اطلاع‌رسانی دولت باقی می‌ماند یا به دست وزارت ارشاد سپرده می‌شود؟
- زمانی سازمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مادر تمامی روابط عمومی ها بود. چند سال اخیر دولت این مسئولیت را به عهده گرفته و شورای سیاست گذاری دولت تشکیل شده است درصورتی که شورای سیاست گذاری دولت فقط شورای اطلاع رسانی است. در حال حاضر روابط عمومی تخصصی شده است. روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با سازمان های دیگر مثل وزارت نفت،سازمان مناطق آزاد و دیگر بخش ها متفاوت است و این تفاوت ها جدی است به طوری که نمی توان آنها را در یک دسته قرار داد.

اصولاً دولت سازمانده خوبی در این زمینه نیست زیرا هم نیازهای مجموعه ها با هم متفاوت است و هم به دلیل گستردگی زیاد با ده ها مجموعه سرو کار دارد که یکی از این مجموعه ها وزارت ارشاد است که خود دارای نیاز ها و بخش های مختلف است. بنابراین باید در ابتدا به دنبال تخصصی کردن روابط عمومی ها برویم و روابط عمومی را صرفاً اطلاع رسانی ندانیم. در حال حاضر شورای سیاست گذاری دولت، روابط عمومی ها را صرفاً ابزاری برای اطلاع رسانی و عملکردهای دستوری می داند. به همین منظور ما می توانیم با کمک چند تشکل روابط عمومی که در حاضر فعالیت می کنند،طرحی را به دولت ارئه دهیم مبنی بر اینکه نهادهایی تشکیل دهیم که این نهادها گواهینامه های دارای معتبر به روابط عمومی ها ارائه بدهند. این مسئله نیاز به یک کار بزرگ و همکاری دیگر تشکل ها دارد. البته قبلاً وزارت ارشاد متولی بوده و در حال حاضر نیز آمادگی دارد که پیش قدم شود و لایحه آن را به دولت ببرد ولی این کار نیاز به کمک تشکل های روابط عمومی و کار کارشناسی گسترده ای دارد.
انتهای پیام//مریم میرعبدالحق