شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-حتما در مطالعه ترجمه متون خارجی و ترجمه اخبار روابط عمومی های خارجی با عبارت «صنعت روابط عمومی» برخورد کرده اید.

سوال اینجاست که آیا ما در ایران چیزی به نام «صنعت روابط عمومی» داریم؟ برای پاسخ به این سوال باید ابتدا بدانیم که صنعت چیست؟ در مورد تعریف دقیق صنعت، اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد. صنعت دارای تعریف‌ها و تعبیرهای متفاوتی است که بر اساس قابلیت جایگزینی محصولات، فرآیند تولید و محدوده‌های جغرافیایی ارایه شده‌اند. به‌طور مثال مایکل پورتر، صنعت را چنین تعریف می‌کند: «صنعت عبارت است از گروه شرکت‌هایی که محصولات آنها جایگزین نزدیکی برای هم هستند.»

اما این صنعت به هیچ وجه نمی تواند برای بیان حوزه روابط عمومی تعریف گویایی باشد. در تعریف مشابه دیگری نیز آمده است: «به مجموعه تمام واحدهایی که در تولید، توزیع یا مصرف یک محصول یا یک دسته از محصولات مشابه فعالیت می‌کنند صنعت گفته می‌شود.» این تعریف اگر چه نزدیک تر به تعریفی است که عموم مردم از صنعت دارند اما به دلیل قرار ندادن حوزه خدمات نمی تواند برای روابط عمومی به کار گرفته شود.

• تعاریف صنعت
ماهنامه تدبیر دسته ای از تعاریف را برای صنعت عنوان کرده است:

در تعریف دیگری از صنعت آمده است:
صنعت شامل شماری سازمان تولیدی، مانند موسسات یا بنگاه های اقتصادی است که به منظور بررسی های تحلیلی یا سیاست گذاری، براساس ضابطه های معینی در یک گروه گرد آورده می شوند. بنابر سنت ضابطه معمول برای گروه بندی صنعت همانا مشخصات فرآورده هایی بود که از طریق سازمان های تولیدی عرضه می شدند، بنابراین به روال آلفرد مارشال اگر تعدادی از بنگاه های اقتصادی محصولاتی فراهم آورند که در ذهن خریداران بالقوه جایگزین هایی کامل یا نزدیک برای یک دیگر باشند در این صورت تمام واحدهای تولیدی را می توان متعلق به صنعت واحدی دانست. اگر تنها یک تولید کننده عهده دار کل تولید یک نوع محصول باشد که در ذهن خریدار از سایر کالاها در زنجیره ی کالای جایگزین ممکن جدا شود آن گاه آن تولید کننده انحصارگری محسوب می شود که بر تمامی آن صنعت احاطه دارد. "(فرهنگ علوم اجتماعی ، جولیس گولد ، ویلیام ل. کولب)"

این تعریف نیز برای صنعت روابط عمومی نمی تواند گویا باشد. چراکه تمرکز آن بر کالا فیزیکی است. در حالی که روابط عمومی عملا کالای فیزیکی تولید نمی کند.

تعریف صنعت در روابط عمومی
واژه صنعت از ریشه صنع (عربی) به معنی ساختن یا آفریدن گرفته شده است. در زبان انگلیسی واژه Industry از واژه لاتین industria گرفته شده و به معنی بازرگانی یا ساختن و ساخت به طور کلی است و منظور از ساخت ایجاد دگرگونی در شکل یا ترکیب مواد است. در فرهنگ معین، صنعت چنین تعریف شده است : کار، پیشه، حرفه، کلیه تغییراتی که بشر در مواد طبیعی می دهد تا بهتر و بیشتر از آنها استفاده کند. صنعت مجموعه ای است از فعالیت هایی که با استفاده از منابع موجود (مواد، سرمایه، نیروی انسانی، انرژی، تکنولوژی، اطلاعات، ابزار ) کالا یا خدماتی را تولید می کند که نیازهای انسان و جوامع انسانی را برطرف می کند، در واقع تلاشی است مستمر در جهت بهبود کارایی و بهره وری. به این معنا که با استفاده ار منابع کمتر، بازده بهتری به دست دهد. از این جهت ، پویایی ، نوسازی و نوجویی یکی از ویژگی های صنعت است. "(فرهنگ توصیفی تکنولوژی ، نوشته ی محمد نقی مهدوی)"

این تعریف با بهره گیری از عناصری از قبیل:
1. کار
2. پیشه
3. حرفه
4. تغییر
5. نیروی انسانی
6. ابزار
7. اطلاعات
8. خدمات
ما را به مفهوم «صنعت روابط عمومی» نزدیکتر می کند. چراکه در غالب تعاریف صنعت، آن را صرفا منحصر به تولید کالا می کنند. در حالیکه روابط عمومی عملا هیچ کالای صنعتی تولید نمی کند. اما در عین حال درآمد سرشاری را از ارائه خدمات بدست می آورد.

واژه صنعت ریشه در غرب دارد و معنای آن کار هوشمندانه یا داشتن مهارت در انجام یک فعالیت است. و هنر معنای دیگری است که در قرون وسطی و حتی در دوران اخیر برای تعریف صنعت به کار گرفته می‌شود. به این ترتیب تولید صنعتی که با تلاش انسانها حاصل می شود، محصول هنر است. در واقع هنر و صنعت مترادف هستند. در ایران نیز صنعتگر با هنرمند یکسان دانسته می‌شود، چرا که صنعت در حوزه اقتصادی به معنای کار نوآورانه و خلاقانه است. در صنعت، علاوه بر بحث تولید، بحث خلاقیت نیز نهفته است.

انقلاب صنعتی اروپا نقطه عطفی در گسترش خلاقیت در عرصه تولید و گام ‌نهادن در دنیای جدید توام با خلاقیت و نوآوری است. اقتصاددانان، صنعت را موتور محرکه اقتصاد و عامل کلیدی رشد و توسعه اقتصادی کشورها می‌دانند و بر همین اساس بر افزایش رشد صنعت، سرمایه گذاری روی تولید صنعتی، صادرات صنعتی و اشتغال زایی ناشی از صنعت تاکید دارند.

• صنعت روابط عمومی
اساسا وقتی سخن از صنعت روابط عمومی می شود به معنای یک واحد خدماتی روابط عمومی است که خدماتی را به سایر شرکت ها و سازمان ها ارائه می دهد. همانطور که در مورد صنعت فولاد، کارخانه فولاد، از مواد اولیه کالایی تولید می کند و آن را به مشتریان خود که غالبا صنایع وابسته هستند، ارائه می دهد.

یا در مثال دیگری صنایع خودرو سازی ایران، با ترکیب یک سری ابزارها و قطعات، اتوموبیل تولید کرده و آن را در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند.

لذا نتیجه می گیریم، روابط عمومی زمانی می تواند به عنوان یک صنعت مطرح شود که به طور مستقل در قالب یک بنگاه تجاری به ارائه خدمات خود بپردازد. همانطور که به عنوان مثال آژانس روابط عمومی ادلمن، فعالیت خود را به طور مستقل انجام داده و نهایتا خدمات خود را به مشتریان ارائه می دهد.

از آنجا که در ایران ما چیزی به نام آژانس روابط عمومی نداریم و این تنها کانون های تبلیغاتی بخشی از فعالیت های روابط عمومی را در کشور ارائه می دهند، نمی توانیم از «صنعت روابط عمومی» نام ببریم.

منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)