شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- وقتی در عرصه‌ی خبر فعالیت کنی، استرس جزء جدانشدنی زندگی‌ات می‌شود. این استرس به نسبت جامعه‌ی مخاطب‌ها و بزرگی‌اش تفاوت می‌کند و کم و زیاد می‌شود. حالا تصور کنید می‌خواهید خبری را مخابره کنید که نه‌تنها یک ملت بلکه جهانی چشم به آن دوخته‌اند! تجربه‌ی خبرنگارانی که در ژنو برای پوشش مذاکرات هسته‌یی حضور داشتند در حال حاضر یک تجربه‌ی ارزشمند و دوست‌داشتنی برای تاریخ روزنامه‌نگاری ایران است.

به گزارش شارا به نقل از ایسنا، خبرنگاران، عکاس و تعدادی از دبیران و سردبیران ایسنا که یا در ژنو یا تهران حضور داشتند، خاطرات و تجربیات زیادی از روزهایی دارند که به «توافق بزرگ» منجر شد. آن‌ها در یک نشست صمیمانه که توسط اداره آموزش ایسنا و به منظور انتقال تجربیات برگزار شد، از چالش‌ها و تجربه‌هایی که در سه بار حضور اخیر در ژنو داشتند گفتند. البته شاید بخش‌هایی از این خاطرات برخی از بی‌اخلاقی و سیستم نه چندان سالم و اصولی حاکم در میان رسانه‌های ما را نشان دهد، اما حقیقتی است که وجود دارد.

در ابتدا حمیده صفامنش - خبرنگار حوزه‌ی سیاست خارجی ایسنا - با اشاره به تلاش‌های انجام‌شده برای حضور در این مذاکرات از سوی مسئولان، در عین تاکید بر اینکه برای بیان تمام وقایع و تجربیات باید در مجال بهتری سخن گفت و مطالب کامل‌تری نوشت، گفت: شرایط ما در روزهای این مأموریت بسیار سخت بود؛ البته ذات این کار و حرفه کلا سخت است. اما ما خودمان را در یک فضای باز رقابتی می‌دیدیم. در طول مذاکرات، خبرنگاران تقریبا طبقه‌ی اول هتل را رها نمی‌کردند. از سوی دیگر به‌جز هیئت ایرنی حاضر، هفت هیئت دیگر هم بودند که ما باید برای داشتن خبرهای جامع، آن‌ها را نیز زیر نظر ‌می‌گرفتیم و ناچار بودیم شرایطی را فراهم کنیم تا با این هیئت‌ها ارتباط بگیریم. برقراری ارتباط با خبرنگاران خارجی نیز یکی دیگر از را‌ه‌هایی بود که باید برای تکمیل اطلاعات خود به آن رو می‌آوردیم.

او با اشاره به سختی شرایط کار در ژنو، افزود: روز اولی که مذکرات در سطح وزرا بود به خبرنگاران اجازه‌ی ورود به هتل را نمی‌دادند و فقط خبرنگارانی اجازه ورود داشتند که در همان هتل اتاق داشتند؛ بنابراین ما ناچار بودیم در هوای سرد، مقابل در هتل منتظر بمانیم تا شاید خبری بگیریم.

داوود حاجبیان - سردبیر سرویس سیاست خارجی ایسنا - نیز که مسوول ارسال بخشی از خبرها درباره‌ی مذاکرات هسته‌یی از تهران بود، با اشاره به «انرژی فراوانی که برخی مشکلات از تیم‌های خبری ایرانی می‌گیرد» گفت: دلیل این که برخی خبرگزاری‌های خارجی مثل «رویترز» همیشه خبرهای دسته اول دارند به‌دلیل ارتباط گیری خوب آن‌هاست، ما هم در ایسنا موفق شدیم با جلب اعتماد مسوولان ایرانی و تلاش همکاران در طول سال‌های گذشته و ارسال اخبار موثق و دست اول جایگاه ویژه‌ای را در میان رسانه‌ها و مقامات داخلی و خارجی کسب کنیم و به همین دلیل بود که در مذاکرات «ژنو » توانستیم اولین خبر را درباره‌ی توافق ایران و 1+5 منتشر کنیم که با استقبال و پوشش گسترده رسانه‌های خارجی مواجه شد.

او ادامه داد: اما برای ارسال اخبار در شرایطی مانند مذاکرات ژنو مسائل فنی و لجستیکی بسیار مهم است. در طول مدت این مذاکرات متوجه شدیم از نظر تکنولوژی، بسیار عقب هستیم. رسانه‌های خارجی می‌توانند خبر را از محل منتشر کنند. هم‌چنین نحوه‌ی ارسال خبرهای‌شان نیز متفاوت است و ممکن است یک جمله را در قالب خبر ارسال و سپس آن‌ را تکمیل کنند.

او در ادامه با اشاره به رونق استفاده از «شبکه‌های اجتماعی» در کمک به برجسته شدن و ارسال خبر، اظهار کرد: رسانه‌ها و مقامات خارجی از همه‌ی ظرفیت‌های شبکه‌های اجتماعی برای ارسال خبر بهترین بهره را می‌برند. البته در مذکرات ژنو، وزیر خارجه ایران اولین مقام رسمی بود که رسما خبر توافق را از طریق صفحه‌ «توییتر»ش اعلام کرد.

همچنین منا هوبه‌فکر - عکاس ایسنا - که در سه دوره مذاکرات ژنو حضور داشت با اشاره به سختی‌های کار عکاسان، یادآوری کرد: وقتی مذاکرات در سطح وزرا بود خبرنگاران می‌توانستند به واسطه نوع کاری که دارند یا به‌شکل «قاچاقی» به داخل هتل بروند، اما عکاسان به‌دلیل همراه داشتن وسایل عکاسی حتی به‌صورت قاچاقی هم نمی‌توانستند به لابی هتل وارد شوند و به ناچار در هوای منفی 4 درجه می‌ایستادند. از سوی دیگر زمانی هم که در هتل بودیم به ما اجازه‌ی عکاسی نمی‌دادند و ما باید برای تک‌تک عکس‌هایی که می‌انداختیم با خیلی‌ها چانه می‌زدیم.

او ادامه داد: یک نوع رقابت بر سر سرعت ارسال عکس بین عکاسان ایرانی وجود داشت. در یک مورد فقط به عکاس ایسنا اجازه‌ی ورود دادند و قرار شد من عکس‌ها را به دیگر رسانه‌های ایرانی بدهم. گزارش تصویری ایسنا روی سایت رفت و وقتی من در حال کپی کردن عکس‌ها برای بقیه‌ی عکاسان بودم متوجه شدم یک خبرگزاری که عکس را از خود من گرفته ساعت گزارش تصویری‌اش پنج دقیقه زودتر از گزارش تصویری ایسناست و ساعت ارسال عکس را تغییر داده است.

هوبه‌فکر همچنین با اشاره به برخی بی‌تجربگی‌ها و تبعیض‌هایی که صورت می‌گرفت تصریح کرد: در نخستین دور مذاکرات در ژنو به ما گفتند عکسی که آقای ظریف در هواپیما خوابیده است تا زمانی‌ که اعلام نشده ارسال نشود، اما یک خبرگزاری آن را منتشر کرد و هیچ برخوردی هم با آن عکاس نشد؛ در صورتی که اگر ایسنا چنین کاری را کرده بود قطعا جریان طور دیگری می‌شد و این موضوع همیشه و در همه سالها وجود داشته است؛ گرچه ما همواره از تلاش‌های مسئولان مربوطه تشکر می‌کنیم؛ زیرا آنها نیز مشکلات خاص خود را دارند.

او درباره‌ی گرفتن عکس یادگاری از وزیران خارجه گروه 1+5 پس از مذاکرات هم اظهار کرد: ساعت سه صبح بود که مذاکرات در هتل تمام شد و همه به سمت محل اصلی مذاکرات در مقر اروپایی سازمان ملل حرکت کردند. ما هرچقدر دنبال روابط‌ عمومی هیات ایران گشتیم موفق نشدیم او را پیدا کنیم. در آن ساعت تاکسی هم نبود که با آن به سمت ساختمان مذکور برویم. از سوی دیگر حدود نیم ساعت پیاده تا آن ساختمان راه بود. البته بعد از پیگیری‌، روابط‌ عمومی ایران ماشینی فرستاد. وقتی به ساختمان رسیدیم عکاسان و خبرنگاران خارجی به ما راه نمی‌دادند که جایی برای گرفتن عکس پیدا کنیم و حق را با خودشان می‌دانستند. با مشکلات زیاد، جایی را برای عکس گرفتن پیدا کردیم تا این‌که شنیدم روابط‌ عمومی ما عکاس یک خبرگزاری را برای گرفتن عکس صدا کرد. من با این‌که آن جا را به‌سختی به‌دست آورده بودم رهایش کردم و به‌دنبال آن عکاس رفتم. با این‌که مقامات امنیتی خارجی، به من و چند عکاس دیگری که پشت سرم بودند اجازه ورود ندادند، از نوار حفاظتی گذشتم و بقیه هم پشتم آمدند و داخل شدیم و عکس گرفتیم.

زهرا اصغری - خبرنگار حوزه‌ی انرژی هسته‌ای ایسنا - نیز که از مذاکرات استانبول 2 در اردیبهشت 91 تا کنون در همه‌ی مذاکرات حضور داشته است با بیان این‌که همه‌ی این سختی‌ها در دوره‌های قبل مذاکرات نیز وجود داشت و چون این‌بار مذاکرات به نتیجه رسید بیشتر بیان می‌شود، گفت: در زمان مذاکرات آقای جلیلی، ما استرس خاصی نداشتیم، اما در مذاکرات ژنو با یکسری تحولات مواجه شدیم که به ما نشان می‌داد این مذاکرات کلیدی خواهد بود و به سمت توافق می‌رود.

او با اشاره به مذاکرات ژنو 2، ادامه داد: در این دوره از مذاکرات ما با به یکباره و بی‌مقدمه با حضور شش وزیر خارجه مواجه شدیم و نمی‌دانستیم چه اتفاقی می‌ا‌فتد تا این‌که یک دفعه مواجه شدیم با بیرون شدن از هتل و به‌دنبال آن، قطع شدن اینترنت. حدود یک ساعت بیرون از هتل ایستادیم و همه‌ی ارتباطات اینترنتی قطع شد و در حقیقت، راه ما برای ارسال خبر قطع شده بود که بالاخره با ترفندهای فراوان از جمله رفتن قاچاقی به اتاق یکی از همکاران خبرنگار توانستیم به داخل هتل برویم و خبر ارسال کنیم.

اصغری با بیان این‌که ما علاوه بر استرس فضا، متاسفانه باید مراقب رفتارهای برخی خبرنگاران ایرانی هم می‌بودیم اظهار کرد: یک نمونه این‌که من در حال مصاحبه گرفتن با سفیر ایران در سوییس بودم که متوجه شدم عکاس یک خبرگزاری داخلی از مصاحبه‌ی من فیلم می‌گیرد، وقتی به او اعتراض کردم گفت شما چرا با سفیر مصاحبه می‌گیرید من هم می‌خواهم فیلم این مصاحبه را به خبرنگارمان بدهم تا او هم این مصاحبه را داشته باشد!

همچنین مرتضی فرج‌آبادی - مدیر اداره‌ی عکس ایسنا - در سخنانی با انتقاد از نبود نگاه استراتژیک و اصولی به رسانه در کشور که از گذشته هم بوده و حتی مدیران رسانه‌ها تصریح کرد که «اگر خواهان حضور بین‌المللی و حرفه‌ای هستیم باید موانع را برطرف کنیم و به سمت بهترکردن شرایط برویم ؛ هرچند تلاشهای زیادی شده.»

وی همچنین با تأکید بر این‌که «ژورنالیسم باید از دسترس غیرحرفه‌ای‌هایی که بعضا اخلاق را هم رعایت نمی‌کنند دور بماند» خواستار توجه رسانه‌ها به این مهم شد و گفت: البته خبرنگاران و عکاسان ما با چنگ و دندان و چندین برابر خارجی ‌ها کار می‌کنند و غیرت به خرج می‌دهند تا خلأهای مالی و تکنولوژیک رسانه‌های داخلی را برطرف کنند.

او در بخش دیگر سخنانش تأکید کرد: رسانه‌ها و خبرنگاران ایرانی هم باید با تکنولوژی روز پیش بروند و این سیستم که در دنیای امروز شبکه‌های اجتماعی نقش مهمی ایفا می‌کنند پذیرفته شود.

فرج‌آبادی همچنین به این مطلب که «هیئت‌های رسانه‌ای خارجی در قالب تیم‌های کاملا مجهز به این برنامه‌ها می‌آیند و تقسیم وظایف کاملا روشنی در کار آنها وجود دارد» اشاره و گفت: رسانه‌ها باید تکلیف خود را در زمینه‌ی این‌که هزینه کردن برای رسانه را یک سرمایه‌گذاری بدانیم که در درازمدت حتی صرفه‌ی اقتصادی دارد روشن کنند.

در ادامه‌ی این جلسه، خبرنگاران و عکاس ایسنا خاطرات دیگری نیز از نحوه‌ی پوشش مذاکرات بیان کردند که عمده‌ی آن‌ها را ترفندهای آنان برای گذشتن از سدهای امنیتی خارجی و کنار آمدن با سختی‌های سفر از جمله کمبود امکانات تشکیل می‌داد.