فرامرز روشنایی یکی از افرادی است که در ارتباط بین سینماگران با رسانه‌های گروهی سابقه طولانی دارد. این مدیر روابط عمومی فیلم‌های سینمایی به همراه رضا استادی در نشستی مشترک درباره معضلات این حرفه سینما و رسانه، چگونگی شکل‌گیری این حرفه در عرصه سینما و تلویزیون، احترام به مخاطب و آشنایی ذهنی او با آنچه قرار است هزینه کند و بسیاری از مسائل حاشیه ای پیرامون این حرفه سخن گفتند.

 برای شروع تاریخچه آغاز فعالیت روابط عمومی در پروژه‌های سینمایی را توضیح دهید.

فرامرز روشنایی مدیر روابط عمومی پروژه های سینمایی: تاریخچه و نیاز به حضور روابط عمومی در سینما به یک اتفاق برمی‌گردد در آن زمان فیلم "معجزه خنده" به کارگردانی یدالله صمدی در مرحله پیش تولید قرار داشت موضوع این فیلم هم درباره عده‌ای از افراد بود که در یک دیوانه خانه زندگی می کردند و کاراکترهم بسیار داشت. در آن زمان بازیگران ساعت خوش محبوب بیننده ها بودند و آقای صمدی هم در نظر داشت این فیلم را با بازیگران ساعت خوش بسازد. اما چون بازیگران ساعت خوش خیلی سروصدا کرده بودند آقای صمدی ترس داشت که فیلم با هیاهوی بسیار ساخته شود. این در حالی بود که قصد داشت یک فیلم فرهنگی به دور از هر حاشیه‌ای بسازد. 

در نتیجه نگرانی خود را به من گفت و متذکر شد که به دلیل اقبالی که بازیگران این برنامه تلویزیونی در بین مخاطب دارد ممکن است این محبوبیت باعث شود که موضوع فیلم من فراموش شود. به همین دلیل از من خواست که روابط عمومی این فیلم شوم من در آن زمان در هفته نامه سینما مدیر اجرایی بودم و من قبول کرد.

*پس به این ترتیب بود که نخستین حضور روابط عمومی در پروژه های سینمایی شکل گرفت. اینطور نیست؟

- روشنایی: من قبول کرده بودم که روابط عمومی این فیلم باشم و تا اندازه‌ای هم برنامه‌ریزی برای انجام این کار ریخته  شده بود، اما یکی دو هفته بعد از این پیشنهاد بازیگران ساعت خوش ممنوع‌الکار شدند و خوب من هم گفتم که این قضیه منتفی است تا اینکه یک روز از مجله فیلم تماس گرفتند و مسئول خبر این مجله از من خواست که خبرفیلم معجزه خنده را بدهم. من هم توضیح دادم که قرار بود در ابتدا من باشم اما نشد ولی مسئول خبر این نشریه متذکر شد که آقای صمدی گفته که باید با من تماس بگیرد. با آقای صمدی تماس گرفتم و ایشان گفت که همچنان می خواهد که من مدیر روابط عمومی این پروژه باشم. و به این ترتیب بود که در سال 75 برای ساخت پروژه سینمایی معجزه خنده نخستین حضور روابط عمومی در سینما شکل گرفت.

* در آن زمان بازتاب های فعالیت روابط عمومی چگونه انعکاس داشت؟

- روشنایی:  بازتاب خوبی داشت و تک تک رسانه ها از این شیوه اطلاع رسانی استقبال کردند.

* فکر می کنید دلیل این استقبال چه بود؟

- روشنایی: تا آن زمان رسانه ها نمی دانستند از کجا باید اخبار فیلم‌ها را دریافت کنند چون تا قبل از حضور روابط عمومی خبرنگاران سینمایی اخبار و اطلاعات را از مدیران تولید پروژه های سینمایی کسب می کردند گاهی هم به صورت تصادفی از سایر عوامل چون بازیگران، تهیه‌کننده و کارگردان‌ها جویا می‌شدند. همین اطلاع‌رسانی‌های پراکنده موجب نوعی سوء‌تفاهم در بین عوامل می‌شد. من شاهد بودم در برخی از پروژه ها کارگردان ها خبری داده بودند و به جای هشت بازیگر اسم شش بازیگر را داده بود و اتفاقا روزی که نشریه مورد نظر منتشر شد اسم آن فردی که آن روز به خصوص بازی داشت در بین سایر بازیگران وجود نداشت بنابراین سوء تفاهم و یا برداشت به خصومت شخصی می شد بنابراین وقتی اخبار و اطلاعات از کانال روابط عمومی می‌گذشت هم عوامل تولید یک پروژه و هم رسانه‌ها راضی بودند.

* بعد از "معجزه خنده" روابط عمومی پروژه های دیگر بودید؟ا 

- روشنایی: پس از آن آقای پوراحمد مرا برای سریال "سرنخ" صدا کرد و گفت می خواهد که روابط عمومی این سریال شوم و بعد از آن ادامه پیدا کرد و به امروز ختم شد. نکته جالب اینکه تا آن زمان حتی معاونت سینمایی وزارت ارشاد روابط عمومی نداشت اما بعد به این نتیجه رسید که نیاز به حضور روابط عمومی هست و به این ترتیب بود که مصطفی محمودی به عنوان نخستین روابط عمومی معاومت سینمایی فعالیت خود را آغاز کرد و وظیفه اطلاع رسانی اخبار و اطلاعات مربوط به معاونت را  به عهده داشت .

* آقای استادی شما هم برای آغاز از چگونگی فعالیت خود در این حوزه در کنار حرفه خبرنگاری خود بگویید.

رضا استادی: من به شکل جدی حرفه روزنامه‌نگاری را از سال 1375 آغاز کردم و در سال 1379 نخستین فعالیت خود در حوزه روابط عمومی را در سریالی به نام "آب و دونه" به کارگردانی حسینعلی لیالستانی آغاز کردم، پس از آن هم سر پروژه "تفنگ سر پر" رفتم و این روند در مرحله پخش و پیش تولید ادامه پیدا کرد و پس آن هم سر پروژه مهم "مختارنامه" به کارگردانی داود میرباقری بودم. این پروژه در مهرماه سال 1381 آغاز شد و من به عنوان مدیر روابط عمومی این سریال مشغول به کارشدم.

* فکر می کنید انگیزه و نیاز ایجاد روابط عمومی از کجا شکل گرفت.

- استادی: ناهماهنگ بودن منابع خبری با رسانه نیاز اصلی این حضور را ایجاب کرد به این معنا که در نتیجه این ناهماهنگی در ارائه اطلاعات و ایجاد فضای مطلوب برای اهالی رسانه و عوامل دست اندرکار فیلم و یا سریال بود حرفه نیاز به روابط عمومی را احساس کردند. چراکه تکلیف رسانه مشخص نبود و نمی دانستند که با چه فردی در پروژه‌ها باید هماهنگ باشند و خوب روابط عمومی این هماهنگی را ایجاد کرد.

* کارکرد پدیده روابط عمومی دقیقا چه بود؟

- استادی: ارائه عکس براساس کیفیت کاغذ و چاپ یکی از وظایف مهم روابط عمومی در آغاز فعالیت بود به این معنا که کیفیت کاغذ و چاپ هر نشریه با دیگری متفاوت بود از همین رو یک روابط  خوب می‌توانست تشخیص دهد که این عکس‌های متفاوت به درد کدام یک از نشریات می‌خورد. موثق بودن اخبار جلوگیری از سوء‌تفاهم‌های احتمالی در هر پروژه احترام به مخاطب در نتیجه ارائه اطلاعت درست و متنوع از کارکردهای مستقیم حضور روابط عمومی در پروژه های سینمایی و یا تلویزیونی بود.

* چند سال از حضور این حرفه در پروژه های سینمایی می گذرد آیا تغییراتی در شیوه و یا رویکرد صاحبان اثر به مخاطب و یا عوامل ایجاد شده است؟

- فرامرز روشنایی: قطعا تغییرات مثبت و یا منفی ایجاد شده است به این معنا که رشد و گستردگی این پدیده از نکات خوب بود اما نکته ای که وجود دارد توجه به این مطلب است که در گذشته مخاطب برای صاحبان آثار اهمیت داشت و این اهمیت را از طریق روابط عمومی ها به اطلاع عموم می رساند. اما در حال حاضر هم دربین مدیران و هم در بین روابط عمومی کسی به فکر مخاطب یابی نیست چراکه تولید آثار سینمایی و یا پروژه های سینمایی از مجراهای دیگری تغذیه می‌شود و تمام هوش و حواس یک روابط عمومی این است که چگونه منبع تغذیه مالی پروژه‌های سینمایی و تلویزیونی را راضی نگه دارد به عبارت دیگر آنچه حائز اهمیت توجه به این نکته است که چگونه خود را در معرض دید مدیران قرار دهند.

-استادی: یکی از وظایف روابط عمومی علاوه بر اطلاع رسانی و تشخصی اینکه مخاطب چه می‌خواهد این است که آنچه را تولید می خواهد پررنگ‌تر ارائه دهد و اگر اطلاع رسانی درستی صورت بگیرد تبلیغات مناسب نیز انجام می شود.

* آیا گذشتن از مخاطب به صرف تبلیغات درست است ؟

- روشنایی: بر خلاف نظر استادی معتقدم که وظیفه روابط عمومی اصلا تبلیغ نیست و تبلیغات و روابط عمومی دو مقوله مجزا از یکدیگر است.

- استادی: یکی از وظایف روابط عمومی‌ها درانجام یک پروژه سینمایی این است که ظرفیت ها و قابلیت های پروژه مورد نظر را شناسایی کنند و در خصوص آن توانایی ها و ویژگی هایی که یک پروژه دارد اطلاع رسانی کند و اگر این اطلاع رسانی به شکل درستی انجام شود قاعدتا بحث تبلیغ هم انجام می شود. در یک زمانی تعداد فیلم ها و سریال ها اندک بود و به صرف تولید در معرض دید قرار می گرفت اما در حال حاضر تعداد تولیدات افزایش پیدا کرده است و درعین حال با آمدن ماهواره تعداد رسانه نیز افزایش پیدا کرده است بنابراین در شرایط فعلی مهمترین کار یک روابط عمومی این است که نسبتی بین اطلاعات پروژه و رسانه هایی که وجود دارد پیدا کند.

* کمی درباره چگونگی تبدیل شدن روابط عمومی به تریبون مدیران سینمایی توضیح دهید.

- روشنایی: ببینید ماجرا از این قرار است که بسیاری از تهیه کننده ها حاضر به پول خرج کردن نیستند و عموم آنها از رانت های  دولتی استفاده می کنند بنابراین همانطور که قبلا هم گفتم در حال حاضر کسی به فکر مخاطب نیست بلکه مخاطب را برای این می خواهد که به رانتی که هزینه تولید را پرداخت کرده است میزان اقبال از پروژه را نشان دهد و به نوعی اطلاع رسانی را جلوی چشم مدیران دولتی قرار می دهند و یا اینکه یک رسانه به بولتن داخلی سینماگران تبدیل می شود در واقع رسانه به تریبون تبدیل  می شود. به اعتقادمن مشکل این نوع برخورد با مخاطب به شرایط سخت تولید برمی گردد در نتیجه کسی به فکر مخاطب نیست بلکه به چگونگی استفاده بهینه از رانت فکر می کند. منبع: مهر