در دو دهه اخیر یکپارچگی اقتصاد جهانی به طور قابل ملاحظه‌ای تغییر کرده است. در 30 سال قبل وضعیت اقتصادی مناطق جغرافیایی مختلف جهان با یکدیگر اختلاف زیادی داشت، ولی آنچه امروز وجود دارد بسیار متفاوت است. 

یکپارچگی و همگونی وجه غالب بازار است. جوانان ایرانی مشترکات زیادی با جوانان اروپایی، آمریکایی و آفریقایی دارند. آنها محصولات یکسانی را خریداری و فیلم‌های یکسانی را تماشا می‌کنند. موسیقی یکسانی را گوش می‌دهند، پیتزا و نوشابه‌های یکسانی را می‌نوشند. 

صنعت خودرو را ببینیم؛ در گذشته خودروهای آمریکایی مانند شورولت، فورد، کادیلاک، پلی‌موت تفاوت فاحشی با خودروهای ساخت اروپا و آسیا مانند رنو ـ سیتروئن ـ پژو ـ تویوتا ـ نیسان ـ هوندا داشتند، ولی امروز همه می‌دانیم که این‌گونه نیست. در گذشته خودروهای محلی برای بازارهای محلی تولید می‌شدند؛ امروزه خودروهای جهانی شرکت‌هایی مانند تویوتا ـ نیسان ـ هوندا و فورد یک واقعیت است؛ تغییر در محصول نشان‌دهنده تغییر در سازمان است. شرکت‌های بزرگ به صورت شرکت‌های جهانی تکامل یافته‌اند. 

ورود به بازارهای خارجی به شرکت‌ها اجازه می‌دهد تا با افزایش حجم فروش و سود، رشد کرده و با ایجاد تنوع در منابع درآمدی، ریسک‌های خود را کاهش دهند. 

فعالیت در سطح جهانی، شرکت‌ها را قادر می‌سازد تا ایده‌های جدیدی را کشف کرده و محصولات و خدمات جهانی را برای بازارهای مختلف عرضهکنند. 

در دنیای کنونی، شرکت‌ها و سازمان‌ها جهت رشد و توسعه، نیاز دارند که جهانی بیندیشند در غیر این صورت بقای آنها نیز با دشواری‌های زیادی توام خواهد بود.

چگونه شرکت‌ها جهانی می‌شوند؟

از منظر اجرایی شرکت‌ها برای جهانی شدن باید مراحل ذیل را طی کنند: 

1- نخست آنکه محصول شرکت باید صادر بشود بدون اینکه شعبه‌ای در کشور مقصد ایجاد کرده باشد. 

2- پس از طی مرحله فوق و اطمینان از وجود بازاری با چشم‌اندازی روشن نیاز به سرمایه گذاری و حضور پر رنگ تر در بازار است لذا بهتر است اقدام به ایجاد شعبه برای فروش کرد. 

3- در مرحله سوم باید امکانات تولیدی را در بازارهای هدف فراهم و اقدام به ایجاد کارخانه و مراکز تولیدی در محل کرد.

موفقیت شرکت‌های هوندا و تویوتا در بازارهای جهانی ابتدا بر اساس صادرات اتومبیل از کارخانه‌های آنها در ژاپن استوار بود، ولی در حال حاضر هر دو شرکت برای صادرات سرمایه‌گذاری‌هایی را در نصب و راه‌اندازی تجهیزات تولیدی در آمریکا و سایر کشورها انجام داده‌اند. 

4- مرحله چهارم بومی کردن محصول و تکنولوژی است که محصول را مطابق سلایق و نیازهای مشتریان تولید می‌کنند. 

5- مرحله پنجم جهانی شدن است. شرکت‌های جهانی در واقع شکل محدودی از شرکت فراملیتی هستند. مدیران این گونه شرکت‌ها بازارهای جهانی یا منابع جهانی را مورد توجه قرار می‌دهند نه هر دو را، اما شرکت‌های فراملیتی هم به بازارهای جهانی توجه دارند و هم به منابع جهانی.

مراحل توسعه و جهانی شدن را با توجه به دیدگاه ـ راهبرد ـ روش و جهت گیری شرکت‌ها می‌توان در جدول ذیل خلاصه کرد: 

راهبردهای توسعه و رشد شرکت راهکارهای مختلف دارد؛ تمرکز بر روی چند بازار محدود در تعداد کمی از کشورها، تمرکز بر روی چند کشور محدود و تعداد زیادی از بازارها، تمرکز بر روی تعداد محدودی از بازارها در تعداد زیادی از کشورها و بخش‌های مختلف بازارها. 

اما به طور قطع راهبرد مناسب گسترش بستگی به مرحله توسعه شرکت دارد. یک شرکت بین‌المللی از صادرات و واگذاری امتیاز تولید برای بهره برداری از تخصص و دانش شرکت از طریق صدور محصول در سطح جهان استفاده می‌کند. شرکت‌های چندملیتی با سرمایه‌گذاری مستقیم یا خرید بنگاه‌های دیگر در کشورهای متعدد به بازارهای محلی پاسخ می‌دهند. 

شرکت‌های جهانی محصولات تولیدی خود را از کارخانه‌های تحت مالکیت خود در سطح جهان صادر می‌کنند یا اینکه از نظر منابع به کشورهای مختلف متکی هستند. شرکت فراملیتی، نقاط قوت شرکت‌ها را در یک شبکه یکپارچه شده ترکیب می‌کنند و به مثابه یک سازمان یادگیرنده از این نقطه قوت در سطح جهان به صورت اهرمی بهره‌برداری می‌کند.

نقاط قوت هر یک از مراحل رشد و توسعه شرکت‌ها به طور فشرده در پی ‌می‌آید؛

ما در بازار جهانی واحدی زندگی می‌کنیم ، هنگامی که در خانه هستیم، ممکن است روی مبل ترکیه‌ای نشسته و از تلویزیون ساخت کره برنامه مورد علاقه خود را که یک نمایش هندی است تماشا ‌کنیم.

رویاهای دیروز مدیران بنگاه‌های اقتصادی به حقیقت پیوسته است و هزاره جدید شاهد پدیدار شدن یک بازار واحد جهانی است و این بازار، شرکت‌های جهانی را می‌طلبد. 

* نایب رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ‌آهن ایران