شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی‌ ایران (شارا) || روابط‌عمومی‌ از نظر متخصصان حرفه است نه یک شغل. برای اصلاح روابط‌عمومی‌، تفکر حرفه‌ای باید داشت همچنین نگاه به موضوع روابط‌عمومی‌ باید نگاه علمی باشد.

روابط‌عمومی‌ نقش مؤثری در ایجاد ارتباط میان نهادها، سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی و خصوصی با مردم دارد. روابط‌عمومی‌ یک جامعه هدف میان سازمان‌ها و مردم است. روابط‌عمومی‌ از نگاه متخصصان این حوزه یعنی فلسفه اجتماعی مدیریت. نگاه به موضوع روابط‌عمومی‌ باید نگاه علمی باشد با افزایش اطلاعات عمومی کارشناسان این حوزه کمک زیادی به ارتقاء روابط‌عمومی‌ در کشور می‌شود.

گسترش نیوز در حاشیه بازید اعضای هیئت‌مدیره انجمن روابط‌عمومی‌ از موسسه مطبوعاتی صمت با خسرو رفیعی رئیس انجمن روابط‌عمومی‌ ایران و ابوالقاسم حکیمیان؛ عضو هیئت‌مدیره انجمن روابط‌عمومی‌ ایران به گفتگو پرداخته است.

جای خالی روابط‌عمومی‌ در مدیریت بحران

تأثیر روابط‌عمومی‌ بر بخش‌های مدیریتی و سازمانی، تعریف روابط‌عمومی‌، مشکلات و موانع اصلی این حوزه و ارتباط خبرنگاران و مدیران روابط‌عمومی‌ محورهای اصلی این گفتگو بود که در ادامه می‌خوانید. با ما همراه باشید.

روابط‌عمومی‌ مدعی‌العموم جامعه و مدافع سازمان‌ها است

خسرو رفیعی رئیس انجمن روابط‌عمومی‌ ایران با نگاهی بر تاریخچه روابط‌عمومی‌ در ایران به خبرنگار گسترش نیوز گفت: برای بررسی موضوع روابط‌عمومی‌، نخست باید نگاهی به تاریخ خودمان بیندازیم. دانشمندان ما معتقدند کسانی که تاریخ نمی‌شناسند، قادر به آینده‌نگری و آینده‌سازی نیستند. ما از همان زمان‌های قدیم روابط‌عمومی‌ داشتیم اما به سبک‌های سنتی و قدیمی مانند چاپار. در سال ۱۳۳۰ در مسجد سلیمان ایران یک شرکت انگلیسی برای ارتباط با کارگران و رفع مشکل آن‌ها به این موضوع پی بردند که باید روابط‌عمومی‌ داشته باشند و در همان سال بود که برای نخستین بار در ایران روابط‌عمومی‌ شکل گرفت.

وی ادامه داد: روابط‌عمومی‌ مدعی‌العموم جامعه و مدافع سازمان است؛ یعنی باید بتواند درد جامعه را به سازمان خود گفته و از طرف دیگر بتواند حق‌وحقوق سازمان خود را بگیرد، درواقع روابط‌عمومی‌ وظیفه دارد این تعادل و توازن را میان مردم و سازمان مربوطه حفظ کند. تعریف نوین دیگری وجود دارد که می‌گوید روابط‌عمومی‌ تصمیم سازانی هستند برای تصمیم‌گیرندگان.

رفیعی در رابطه با تأثیر روابط‌عمومی‌ بر بازاریابی افزود: بحث بازاریابی و تبلیغات سال‌های زیادی است که رونق خوبی گرفته و پیشرفت بسزایی را در این حوزه‌ها شاهد بودیم اما در برهه‌ای از زمان، غربی‌ها به این نتیجه رسیدند که فقط با بازاریابی و تبلیغات نمی‌توانند به نتیجه مطلوب و فروش مدنظر خود برسند و نیاز به روابط‌عمومی‌ قوی دارند. اولین شرکتی که این موضوع را مطرح و عملی کرد یک شرکت آمریکایی فعال در حوزه راه‌آهن بود که از طریق روابط‌عمومی‌ با کارگران خود ارتباط برقرار می‌کرد. روابط‌عمومی‌ زمانی معنا پیدا می‌کند که سازمان مربوطه با ذی‌نفعان و مشتریان خود ارتباط برقرار کرده و انتظارات آن‌ها را برآورده کند.

وظیفه اصلی روابط عمومی‌ها

رئیس انجمن روابط‌عمومی‌ ایران پیرامون وظیفه روابط‌عمومی‌ در سازمان‌ها اظهار کرد: روابط‌عمومی‌ بیشتر کار درون‌سازمانی انجام می‌دهد و کار اطلاع‌رسانی و خبر یکی از وظایف روابط‌عمومی‌ است. در سال‌های گذشته در ایران روابط‌عمومی‌ کار تشریفات هم انجام می‌داد و در مراسم و جشن‌ها و مناسبت‌ها وظیفه هماهنگ‌کننده و برگزارکننده این مراسم‌ها را روابط‌عمومی‌ بر عهده داشت. در سال‌های بعد از انقلاب فرهنگی ما روابط‌عمومی‌ و ارشاد اسلامی داشتیم و در سازمان‌ها مراسم مذهبی برگزار می‌شد. در سال ۶۴ وقتی در روابط‌عمومی‌ شرکت توانیر کار می‌کردم، در سازمان ما در ماه محرم عَلَم و کُتَل داشت و روابط‌عمومی‌ وظیفه برگزاری سخنرانی‌های مذهبی و مداحی را بر عهده داشت. تلاش‌های بسیاری انجام شد که روابط‌عمومی‌ به جایگاه اصلی خود بازگردد. هنوز بعد از گذشته سال‌ها بسیاری از سازمان‌ها جایگاه روابط‌عمومی‌ را نمی‌شناسند و کار روابط‌عمومی‌ را درست انجام نمی‌دهند.

انجمن روابط‌عمومی‌؛ نخستین نهاد مدنی در کشور

رفیعی در رابطه با تأسیس انجمن روابط‌عمومی‌ گفت: نخستین اقدامی که بعد از انقلاب برای روابط‌عمومی‌ انجام شد تشکیل انجمن روابط‌عمومی‌ به‌عنوان نخستین نهاد مدنی در کشور بود که از زمانی که این انجمن تشکیل شد روابط‌عمومی‌ رشد روزافزونی را داشت و باعث شد که این اسم در اذهان مردم تکرار شود. ما از سال ۷۰ تاکنون سخنرانی‌ها و همایش‌های بسیاری را برگزار کردیم که برای بهتر شدن عملکرد سازمان‌ها و ادارات بوده اما متأسفانه بسیاری از سازمان‌ها و مدیران آن‌ها روابط‌عمومی‌ را بیشتر ظاهری و تشریفاتی می‌دانند و علاقه‌ای به اصولی بودن آن ندارند.

زمانی که خبرنگار یا رسانه‌ای به سازمانی می‌روند و جواب سربالا می‌شنود این روابط‌عمومی‌ است که کار خود را درست انجام نداده و باعث شده که با خبرنگار این‌گونه رفتار شود.

مسیر اشتباه در روابط‌عمومی‌ ایران

وی تصریح کرد: زمانی که خبرنگار یا رسانه‌ای به سازمانی می‌روند و جواب سربالا می‌شنود این روابط‌عمومی‌ است که کار خود را درست انجام نداده و باعث شده که با خبرنگار این‌گونه رفتار شود. به این دلیل که روابط عمومی‌های ما تخصص لازم را ندارند و بیشتر آن‌ها بدون اینکه جایی تأیید شده باشند توسط آشنایان و مدیران همان سازمان معرفی می‌شوند و برایشان مهم نیست روابط‌عمومی‌ به کدام سو برود. روابط‌عمومی‌ به شرطی می‌تواند وظایفش را به‌خوبی انجام دهد که سازمانش را به‌خوبی بشناسد. اینکه آن سازمان چه وظایفی دارد و چند نفر آنجا مشغول به کار هستند، چه چیزی تولید می‌کند، با چه ارگان‌هایی در ارتباط است و دیگر مسائلی که روابط‌عمومی‌ باید بداند و به آن مسلط باشد. اما در حال حاضر در سازمان‌ها کار روابط‌عمومی‌ تنها هماهنگی با مدیر سازمان و برنامه‌های او است. روابط‌عمومی‌ یک کار مدیریتی است، مسئول مربوطه باید بتواند مدیریت و درباره برخی مسائل شرکت تصمیم‌گیری کند. ۸۰ درصد اقتصاد کشور دولتی است و با تغییر مسئولان آن روابط عمومی‌ها هم تغییر پیدا می‌کنند. روابط‌عمومی‌ یک شغل بلندمدت است و نمی‌توان انتظار داشت که مسئول روابط‌عمومی‌ در مدت کوتاه تمام کارها و برنامه‌ریزی‌ها را انجام دهد.

روابط‌عمومی‌ می‌تواند تأثیر بسزایی را بگذارد و به مردم بگوید که علت این گرانی‌ها و این مشکلات چیست و مردم را از سردرگمی نجات دهد و شفاف سازی کند.

رفیعی یادآور شد: در سال ۱۳۶۷ مسئولان با صدور بخشنامه‌ای جایگاه روابط‌عمومی‌ را ارتقا دادند و اعلام کردند که روابط‌عمومی‌ مشاور بالاترین مقام هر سازمان است و باید بدون حق رأی در جلسات هیئت‌مدیره شرکت کند و نظر دهد. اگر روابط عمومی‌ها کار خودشان را درست انجام دهند و از علم کافی برخوردار باشند ما دیگر در کشور بحران نخواهیم داشت و این مشکلات و مسائلی که هر ساله در کشور اتفاق می‌افتد را می‌توان کنترل کرد و با برنامه‌ریزی و مدیریت مناسب بحران را کنترل کرد. به‌عنوان مثال در مسائل اقتصادی که در حال حاضر گریبان مردم را گرفته است روابط‌عمومی‌ می‌تواند تأثیر بسزایی را بگذارد و به مردم بگوید که علت این گرانی‌ها و این مشکلات چیست و مردم را از سردرگمی نجات دهد و شفاف سازی کند. ما تعداد زیادی فارغ‌التحصیل روابط‌عمومی‌ داریم که متأسفانه در زمینه‌ها دیگر مشغول شدند یا در بخش‌های خصوصی کار می‌کنند. من پیشنهاد می‌کنم که یک بررسی میدان از وزارتخانه‌ها و سازمان‌ها بکنید و آنگاه متوجه می‌شوید که کسانی که در روابط‌عمومی‌ این سازما‌ن‌ها کار می‌کنند صلاحیت و علم این کار ندارند و همگی برحسب آشنایی با مدیر و مسئول به این سمت رسیده‌اند. متأسفانه تمامی این مشکلاتی که در کشور بوجودآمده به دلیل نبود یک روابط‌عمومی‌ اصولی است.

خبرنگار می‌تواند مدیر روابط‌عمومی‌ شود؟

وی در پایان خاطرنشان کرد: یک مدیر رسانه یا خبرنگار می‌تواند مدیر روابط‌عمومی‌ خوبی هم باشد به شرط اینکه مخاطب‌شناسی، روانشناسی و جامعه شناسی بلد باشد و همچنین با سازمان مربوطه آشنایی داشته باشد. اما متأسفانه در کشور ما وزارتخانه‌های مختلف مدیر روابط‌عمومی‌ شخصی است که هیچ سررشته‌ای از وظایف آن سازمان ندارد و حتی مدرک روابط‌عمومی‌ هم ندارد. اینکه یک خبرنگار مسئول روابط‌عمومی‌ شود مشکلی ندارد اما به شرط اینکه آن خبرنگار چند ماهی با سازمان مربوطه آشنایی پیدا کند روابط‌عمومی‌ باید روزنامه‌نگاری بلد باشد و مسلط به اخبار و مسائل مربوط به خبر باشد. زیرا اگر مشکلی در آن سازمان به وجود بیاید و خبری به اشتباه پخش شود روابط‌عمومی‌ مسئول خواهد بود. پس میان روابط‌عمومی‌ و روزنامه‌نگاری نمی‌توان تفاوتی قائل شد زیرا این دو به‌هم‌ پیوسته‌اند. مسئول روابط‌عمومی‌ باید بتواند در یک نشست خبری جلسه را کنترل کند و آن خبر را برای مجموعه و سازمان خود تنظیم و نشر دهد پس نمی‌توان میان این دو شغل فاصله بگذاریم زیر به هم وابسته هستند.

تسلط به اخبار روز؛ ویژگی بارز مدیران روابط‌عمومی‌

در ادامه گفتگوی گسترش‌نیوز با ابوالقاسم حکیمیان؛ عضو هیئت‌مدیره انجمن روابط‌عمومی‌ ایران را می‌خوانید.

 ابوالقاسم حکیمیان؛ عضو هیئت‌مدیره انجمن روابط‌عمومی‌ ایران در رابطه با نقش روابط‌عمومی‌ گفت: روابط‌عمومی‌ یک هنر است. کسی که مسئولیت این حوزه را بر عهده می‌گیرد باید جامعه‌شناسی، سخنوری، ارتباط‌ مؤثر با دیگران و دیگر مهارت‌هایی که برای ایجاد روابط‌عمومی‌ مؤثر است، را دارا باشد. البته در ایران ما چند نوع روابط‌عمومی‌ داریم. یک نوع از روابط‌عمومی‌ این‌گونه است که مسئول مربوطه فقط با مدیر در ارتباط است و هر آنچه که مدیر به صورت روزمره نیاز دارد را برنامه‌ریزی می‌کند.

در سال گذشته که اتفاقات بدی در کشور افتاد متأسفانه بسیاری از روابط عمومی‌ها و سازمان‌ها بی‌تفاوتی نشان دادند و به مردم هیچ توجهی نکرده و واکنشی نشان ندادند. به نظر من روابط‌ عمومی‌هایی که در حال حاضر در کشور وجود دارند فاقد مدیریت بحران هستند.

وی در ادامه افزود: نوع دیگر روابط‌عمومی‌ سازمان محور است. در این نوع روابط‌عمومی‌ مسئول مربوطه تنها وظایف سازمانی‌اش را انجام می‌دهد و منافع سازمان برای او مهم است. در انتها یک روابط‌عمومی‌ مردمی داریم که متأسفانه به ندرت در ایران پیدا می‌شود و اگر هم کسی این‌گونه باشد به سرعت او را جایگزین کرده و شخص دیگری را مسئول روابط‌عمومی‌ می‌کنند.

حکیمیان نقش روابط عمومی‌ها را در ناآرامی‌های سال گذشته این‌گونه بیان کرد: در سال گذشته که اتفاقات بدی در کشور افتاد متأسفانه بسیاری از روابط عمومی‌ها و سازمان‌ها بی‌تفاوتی نشان دادند و به مردم هیچ توجهی نکرده و واکنشی نشان ندادند. به نظر من روابط‌ عمومی‌هایی که در حال حاضر در کشور وجود دارند فاقد مدیریت بحران هستند. امیدواریم که در سال جدید این رویه عوض شود و اتفاقات تلخ سال گذشته تکرار نشود و مردم به خواسته‌های خود برسند.

وی ادامه داد: روابط‌عمومی‌ محتاج این است که به اخبار روز مسلط باشد. مدیرانی که فارغ‌التحصیل این رشته بودند سعی کردند که روابط‌عمومی‌ الکترونیک را در سازمان‌های خود به اجرا بگذارند. به‌عنوان مثال در گذشته اخبار و مطالب با قیچی جدا می‌شد و انتخاب می‌شد اما در حال حاضر این روند به صورت الکترونیکی شده است. در آمریکا و اروپا و کشورهای پیشرفته روابط‌عمومی‌ با هوش مصنوعی کنترل می‌شود و به صورت دقیق و منظم وظایف را بررسی و کنترل می‌کند اما متأسفانه در کشور ما با وجود اساتید بسیار برگزیده‌ای که داریم این‌گونه نیست نتوانستیم که شاگردان ممتاز این رشته را بکار گیریم. در کشور ما مدیران آشنایان خود را به‌عنوان مدیر روابط‌عمومی‌ انتخاب می‌کنند که هیج سررشته‌ای از این حوزه ندارند که این از نظر اصول روابط‌عمومی‌ دیجیتال مغایر است زیرا فردی که این مسئولیت را بر عهده می‌گیرد باید کار با شبکه‌های اجتماعی و سایت‌های گوناگون را به‌خوبی بلد باشد. در حال حاضر شبکه‌های اجتماعی اکثر وزارتخانه‌ها در ایران مسدود است یا به صورت یک طرفه تنها اخبار سازمان را در آن پوشش می‌دهند و هیچ ارتباطی با مردم ندارند.

عضو هیئت‌مدیره انجمن روابط‌عمومی‌ ایران در پایان تصریح کرد:  انجمن روابط‌عمومی‌ از ابتدا برای ارتقای سیستم روابط‌عمومی‌ کشور تلاش بسیاری کرد و سال گذشته نظام‌نامه روابط‌عمومی‌ را به شورای عالی انقلاب فرهنگی داد که برحسب آن اعضای انجمن رتبه‌بندی شوند. روابط‌عمومی‌ خوب یک مدیر خوب می‌خواهد. یک روابط‌عمومی‌ خوب باید بداند که چه چیزی به صلاح مدیر و آن مجموعه است. اینکه حتی مدیر چه بپوشد با چه ماشینی رفت‌وآمد کند، چه کارهایی را برای بهبود وضعیت سازمان انجام دهد و چه کارهایی را انجام ندهد؛ وظایف یک روابط‌عمومی‌ خوب است. درواقع روابط‌عمومی‌ باید بحران مدیریت بلد باشد و بتواند در شرایط بحرانی تصمیم درست و به صلاح مجموعه و مدیر آن مجموعه بگیرد.