شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| مهدی عارف نیا کارشناس روابط‌عمومی‌ پست استان ایلام در یادداشتی بمناسبت گرامیداشت 27 اردیبهشت ماه و روز روابط‌عمومی با عنوان روابط‌عمومی‌، کنشگری و مسئولیت اجتماعی پرداخته که در متن این یادداشت آمده است:

کاملاً واضح و مبرهن است که مهمترین وظیفه روابط‌عمومی‌ با دیدگاه علمی،‌ برقراری ارتباط در داخل و خارج از سازمان با مخاطبان انبوه و متفاوت در راستای تسهیل تحقق ماموریت سازمان است. در حالی که در گذشته مسئولیت بهبود شرایط زندگی مردم به طور عمده از وظایف دولت ها محسوب می شد، با توجه به نیاز روزافزون جوامع، تغییر دیدگاهها و رشد چشمگیر فناوری های نوین ارتباطی جهت گیری ها از سمت دولت ها به افراد و شرکت ها منتقل و بر روی کسب و کارها متمرکز شده است؛ به گونه ای که شرکت های مترقی به دنبال متمایز کردن خود از سایرین، به لحاظ میزان درگیر بودن و توجه به مسئولیت های اجتماعی در جامعه هستند.

در این میان رویکرد خلق ارزش مشترک با جامعه و مسئولیت پذیری اجتماعی (رابطه برد-برد) یکی از ارکان مد نظر مدیریت عالی سازمانها و دستگاههای اجرایی است. چرا که اعتقاد بر این است که منظور از مسئولیت اجتماعی، پیوستگی و اتحاد میان فعالیت‌ها و ارزش‌های سازمان به گونه‌ای است که منافع کلیه ذی نفعان شامل سهامداران، مشتریان، کارکنان، تامین-کنندگان و عموم جامعه، در سیاست‌ها و عملکرد سازمان منعکس گردد.

به عبارت دیگر سازمان باید همواره خود را جزئی از اجتماع بداند و نسبت به جامعه احساس مسئولیت داشته باشد و در جهت بهبود رفاه عمومی به گونه‌ای مستقل از منافع مستقیم سازمان و شرکت متبوع خویش، تلاش کند.

امروزه کنشگری فعالیت فکری یا عملی در جهت ایفای تعهدات اجتماعی بمنظور ایجاد تغییرات فرهنگی، اجتماعی و سیاسی با بکارگیری ابزارهای آف‌لاین و آن‌لاین صورت می پذیرد و عمده هدف آن نیز بهبود شرایط زیست انسانها وکاهش آلام بشری، کمک به همنوعان و دفاع از حقوق شهروندان است. راه‌اندازی کارزارهای ترویچ و حمایتگری، اطلاع‌رسانی و حساس‌سازی جامعه، برگزاری نشست ها، تجمعات، راهپیمایی و.... همگی بخشی از اقداماتی است که همواره کنشگران اجتماعی برای به نتیجه رساندن اهداف خود از آنها استفاده می‌کنند.

در این میان فعالیت روابط‌عمومی‌، فعالیتی سازمان یافته است که بر پایه سیاست های واقعی و عملکرد استوار و فراتر از یک بخش و توزیع یک طرفه اطلاعات پایه ریزی گردیده و باید هم برای سازمان و هم برای عموم مفید باشد زیرا روابط‌عمومی‌ زمانی موثر واقع می گردد که بخش اساسی و همیشگی از فرایند تصمیم گیری مدیران ارشد سازمان باشد. از این رو عملکرد روابط‌عمومی‌ مبتنی بر مسئولیت اجتماعی است و به عبارت دیگر اتخاذ استراتژی صحیح و هدفمند از سوی روابط‌عمومی‌ که متکی بر فرایندگرائی و نتیجه گرائی به صورت توامانی می باشد، بیانگر نوعی دغدغه مندی با بهره گیری از ظرفیت اخلاق عمومی، اخلاق حرفه ای، اعتماد، صداقت، درستی، وفای به عهد نسبت به دیگران، عدالت و مساوات و فضائل شهروندی و خدمت به جامعه در راستای تحقق مسئولیت اجتماعی است.

سازمان ها و دستگاههای اجرایی که به نحوی از انحاء در بخش تولید و خدمات فعالیت می نمایند و دارای ساختار دولتی، تعاونی و خصوصی می باشند، بدون رعایت اصل تعهد آفرینی منطقی، صحیح و صادقانه نسبت به مردم و مشتریان و بدون حرکت در مسیر مسئولیت پذیری اجتماعی و رعایت موازین و چارچوب های تعیین شده در ارتباط با رعایت حقوق مردم و جامعه و جلوگیری از تضییع حقوق و منافع آنان، نمی توانند در یک فضای کاملا رقابتی و بدون هیچگونه انحصار، از صلاحیت ماندگاری در چرخه خدمات رسانی برخوردار گردند.

بی تردید آن دسته از سازمانها که تنها به دنبال حداکثر سازی سود و انتفاع یابی صرف و با کمترین توجه به اصل مهم مسئولیت اجتماعی فعالیت می کنند، از صحنه و فضای خدمت رسانی حذف می شوند. مسلما روابط‌عمومی‌ به عنوان یک نهاد مدنی مرتبط با مسئولیت اجتماعی که وظیفه ذاتی وی عهده داری این نقش مهم در جایگاه سازمانی است، به تبعیت از فلسفه وجودی، ماموریت ها و مسئولیت ها از یک سو و همچنین ارتباط افقی و عمودی با مجموعه سازمان و مدیریت های سازمان از این قاعده مستثنی نمی باشد زیرا حیات و مرگ سازمان به روابط‌عمومی‌ و حیات و مرگ روابط‌عمومی‌ به سازمان مرتبط است و اصولا نمی توان بحث مسئولیت اجتماعی و تعهد پذیری نسبت به مردم و جامعه را مطرح کرد و سازمان و یا روابط‌عمومی‌ را جدا و منفک از این اصل قلمدا نمود.

آنچه مشخص است این است که اخلاق، مسئولیت اجتماعی و روابط‌عمومی‌ در مواجهه با مردم و جامعه از یک جنس بوده و از اشتراکات مفهومی و محتوایی برخوردار می باشند. اخلاقیات ارتباط نزدیک و تنگاتنگی با ارزش ها دارند و به عنوان ابزاری نگریسته می‌شوند که ارزش ها را به عمل تبدیل می‌کنند. اخلاق، یعنی رعایت اصول معنوی و ارزش هایی که بر رفتار شخص یا گروه، حاکم است، مبنی بر اینکه درست چیست و نادرست کدام است؟

اخلاق، مفاهیمی چون: اعتماد، صداقت، درستی، وفای به عهد نسبت به دیگران، عدالت و مساوات و فضائل شهروندی و خدمت به جامعه را در بر می‌گیرد. اخلاق در معنی، تشخیص درست از نادرست و خوب از بد، همیشه موضوع مورد بحث فلاسفه بوده، آنها به عنوان یکی از شاخه‌های فلسفه، در مورد آن سخن گفته‌اند. به علاوه بــرخی مانند هایک اخلاق را تمدن‌ساز به شمار می‌آورند.

روابط‌عمومی‌ بدون مسئولیت پذیری اجتماعی اساساً روابط‌عمومی‌ نیست و می بایست برای آن عنوان و تعریف دیگری قائل شد. لذا در این تعاریف به کلید واژه هایی بر می خوریم که برخی به صورت مشخص و برخی در قالب غیر مستقیم و در لفافه تلاش می کند در ظرف محدود واژگانی، مفاهیمی را در جهت تعریف و تبیین این نهاد مدنی برای درک بهتر و بیشتر از فلسفه ذاتی، ماموریت، رویکرد و کارکرد روابط‌عمومی‌ که مبتنی بر مسئولیت اجتماعی است، ارائه نماید.

* روابط‌عمومی‌ عبارت از دانشی که توسط یک سازمان به کار گرفته می شود که توسط این دانش سازمان ها آگاهانه می کوشند به مسئولیت اجتماعی خویش وقوف حاصل کنند و بدان جامعه عمل بپوشاند.

*در کتاب مدیریت روابط‌عمومی‌ تألیف دکتر حمید نطقی تعاریف گوناگونی نقل شده است ازجمله روابط‌عمومی‌ آن دسته از اعمال مدیریت است که مدیر به دستیاری آن برخورد و رفتار عامه را می سنجد و در نتیجه خط مشی ها و طرز عمل های فرد یا مؤسسه را به صورتی که متضمن منافع عامه و فرد با مؤسسه مزبور باشد تعیین و برنامه عملی و فعالیت ارتباطی خود را به منظور حصول حُسن تفاهم و قبول جامعه طرح می کند.

روابط‌عمومی‌ وکیل مدافع مؤسسه در بیرون و مدعی العموم مردم در داخل مؤسسه است.

*روابط‌عمومی‌ همان چیزی است که اگر درست شناخته شود و به طور اصولی به آن پرداخته شود، عنصری اساسی برای به تحقق پیوستن ارزش ها، ایجاد تفاهم متقابل، درک درست از واقعیت موفقیت‌های شغلی و تحصیلی، رضایت از زندگی، برقراری نظم اجتماعی و صدها هدف دیگر.

* رکس هارلو از پیشگامان روابط‌عمومی‌ در جهان و بنیانگذار انجمن روابط‌عمومی‌ آمریکا معتقد است: روابط‌عمومی‌ عبارت از دانشی است که توسط آن، سازمان ها آگاهانه می کوشند به مسئولیت اجتماعی خویش عمل کنند تا بتوانند تفاهم و حمایت کسانی را که برای مؤسسه اهمیت دارند، به دست آورند.

این تعداد از تعاریف انتخاب شده که نمونه ای از تعاریف مختلف و متفاوت از روابط‌عمومی‌ است، نشانگر یک اصل و تاکید بر یک امر مهم دارد و آن اینکه روابط‌عمومی‌ بدون مسئولیت پذیری اجتماعی و بدون حرکت در مسیر تعهدات اجتماعی، اساسا روابط‌عمومی‌ نیست، بلکه از یک رویکرد و کارکردی خارج از فلسفه وجودی روابط‌عمومی‌ برخوردار می باشد. روابط‌عمومی‌ دارای ویژگی مسئولیت پذیری اجتماعی، همانگونه که در چارچوب وظایف، تکالیف، ماموریت و رسالت اخلاقی و حرفه ای در برابر خویش مسئول ا ست، بیش از آن در برابر هم نوعان و جامعه مسئول می باشد.

روابط‌عمومی‌ که اصل اطلاع یابی را به عنوان یک مقدمه برای برقراری ارتباط و متعاقب آن اطلاع رسانی و اعتماد سازی دنبال می کند، نیک می داند که وظیفه و رسالت حرفه ای اش تنها در همین جا شکل می گیرد و برای تکمیل و توسعه کمی و کیفی آن باید به ویژگی مسئولیت اجتماعی مجهز شود، زیرا روابط‌عمومی‌ فعالیتی ارادی و تعمدی است که هدفش تاثیرگذاری، ارائه اطلاعات و درک بازخورد است، شکل گیری این چرخه با تاکید بر دو اصل فرایند گرائی و نتیجه گرائی اگر متکی بر مسئولیت اجتماعی و انجام تعهدات باشد منتج به زنجیره خلق ارزش خواهد شد.

در مجموع اینکه با بازنگری وضعیت موجود و تحلیل عملکرد روابط‌عمومی‌ در شرایط فعلی آن چنان نمی توانیم این بخش از وظیفه جدی روابط‌عمومی‌ را در قالب مسئولیت اجتماعی مشاهده کنیم، به نظر می رسد رفتار یک سویه و عدم اتخاذ استراتژی گفتمان محور و سمت و سو گرفتن نگاه روابط‌عمومی‌ به مراکز قدرت و تصمیم در سازمان، شرایط دیگری را رقم زده که برای عبور از آن و بهبود و اصلاح این موقعیت، نیازمند بازتعریف و بازنگری مجدد به ویژه در ارتباط با مسئولیت اجتماعی در روابط‌عمومی‌ می باشیم تا از این طریق اصل اعتماد را به عنوان سرمایه و اعتبار اجتماعی بازگردانیم.