شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| متاورس و آموزش چقدر باید مورد توجه قرار بگیرد؟ متاورس دقیقا به چه چیزی گفته می شود؟ وضعیت آموزش نسل های آینده با ظهور این پدیده به چه شکل درخواهد آمد؟ دوقلوی دیجیتالی چیست؟ معنای حضور در یک دانشگاه دیجیتال چیست؟ آیا دانشگاه مجازی بهتر از یک دانشگاه واقعی عمل می کند؟ روش های ترکیبی آموزشی با ظهور متاورس به چه صورت انجام می گیرند؟ آیا متاورس جریان درآمد جدیدی را برای آموزشگاه ها و مراکز آموزشی ایجاد خواهد کرد؟

سوالات زیادی در مورد این واژه نسبتا جدید وجود دارد که هنوز هیچکس پاسخ قطعی و روشنی برای آنها ندارد. اما همانطور که پیش بینی ها و گمانه زنی ها در مورد چیستی متاورس و نقش آن در زندگی انسان ها روز به روز بیشتر می شود، می توان در مورد اثرات گسترش بستر واقعیت مجازی بر موضوع آموزش و یادگیری نیز بحث و تبادل نظر کرد.

ظهور دنیاهایی که در واقعیت مجازی ساخته شده اند، می تواند ماهیت کلاس های درسی را تغییر دهد. در این مقاله به این موضوع می پردازیم که با توسعه و فراگیر شدن کاربردهای متاورس و آمیختگی آن با سبک زندگی مردم، شیوه های آموزشی چه تغییراتی می کنند و چه اتفاقاتی برای مدارس، دانشگاه ها و آموزشگاه های امروزی خواهد افتاد. از شما دعوت می کنیم تا پایان این مطلب همراه ما باشید.

تعریف متاورس

واژه متاورس (Metaverse) از دو جزء Meta و Verse تشکیل شده که اولی به معنای «ماورا» و دومی به معنای «جهان» است. از این رو، این واژه در ظاهر به معنای یک «فراجهان» یا «اَبَرجهان» به کار می رود. مارک زاکربرگ، مدیر ارشد اجرایی کمپانی فیس بوک که به تازگی نام آن به متا تغییر یافته، می گوید: «این مفهوم ممکن است چیزی شبیه به رمان های علمی تخیلی به نظر برسد، اما همه ما به تازگی شاهد تعداد زیادی از فناوری های این حوزه بوده ایم.» گفتنی است کمپانی فیس بوک اعلام کرده که پس از این تغییر نام و برند، دیگر تنها تمرکز خود را بر روی توسعه یک رسانه اجتماعی نگذاشته و به توسعه و سرمایه گذاری بر روی پلتفرم های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده خواهد پرداخت.

اما مفهوم متاورس که این اواخر سر و صدای زیادی به پا کرده، دقیقا در مورد چه چیزی صحبت می کند؟ زاکربرگ متاورس را به این شیوه توصیف می کند: «طی پنج الی ده سال آینده، بسیاری از تکنولوژی ها در خدمت جریان اصلی خواهند بود. و وقتی این پروژه کامل شود، دنیای حقیقی و فیزیکی ما با دنیای دیجیتال ادغام خواهد شد.» در واقع زاکربرگ به یک واقعیت دیجیتالی پیوسته اشاره دارد که تمام مردم می توانند در آن به کار، بازی و معاشرت بپردازند.

نام های دیگری نیز برای متاورس وجود دارد؛ برای مثال «جهان آینه ای» یا «اینترنت ویژه» یا حتی «فضای ابری واقعیت افزوده». مفاهیم کلیدی تعریف کننده متاورس «تجربه» و «واقعیت فیزیکی تقویت شده به صورت مجازی» هستند. متاورس دربرگیرنده مفاهیمی همچون واقعیت مجازی و واقعیت افزوده است که همین حالا هم در حال ساخته شدن و گسترش یافتن هستند. با نگاهی به آینده، می توان وجود آواتارها و لایه های دیجیتالی شخصی را در مفهومی بسیار پیشرفته تر از آنچه در حال حاضر داریم، تصور کرد که با یکدیگر تعامل آنلاین برقرار می کنند.

متاورس و آموزش در دنیای دیجیتال!

مارن لوین، سرپرست ارشد بازرگانی شرکت متا، معتقد است متاورس فرصتی بزرگ در خدمت برگزاری کلاس های درسی است و یک تجربه یادگیری همه جانبه را برای فراگیران ایجاد می کند. نیاز فزاینده برای استفاده از آخرین پیشرفت های تکنولوژی در زمینه یادگیری دانش آموزان و دانشجویان، موجب سرعت بخشیدن به رشد و پیشرفت آنها می شود و به آنان توانایی مقابله با چالش های دنیای همیشه رقابتی را می بخشد. پس از دوران همه گیری ویروس کووید ۱۹، هم آموزگاران و هم دانش پذیران به درک جدیدی از کاربرد فناوری در آموزش رسیده اند، و این بدان معنی است که استراتژی های مقابله با محدودیت های دنیای واقعی (مانند آنچه در زمان محدودیت های کرونایی و قرنطینه شاهد بوده ایم) پررنگ تر و کاربردی تر شده اند.

دانش آموزان و دانشجویان با آشنایی با مفهوم متاورس و هماهنگی با برنامه های آموزشی مبتنی بر واقعیت مجازی، دیدگاه خود را نسبت به اینکه صرفا شاهد پدیده ای در آینده بوده یا تجربه کوتاهی از یک مکان ناشناخته داشته باشند، توسعه می دهند. در این خصوص تجهیز مدرسان آموزشی با امکانات جدید نیز اهمیت زیادی دارد. نشریه یونسکو در این باره می نویسد: «تنها آموزش جامع و یکپارچه و روش شناسی آموزشی از طریق فناوری های تلفن همراه، به همراه دانش موضوع محور لازم، می تواند آموزگاران را به مهارت های اولیه کافی برای طراحی و تسهیل شیوه های یادگیری جدید مجهز کند.»

توسعه متاورس در حال حاضر به اولویت تعدادی از شرکت ها تبدیل شده که در راس آنها می توان از متا (فیس بوک) و مایکروسافت نام برد. برخی از جنبه های متاورس قبلا راه خود را به دانشگاه ها باز کرده اند. پتانسیل عظیم متاورس برای سیستم های آموزشی، در چگونگی کسب سود بیشتر در ازای خدمات آموزشی متنوع تر و پیشرفته تر نهفته است.

در متاورس، یک آواتار می تواند بین فضاهایی همچون یک فروشگاه آنلاین و یک سالن سخنرانی و حتی مکان های ناممکنی مانند یک منظومه ستاره ای در کهکشانی دیگر حرکت کند. امروزه تعدادی از دانشگاه ها و آموزشگاه های دنیا از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده استفاده کرده اند تا موقعیت ها و چیزهایی را شبیه سازی کنند که در دنیای واقعی دشوار، هزینه بر یا ناممکن است.

زاکربرگ توضیح می دهد که چگونه متاورس می تواند منجر به استخدام توسعه دهندگان و مشاوران خلاق برای ساختن محیط های آموزشی جدید شود. با این حال، این پدیده هنوز در ابتدای راه خود قرار دارد و هنوز محدود به حوزه هایی همچون کلاس های آموزشی و بازی های تعاملی واقعیت مجازی است.

سود دهی فزاینده آموزش در متاورس!

یک سخنرانی آموزشی توسط یک مدرس واقعی در یک دانشگاه حقیقی تنها در دسترس تعداد محدودی از مخاطبان خواهد بود. بستر آنلاین این امکان را ایجاد می کند که مدرس بتواند به طور هم زمان برای تعدادی (کمابیش نامحدود) از فراگیران سخنرانی کند. این شیوه آموزش می تواند به عنوان یک کالا یا محصول قابل خرید و فروش، در قالب های متعددی در دسترس افراد قرار بگیرد.

حتی در صورت وجود مالکیت معنوی آثار تولید شده برای استادان یا موسسات آموزشی، این امکان وجود دارد که با در نظر گرفتن قوانینی از طریق هوش مصنوعی آنها را ارائه نمود. هوش مصنوعی همچنین می تواند مفاهیم را با آواتارها و شخصیت های دیجیتالی بازتولید نماید.

روش های انتقال پول بین دنیای واقعی و متاورس در جنبه های مختلفی قابل مشاهده خواهد بود. دانش آموزان و دانشجویان می توانند شهریه حضور در یک دوره مجازی را به شیوه فیزیکی یا آنلاین پرداخت کنند، آموزش های یک استاد خاص را خریداری نمایند، مدارک تحصیلی می توانند به هردو شکل صادر شوند و واحد پول می تواند یک واحد پول حقیقی یا یک واحد پولی دیجیتال مانند بیت کوین باشد.

وجود دوقلوی دیجیتال شما در کلاس های درس!

مفهوم جذاب دیگری که در بحث متاورس و آموزش وجود دارد، وجود دوقلوهای مجازی یا نسخه های مشابه دیجیتالی است. تصور کنید نسخه دیگری از شما در یک واقعیت مجازی سر کلاس درس بنشیند و دروس را بیاموزد! بحث دوقلوهای دیجیتالی منحصر به انسان ها نیست، بلکه ماشین ها، دستگاه ها، مکان ها یا حتی اشیاء کوچک را نیز می تواند دربر بگیرد. وجود این نسخه های همانند دیجیتالی وابسته به عملکردهای جسم فیزیکی انسان یا شیء مورد نظر است، به این صورت که شما بدون اینکه نیاز به انتقال مکان داشته باشید، تنها با استفاده از فناوری های پیشرفته با نسخه دیگر خود در متاورس در تعامل خواهید بود. بنابراین جسم شما می تواند کارکردهای نسخه مجازی شما را مدیریت کند.

چه دوران همه گیری کرونا باشد چه نه، اکنون همه جنبه های زندگی ما وابسته به اینترنت و فضای مجازی شده است. دانش آموزان و دانشجویان به آموزش و یادگیری در این فضا عادت کرده اند و در آن صحبت، برنامه ریزی و از بعضی جهات، زندگی می کنند. شرکت مایکروسافت پروژه فضای جایگزین (Altspace) را در زمینه واقعیت مجازی دارد، فیس بوک به تازگی بازی آنلاین هورایزن (Horizon) را منتشر کرده و کمپانی VictoryXR بزرگ ترین دانشگاه مجازی جهان را تاسیس نموده است که همگی از مفاهیم یاد شده بهره می برند. در بستر این محیط جدید آموزشی، سوالاتی مطرح می شود که پاسخ آنها می تواند روشن کننده موضوع باشد:

آیا وجود نسخه های دیجیتال در متاورس و آموزش از طریق آنها می تواند خلاقیت را افزایش دهد؟

یک کلاس آناتومی را در نظر بگیرید که در آن دانش آموزان به جای مشاهده اعضای بدن روی مولاژ یک انسان، بتوانند اعضای بدن خود را خارج کرده، در دستشان بگیرند و بررسی کنند. یا یک کلاس تاریخ هنر، که در آن دانشجویان بتوانند موزه خود را با آثار هنری مورد نظر در یک سبک تاسیس نمایند. نمونه هایی از این دست نشان می دهد که واقعیت مجازی و واقعیت افزوده تا چه اندازه می تواند در رواج خلاقیت و نوآوری در شیوه های آموزشی نقش داشته باشد.

دوقلوهای دیجیتال در بهبود کیفیت آموزش نسبت به دوران همه گیری کووید ۱۹ چه تاثیری خواهند گذاشت؟

پس از دوران کرونا، جهان دچار تغییرات زیادی شده و نه حضور فیزیکی در محیط دانشگاه و آموزشگاه، نه آموزش مجازی و خیره شدن به صفحه دو بعدی رایانه نمی تواند تمام انتظارات آموزش را در سطح عالی برآورده کند. بهترین گزینه، ترکیب این دو مدل است و این امر از طریق واقعیت مجازی و توسعه مفهومی به نام متاورس ممکن خواهد بود. نکته کلیدی در اینجا، گفتگوی مداوم و آموزش بی وقفه در یک دنیای سه بعدی دیجیتالی است که در آن اساتید و دانش پذیران بدون توجه به جغرافیا و محدودیت های دیگر، بتوانند برای جلسات آموزشی و کلاس های عمومی یا خصوصی گرد هم آیند.

متاورس در دوران پساکرونا می تواند برای موسسات آموزشی که نیازهای فراگیران علاقمند به آموزش مجازی را در نظر می گیرند، یک فرصت رقابتی برجسته باشد. به این شیوه دانشگاه ها و موسسات حتی می توانند تورهای مجازی از دانشگاه های مجازی خود برگزار نمایند؛ برای مثال هدست و دستگاه مورد نیاز برای درک واقعیت مجازی را در اختیار فرد قرار داده و به او این امکان را بدهند که به طور آزمایشی در یک کلاس حضور یابد تا بخش های مختلف آموزشی را مشاهده کند، و در صورتی که ثبت نام انجام دهد هدست را به عنوان هدیه نزد خود نگه دارد.

وجود یک دانشگاه دیجیتال چطور می تواند در بهبود مدل های درآمدی یک دانشگاه نقش مثبت داشته باشد؟

ساخت بنای فیزیکی آزمایشگاه های علمی، موزه های تاریخ و دانشکده های جدید در دنیای واقعی هزینه زیادی در بر دارد. در مورد خرید اشیاء و تجهیزات آموزشی نیز همینطور است. در متاورس این هزینه ها به شدت کاهش می یابند. بنابراین دانشگاه دیجیتالی امکان این را فراهم می کند که در دوران بالا رفتن قیمت ها، صرفه جویی بیشتری انجام گیرد.

از جهت دیگر، پرداخت شهریه برای یک دوره آموزشی که تجربه ای تمام عیار از جنس واقعیت مجازی فراهم می آورد نسبت به شهریه یک دوره آنلاین روی صفحه نمایش دو بعدی رایانه، گزینه ای ترغیب کننده تر به نظر می رسد. تعامل در یک دانشگاه مجازی با کلاس های زنده و اساتیدی که منحصر به یک صدای درحال پخش نیستند، فرصتی جذاب است که می تواند آموزش آنلاین را وارد فاز رقابتی کاملا جدیدی کند که سود چشمگیری را برای دانشگاه ها و موسسات آموزشی به ارمغان می آورد.

در ادامه چند نمونه جذاب از کاربرد متاورس در آموزش آورده شده است:

گسترده کردن اندام انسان و قدم زدن در درون آن
ساخت مولکول های شیمیایی عظیم به صورت مجازی
سفر با یک سفینه فضایی و قدم زدن در میان سیارات و خوشه های ستاره ای
بزرگ کردن اندام یک حیوان و مشاهده اعضای داخلی آن (به جای تشریح در آزمایشگاه)
مشاهده اسکلت دایناسورها و ماموت ها و سفر مجازی در زمان برای قدم زدن در کنار نمونه های زنده آنها
سفر به چین، مشاهده دیوار بزرگ چین و آموختن در مورد معماری آن
بازدید از بزرگ ترین موزه های هنری و تاریخی جهان
آموزش زبان اسپانیایی در سازه های هرمی کشور مکزیک
حضور در کولوسئوم رومی در بازه ای از تاریخ

چه پیش خواهد آمد؟

در نهایت، متاورس ممکن است پایان برخی از اشکال سنتی آموزش حضوری باشد. دانش پذیران سطوح گوناگون تحصیلی به تجربیات مجازی طیف وسیعی از دانشگاه ها در جهان دسترسی خواهند داشت، در همین فضا مشغول به کار خواهند شد و رویه ها و سبک های زندگی بیش از پیش به دنیای دیجیتال کشیده خواهند شد.

با این حال یک پیش بینی متناقض نیز وجود دارد که می گوید هزینه های آموزشی بالا و مصنوعی بودن روندها، غیر واقعی بودن اساتید و ارتباطات راه دورِ همکلاسی ها منجر به این خواهد شد که عده زیادی مجددا به آموزش های حضوری و مشارکتی روی بیاورند. به علاوه ممکن است آنلاین بودن آموزش ها در دوران همه گیری کرونا به تمایل بیشتر فراگیران برای نشستن در کلاس های درس فیزیکی موسسات آموزشی و دانشگاه ها بیانجامد. در این صورت، متاورس تنها گزینه پیش رو برای سیستم های آموزشی آینده بشر نخواهد بود.
 

منبع: tbs