شاهین جهانگیربلورچیان
(رییس اداره ارتباطات و اموربین الملل شهرداری لاهیجان، عضو هیات رییسه شورای هماهنگی روابط عمومی استان گیلان)
 

شبکه اطلاع‌رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| امروزه کمتر کسی است که از اهمیت روابط عمومی در ساختار یک سازمان، اداره، شرکت و تشکیلات بزرگ و کوچک آگاه نبوده و با شرح وظایف این مجموعه مهم در عصر ارتباطات و انفجار لحظه ای اطلاعات آشنا نباشد.

پس از گذشت بیش از ۱۲۰ سال از تشکیل نخستین روابط‌عمومی جهان در کشور آمریکا و ۷۵ سال از راه اندازی روابط عمومی در ایران و به رغم تلاش های فراوان دست اندرکاران این رشته متاسفانه هنوز چالش های بسیاری پیرامون روابط عمومی شکل گرفته است.

در طول سال دهها کنفرانس و میزگرد با حضور اندیشمندان داخلی و خارجی و استادان به نام علوم ارتباطات و روابط عمومی برگزار می شود ولی خروجی آن چه سهمی برای تغییر نگرش و نگاه نسبت به روابط عمومی ایجاد کرده است.

به رغم تصویب نامه های مختلف دولت برای تدوین آیین نامه نحوه فعالیت، وظایف و اختیارات مراکز روابط عمومی و اطلاع رسانی دستگاههای اجرایی و اصلاحات بعدی آن تاکنون چقدر این آیین نامه ها ضمنانت اجرایی یافته است.

اینکه حتی در انتصاب مدیران روابط عمومی این آیین نامه برای مدیران دستگاهها اهمیت نداشته و بدون توجه دستور دولت به انتخاب افراد بدون تخصص در زمینه روابط عمومی اقدام می کنند و نداشتن تحصیلات مرتبط و حتی سابقه یک روز کار در روابط عمومی هم برای برخی مدیران دارای اهمیت نیست چگونه باید انتظار داشت که ما روابط عمومی پویا در سطح کشور و استانها و شهرستانها داشته باشیم.

اینکه برخی مدیران روابط عمومی فاقد حتی یکی از معیارهای لازم برای تصدی روابط عمومی هستند دیگر نباید انتظار عملکرد روشن روابط عمومی در دستگاهها باشیم و فاتحه روابط عمومی را هم باید با این نوع انتخاب خواند.

اینکه دولت و رییس جمهور محترم از پیشرفت ها و توسعه ها و اقدامات قابل توجه در سطح کشور سخن به زبان می آورند، در استانها، استانداران و درشهرستانها، فرمانداران از اقدامات عمرانی حرف می زنند و از اینکه در دوران تحریم، کشور توانسته رو به جلو حرکت نماید و… این گزارش ها و اقدامات چگونه باید به مردم رسانده شود، آیا جز این است که روابط عمومی وزارتخانه ها، سازمان ها و ادارات و شرکت ها در این زمینه وظیفه دارند به بیان گزارش به مردم بپردازند، ولی وقتی افرادی که حتی فاقد تخصص نوشتن یک خبر هستند و هنوز فرق بین خبرنویسی و صورتجلسه نویسی را نمی دانند و مسئولیت اطلاع رسانی را بر عهده دارند، آن وقت چه انتظاری باید داشته باشیم.

در برخی دستگاهها متاسفانه دخالت در امور روابط عمومی بسیار زیاد است این دستگاهها نیازی نمی بینند که روابط عمومی دارای تخصص، سواد، علم، آگاهی و دانش باشد بلکه تنها باید بله قربان گوی بوده و هرچه آنان دیکته می کنند اجرا شود که این موضوع هم یکی از دلایل موفق نبودن روابط عمومی ها در برخی دستگاهها شده و استقلال روابط عمومی به خطر افتاده است.

برخی دستگاهها نگاهی سیاسی به روابط عمومی دارند و تخصص در روابط عمومی برای آنان مهم نبوده و دست به انتخاب افرادی می زنند که نباید انتظاری از عملکرد مثبت این افراد داشت برای همین است که تأکید داریم به روابط عمومی نباید نگاه جناحی و سیاسی شود و عشق به کار روابط عمومی و تخصص باید ملاک انتخاب افراد قرار گیرد.

آنچه که رییس جمهور می بایست توجه جدی به آن نشان دهد انتخاب تیمی متخصص در زمینه روابط عمومی و اطلاع رسانی در دولت برای ساماندهی مشکلات خانواده بزرگ روابط عمومی در کشور می باشد. اینکه هر از گاهی جلساتی مابین برخی روابط عمومی وزارتخانه ها در تهران برگزار شود، کافی نیست، زیرا پس از گذشت چند سال از ابلاغ آیین نامه مربوط به روابط عمومی ها در دولت نهم ، هنوز بسیاری از مواد آن آیین نامه بدون اجرا رها شده و کسی هم پیگیر اجرای آن در سطح کشور نیست و در سطح استانها هم موضوع رها شده می باشد و در برخی از این استانها حتی مراسم روز روابط عمومی هم توسط استانداری ها و فرمانداری ها به فراموشی سپرده شده است.

با وجود رسانه های دیداری و شنیداری، خبرگزاری ها و مطبوعات و فضای مجازی و در عصر روابط عمومی دیجیتال متاسفانه هنوز برخی روابط عمومی ها به صورت سنتی عمل می کنند و اطلاعی از علم روز روابط عمومی ندارند.

وقتی دستگاهی برای آبادانی و پیشرفت یک شهرستان یا استان و کشور از اعتبارات دولتی و ملی و سایر درآمدها هزینه می کند، آیا حق مردم نیست که از طریق خبرگزاری ها،مطبوعات و صدا وسیما از این اقدامات آگاه شوند.

تازه این را هم باید متذکر شد که خبرنویسی و اطلاع رسانی یکی از وظایف روابط عمومی بوده و انعکاس مشکلات مردم به دستگاه و مدیران، تدوین برنامه هایی برای نزدیکی کارکنان، تکریم ارباب رجوع، برپایی نمایشگاهای عملکرد، ارتباط نزدیک با رسانه ها، همکاری با سایر دستگاهها، مطالعه اخبار مرتبط در فضای مجازی و خبرگزاری ها و مطبوعات و صدا و سیما، برپایی مراسم و فضاسازی در مناسبت ها، طراحی و تدوین دفترچه های عملکرد، اجرای برنامه های مذهبی، فرهنگی، هنری و ورزشی و دهها برنامه دیگر از مجموعه وظایف روابط عمومی می باشد و حال شما تصور کنید که شخصی بدون تخصص های لازم بخواهد بر این مسند بنشیند، آن موقع نباید انتظاری جز پایین آمدن سطح کاری این نوع روابط عمومی ها داشته باشیم.

روابط عمومی هم می بایست همچون برخی مسائل کشور مورد توجه دولت قرار گیرد و با بازخوانی دوباره آیین نامه های پیشین روابط عمومی و بررسی علل ضعف ها و ناکامی های این آیین نامه هر چه زودتر تصمیمی قاطع برای برون رفت از شرایط فعلی روابط عمومی ها گرفته شود و این بار آیین نامه ای که دارای ضمانت های اجرایی نیز توسط دولت باشد به دستگاهها ابلاغ شود و در سطح استانها نیز تنها به تشکیل شورای روابط عمومی بسنده نشود و ما شاهد فعالیت های جدیدی در روابط عمومی ها باشیم.

در نگاه جدید به روابط عمومی ها، نقش مدیران دستگاهها هم بسیار زیاد می باشد، اینکه مدیران نیز درک متقابلی از روابط عمومی داشته باشند و به زیر مجموعه خود برای ایفای وظایف اعتماد نموده و از آنان حمایت نمایند. مدیران دستگاهها باید بیاموزند که روابط عمومی تنها برای تحسین یکطرفه دستگاه نیست و باید حرف مردم را نیز بدون کمی و کاستی به دستگاه منتقل نماید، مدیران باید بیاموزند که به هر مطلب انتقادی در رسانه ها نباید واکنش شدید نشان دهند و می بایست با حفظ آرامش به مدیر روابط عمومی خود اعتماد نمایند و توجهی هم به حاشیه ها و حاشیه پردازان نکند.

مردم و رسانه ها حق دارند حرف خود را بزنند و دستگاهها نیز از راههایی که در قانون پیش بینی شده، می توانند پاسخ خود را بدهند ولی برخی اوقات با تصمیمات شتاب زده و جوابیه های غیر تخصصی و غیر لازم ما خودمان باعث دوری و فاصله افتادن بین دستگاه و مردم و رسانه ها می شویم. صبوری لازمه مدیران دستگاه ها برای برخورد و مواجهه با انتقاد ها است و روابط عمومی کارآمد می داند که چگونه در این زمینه عمل کند و از فرصت ها برای انعکاس فعالیت های سازمان استفاده کند و به روشن کردن اذهان مردم بپردازد.

چرا یک روابط عمومی نباید آزاد باشد که در زمانهایی که قصوری صورت پذیرفته به جای آسمان و ریسمان بافی و توجیه کار از مردم عذرخواهی کند و برایشان از علل ماجرا بگوید.

بررسی ها نشان داده اداراتی که مدیران آن با علم روابط عمومی آشنایی داشته و انتخاب خوبی هم برای مدیریت بخش روابط عمومی انجام داده اند دارای مقبولیت بسیاری هم در بین مردم می باشند و برعکس دستگاهها و سازمان های که مدیران آن نسبتی با روابط عمومی ندارند در زمینه ارتباط جمعی و انعکاس عملکرد و فعالیت های آن دستگاه نیز نباید انتظاری داشت.

باز تأکید می نمایم که در طول سال دهها جلسه و کنفرانس و کلاس آموزشی در زمینه روابط عمومی برگزار می شود و شرکت کنندگان که بیشتر آنان از خانواده روابط عمومی و رسانه ها هستند پس از پایان برنامه در حالیکه با آخرین تجربیات و علوم روابط عمومی آشنا شده اند و از شادی نیز در پوست خود نمی گنجند به محل کار خود باز می گردند، ولی این داشته های جدید را باید تنها در همان محفل به جا گذاشته و بازگردند، زیرا در محل کار آنان به دلیل عدم شناخت مدیر و رییس دستگاه باز پاشنه در به همان صورت قبلی می چرخد و این دسته از افراد دچار افسردگی ناشی از عدم باور مدیران نسبت به شرح وظایف روابط عمومی می شوند.

پیشنهاد می شود که دولت در کنار پیگیری امور خود، به برگزاری جلسات مشترک با حضور مدیران دستگاهها و روابط عمومی و با حضور اهل فن و متخصصان روابط عمومی اقدام نماید تا مدیران کشور به این باور برسند که روابط عمومی امروز در دنیا حرف اول در مدیریت می زند و دستگاهی موفق تر است که روابط عمومی برتری دارد.