روابط‌عمومی ها به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند:
1. روابط‌عمومی های خصوصی: این گروه از روابط‌عمومی ها، روابط‌عمومی هایی است که در حوزه بخش خصوصی و انتفاعی فعالیت می کنند.

2. روابط‌عمومی های دولتی: این بخش از روابط‌عمومی ها در حوزه موسسات و نهادهای عمومی، دولتی و حکومتی است.

وظیفه روابط‌عمومی دولتی

ما در روابط‌عمومی وظیفه داریم که اطلاعاتی که مردم باید بدانند را به آنها برسانیم. این اخلاقی ترین عمل در حوزه روابط‌عمومی است. این کار به این دلیل انجام می دهیم:

1. جامعه حق آگاهی دارد از آنچه که از منابع عمومی کشور استفاده می شود.

2. حق استفاده و بهره وری دارد و این اطلاعات می تواند بهره وری جامعه را از امکانات عمومی افزایش بدهد. اینکه جامعه و آحادمردم به درستی، نهادها و موسسات عمومی را بشناسند و راه بهره گیری از آن ها را بدانند، حق آن هاست. از طرفی دانستن و بهره گیری از این اطلاعات و آگاهی ها حق آن هاست و از طرفی دیگر وظیفه نهادهای عمومی، گره گشایی و تسهیل نشر این آگاهی ها و بهره وری آسان تر جامعه است. از این نظر است که نهادهای عمومی که تجلی آن ها بخش روابط‌عمومی آنهاست، تنها یک وظیفه اخلاقی ندارند بلکه یک وظیفه حقوقی، قانونی، الهی و انسانی بر دوش آن هاست، فراتر از آنچه که ما در روابط‌عمومی بخش های خصوصی شاهد آن هستیم.

اما بخش دوم بحث تاکید بر پاره ای از معیارها و ضوابط اخلاقی در حوزه ارتباطات و روابط‌عمومی با تکیه بر روابط‌عمومی در حوزه دولتی و عمومی است. گرچه بسیاری از این ضوابط و معیارهای اخلاقی که در متون دینی ما آمده است در حوزه همه روابط‌عمومی ها جاری است و مصداق دارد، اما تاکید در اینجا، بر حوزه روابط‌عمومی موسسات دولتی، وزارتخانه ها و نهادهای عمومی است که از بودجه عمومی استفاده می کنند. اگر بخواهیم با یک نگاه نرم افزاری و انسانی به روابط‌عمومی نگاه کنیم، باید در کنار بعد علمی و بعد تکنیکی و روشی، به بعد اخلاقی و ارزشی هم توجه کنیم، که در اینجا به دو بخش از ارزش های مثبت و ارزش های منفی در حوزه روابط‌عمومی و ارتباطات اشاره می کنم.

معیارهای اخلاقی عملکرد روابط‌عمومی

بخش اول ضوابط و معیارهای ایجابی و اثباتی که در روابط‌عمومی لازم است مورد عنایت و اهتمام قرار گیرد عبارتند از:

1. صحت اطلاعات
تاکید بر اینکه اطلاعاتی که می خواهد از درون سازمان به بیرون تسری کند، اطلاعات دقیق و درستی باشد. اطلاعاتی که می خواهد از مسئولان یک نهاد به کارکنان آن منتقل بشود و اطلاعاتی که از بیرون سازمان به درون سازمان منتقل بشود، باید اطلاعات درستی باشد.

2. اطلاع رسانی به هنگام و به موقع
در ضمن اینکه تبادل اطلاعات باید درست و دقیق باشد، به هنگام نیز باید به جامعه منتقل شود. چرا که انتقال دیرهنگام اطلاعات مایه خسارت جامعه و عقب افتادن آحاد جامعه از بهره گیری درست از این اطلاعات می شود.

3. انتقال منصفانه اطلاعات چه از نقاط ضعف چه از نقاط قوت
شایسته است که نهاد عمومی افزون بر انتقال نقاط قوت به انتقال نقاط ضعف هم تکیه نماید و این انتقال به شیوه درستی به بیرون صورت گیرد تا از بیرون نگاه درست را به درون منتقل کند.

4. رعایت کرامت انسانی و منزلت انسانی مخاطبان و جامعه
تاکید بر اینکه ذهن و ضمیر آن ها بمباران اطلاعات بی جا نشود و در اتخاذ شیوه ها و روش ها، کرامت انسان ها حفظ شود وکرامت انسانی در تبادل اطلاعات، منکوب و مخدوش نشود.

5. رعایت حدود مسئولان و کارکنان
کسانی که در یک نهاد فعالیت می کنند باید به طور منصفانه معرفی شوند، سهم هر کسی به درستی منتقل شود و در طرح این اطلاعات و انتقال آن ها، حقوق افراد مورد بی اعتنایی قرار نگیرد.

6. وظیفه روابط‌عمومی، اعتمادسازی، کاهش فاصله میان نهادهای حکومت و آحاد جامعه و میان مسئولان و کارکنان در درون یک نهاد است.

تهدید های اخلاق برای روابط‌عمومی

فهرستی از اصول ارزش های اخلاقی در ارتباط با روابط‌عمومی را بیان می کنیم:

1. ابتلاء به خلاف واقع گویی و دروغ و انتقال اطلاعات غلط؛

2. بزرگنمایی و مبالغه در معرفی نقاط قوت یا نقاط ضعف که می تواند به جامعه، نهاد و سازمان لطمه وارد کند؛

3. کوچک نمایی و کمتر نشان دادن واقعیت ها؛

4. رقابت های نابجا و تخریبی میان نهادهای اطلاع رسان که موجب لغزش ها و آسیب ها می شود.

5. عدم رعایت عدالت در حقوق و فعالیت هایی که افراد و اشخاص انجام می دهند.

6. ضمن اینکه نقاط ضعف سازمانی باید منتقل گردد و چاره یابی شود اما نباید این انتقال به گونه ای باشدکه اعتماد عمومی را سلب کند یا به حریم افراد لطمه بزند.

7. سلب اختیار و مجبور ساختن دیگران: چنان خلاف واقعیت نشان داده شود که افراد از اختیار و انتخاب عاقلانه خود دور شوند.

نتیجه گیری/ پیشنهادها

1. تدوین منشور جامع اخلاقی و قانونی در حوزه روابط‌عمومی ها؛

2. ارتقاء جایگاه و منزلت ارتباطات و روابط‌عمومی در نهادهای عمومی و دولتی؛

3. ضرورت دانش افزایی و نگاه جامع متصدیان روابط‌عمومی در چارچوب دانشی، فنی، ارزشی و اخلاقی روابط‌عمومی؛

4. افزایش و حمایت های تکنیکی ابزاری و امکاناتی؛

5. توجه به فرهنگ اطلاع رسانی فراتر از روابط‌عمومی: تلقی این است که روابط‌عمومی، متکفل تبادل اطلاعات درون سازمان و بیرون آن است اما این وظیفه اختصاص به آن ها ندارد. همه اعضاء یک نهاد و سازمان از مدیران گرفته تا کارکنان باید دارای نگرش روابط‌عمومی و صاحب احساس وظیفه نسبت به مشارکت در امر روابط‌عمومی باشند. وظیفه انسانی، اخلاقی و الهی و عمومی افراد است که در یک نهاد دولتی کار می کنند.

6. تقویت روابط‌عمومی بین الملل و نگاه بین‌المللی در کشورها: نیاز به این نگاه بین‌المللی، باید تقویت شود.

7. ارتباط میان روابط‌عمومی ها برای اینکه بتوانند به صورت یک جامعه بزرگ و موثر در پیشبرد هر سه بعد یاد شده روابط‌عمومی تلاش کنند.

8. روابط‌عمومی ها باید دارای نگاهی کثرت گرا باشند تا بتوانند برای تعامل میان ملت ها، ادیان، مذاهب و کشورها پل بزنند. روابط‌عمومی ها به عنوان یک رکن بسیار مهم می توانند در عرصه گفتگو و تعامل میان ادیان، مکاتب، مذاهب، تمدن ها و کشورها نقش موثری ایفاء کنند.

نویسنده: هیات تحریریه شارا