شبکه اطلاع رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)-|| ضداطلاعات و شایعات پیرامون کووید-19 به‌طور گسترده‌ای در رسانه‌های‌اجتماعی گسترش یافته و در ابعاد وسیعی بین کاربران شبکه‌های‌اجتماعی دست‌به‌دست می‌شود. این ضداطلاعات طیف وسیعی از مطالب را شامل می‌شود: از درمان‌های من‌درآوردی و جعلی گرفته تا طرح مواردی در ارتباط با تئوری توطئه که ویروس کرونا را اسلحه‌ای بیولوژیکی و یا ویروسی دست‌ساخته محققان آزمایشگاهی در ووهان چین می‌دانند و یا موثر بودن شبکه‌های ارتباطی نسل پنجم ارتباطات یا 5G در انتشار ویروس کرونا و تشدید علایم و عوارض بیماری کووید-19.

انتشار فیلمی با عنوان "همه‌گیری برنامه‌ریزی‌شده در چهارم ماه می 2020 و دست‌به‌دست شدن سریع آن بین میلیون‌ها کاربر رسانه‌های‌اجتماعی طی هفته ها و ماه‌های پس از آن نمونه‌ای بارز از گسترش ضداطلاعات مرتبط با ویروس کرونا محسوب می‌شود. در این فیلم، توصیه‌های بهداشتی خطرناکی مطرح شده است که می‌توان بسیار خطرناک باشد. به عنوان مثال در این فیلم بر این مساله تاکید می‌شود که استفاده از ماسک به‌شدت به انتشار بیماری کووید-19 کمک می‌کند و استعمال ماسک صورت موجب فعال شدن ویروس کرونا خواهد شد.

به‌طور کلی، انتشار برخی اخبار جعلی درباره ویروس کرونا توسط نخبگان و مقام‌های سیاسی جهان از قبیل دونالد ترامپ یا بولسونارو، رئیس جمهور برزیل و با اهداف خاص سیاسی صورت می‌گیرد. به عنوان مثال ترامپ در یک سخنرانی رسمی از موثر بودن هیدروکسی کلروکین به عنوان درمانی موثر برای کرونا نام برد که هیچ پایه و اساس علمی نداشت اما توسط یک مقام رسمی شناخته شده و مهم در جهان مطرح گردید. با این همه، ضداطلاعات رواج یافته در ارتباط با کووید-19 تنها به اطلاعات نادرست و نه کاملا درست محدود نمی‌شود بلکه ابعاد این ضداطلاعات و مشکلاتی که ایجاد می‌کنند بسیار گسترده‌تر است.

به هر حال، تصمیم‌گیری در مورد این‌که چه چیزی در ارتباط با کووید-19 ضداطلاعات و شایعه است و چه چیزی اطلاعات موثق و معتبر، به‌نوبه خود امری پیچیده و دشوار بوده و از جهات مختلف با ابهامات مرتبط با درمان‌ها و روش‌های پیشگیری از ابتلا به این ویروس جهانگیر پیوند خورده است. به عنوان نمونه، بر اساس بررسی‌های جدید موسسه تحقیقاتی آفکام در انگلستان، نزدیک به نیمی از مردم انگلستان( 46 درصد) در دوران همه‌گیری کووید-19 به شکل‌های مختلف در معرض ضداطلاعات و شایعات مرتبط با این ویروس بوده‌اند که این رقم بر اساس تحقیقات مشابهی که توسط موسسه تحقیقاتی پیو در مورد مردم ایالات متحده آمریکا انجام شده در مورد شهروندان آمریکایی برابر با 48 درصد بوده است.

در مجموع چنین برآورد می‌شود که نزدیک به دو سوم جمعیت جهان که با ویروس کووید-19 درگیر هستند به شکل‌های گوناگون و به‌صورت روزانه با شایعات کرونایی و ضداطلاعات مربوط با آن برخورد داشته‌اند و متاسفانه اعتقاد پیدا کردن آنها به این اخبار جعلی و باور کردن آنها رو به افزایش بوده است.

علاوه بر این، اگرچه اعتقاد عمومی به تئوری‌های توطئه مطرح شده در مورد ویروس کووید-19 خیلی گسترده و فراگیر نشده است اما باز هم حدود یک سوم پرسش‌شوندگان در آمریکا و انگلستان از این نظریه پشتیبانی می‌کنند که ویروس کرونا یک ویروس ساخته دست بشر و یک نوع سلاح بیولوژیکی است که توسط سازمان‌های قدرتمندی تولید شده و انتشار یافته است.

تحقیق جدید موسسه یوگاو نشان داده که 28 درصد آمریکایی‌ها و 50 درصد بینندگان شبکه فاکس نیوز فکر می‌کنند که بیل گیتس در تلاش هست تا با استفاده از تولید واکسن کووید-19 و کاشتن یک ریزتراشه در بدن انسان‌ها، مغز و ذهن آنها را کنترل کند.

علاوه بر این، بررسی پربیننده‌ترین ویدیوها در یوتیوب نشان داده که بیش از 25 درصد پربیننده‌ترین ویدیوها در این شبکه اجتماعی به نوعی با ضداطلاعات و شایعات مربوط به ویروس کووید-19 پیوند خورده‌اند و تعداد کسانی که چنین ویدیوهایی را مشاهده کرده‌اند از 62 میلیون نفر در سرتاسر جهان فراتر رفته است.

ساندر واندر لیندن
یان روزنبیک
اساتید دپارتمان روانشناسی و آزمایشگاه تصمیم‌گیری‌های اجتماعی دانشگاه کمبریج و جاش کامپتون، استاد دانشگاه دارموث آمریکا

مرجع : شبکه اطلاع رسانی روابط‌عمومی ایران (شارا)