شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| همزمان با شیوع پرشتاب ویروس کرونا که سلامتی بشر را در سراسر جهان به خطر انداخته است، جامعه بشری شاهد پدیده تأسف آور دروغ پراکنی و همه رسانی اطلاعات نادرست شده است، به ویژه این که شبکه های اجتماعی زمینه اطلاع رسانی را برای همه ای افراد فراهم کرده و هیچ محدودیتی برای کنترل اطلاعات منتشر شده وجود ندارد.

شاید برخی این مسئله را گزاف گویی و مبالغه توصیف کنند، اما واقعیت اوضاع نشان می دهد که میزان نشر خبرهای دروغین و شایعات بی اساس به صورت فزاینده در حال گسترش است و در برخی از جوامع بشری مانند لبنان، انتشار پرشتاب خبرهای نادرست تأثیر شگرفی در تحولات سیاسی و اقتصادی اخیر داشته است و حتی در مواردی منجر به درگیری و تنش میان گروه های مختلف شده است.

در پی شیوع ویروس کرونا در ایتالیا، شایعات بی اساسی در شبکه های اجتماعی و در برخی از رسانه ها منتشر شده است مبنی بر این که ایالات متحده سعی می کند ایتالیا را به دلیل امضای موافقت نامه با چین در پروژه اقتصادی راه ابریشم، مجازات کند، بدین معنی که ایالات متحده در توطئه انتشار سریع ویروس کرونا در ایتالیا نقش دارد.

در فرانسه، صدها هزار نفر در حال پخش ویدیوهای هستند که در مورد مدارک معتبری صحبت می کنند مبنی بر این که ویروس کرونا در سال 1995 در یکی از آزمایشگاه های فرانسه تولید شده است و البته پیش از این، مطرح شدن تئوری توطئه در مورد تولید و انتشار ویروس کرونا، واشنگتن و پکن را در رویارویی و تبادل اتهامات متقابل قرار داد.

از هنگام تبدیل شدن پدیده انتشار خبرهای جعلی به یک چالش بزرگ جهانی در بیش از 3 سال گذشته، صدها میلون دلار برای جلوگیری از گسترش این پدیده مخاطره آمیز هزینه شده است و نهادهای مختلفی در سراسر جهان سعی دارند مانع انتشار خبرهای دروغین شوند، اما چنانچه به نظر می رسد، تمامی تلاش های انجام شده تا کنون نتوانسته است، به موفقیت قابل ذکری دستیابی پیدا کند.

البته مشکل اساسی در این مسئله، شیوه تفکر غیر منطقی افرادی است که خبرهای دروغین و شایعات بی اساس را دریافت می کنند و بدون این که توجهی به واقعیت ها کنند، به صحت آن ها اعتماد می کنند و هر گونه خبر و شایعه را که دریافت کنند، بلافاصله به نشر و پخش آن می پردازند.

به رغم این که برخی از شرکت های بزرگ جهان همچون گوگل و فیس بوک، تلاش های را به منظور جلوگیری از نشر خبرهای دروغین آغاز کرده اند اما این تلاش ها تا هنوز موفقیت چندانی کسب نکرده است، یکی از گزارش های منتشر شده توسط گروه تحقیقاتی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) نشان می دهد که تلاش های انجام شده برای محدود کردن خبرهای دروغین در سراسر جهان با شکست رو به رو است.

شماری از دانشگاه ها و مراکز پژوهشی در ایالات متحده که تحقیقاتی را در مورد تأثیر خبرهای دروغین در نتایج انتخابات ریاست جمهوری انجام دادند، بدین نتیجه رسیده اند که اغلب تلاش های که در راستای جلوگیری از پخش اطلاعات نادرست صورت گرفته است، نتیجه ای در پی نداشته است.

اکنون آیا ممکن است بحران شیوع بیماری کرونا، تأثیری در کاهش پخش خبرهای دروغین در جهان داشته باشد و آیا پس از قرار گرفتن در معرض سیل اخبار دروغین در مورد ویروس کرونا، بشر توانسته است اطلاعات درست و معتبر لازم را در باره این بیماری همه گیر به دست آورد؟

متأسفانه پاسخ این پرسش منفی است، زیرا اطلاعات معتبر در مورد این بیماری آن چنان با شایعات بی اساس و داده های نادرست آمیخته شده است که دستیابی به آن نهایت دشوار و توانفرسا است. از دیدگاه روانشناسی، تعصب و گروه گرایی یکی از عمده ترین دلایل بی تفاوتی در برابر نشر خبرهای دروغین است و همین ویژگی سبب می شود تا حقایق علمی نیز قربانی خشک اندیشی های بشر شوند. البته تعصبی که به آن اشاره می کنیم، پیچیده تر از مفهوم عمومی جانبداری طبیعی و جدایی ناپذیر از ساختار ذهنیت افراد یک جامعه است. بنابر این، ادعای ترک این گونه تعصبات در اغلب موارد غیر عملی و نا ممکن است، مشکل دیگر این است که شایعات و خبرهای دروغین همواره در حال توسعه است و هر قدر توانایی بشر رشد می کند، خبرهای دروغین نیز در همان سطح افزایش می یابد، بدین معنی که جوامع پیشرفته نیز دچار همین پدیده خطرناک هستند.

اقدام برخی از نهادهای نظامی و سرویس های اطلاعاتی به پخش خبرهای دروغین و پروپاگاندا که هدف از آن، تأثیر گذاری در جانب مقابل است، عامل دیگری برای رشد انتشار خبرهای دروغین به شمار می رود. به عنوان مثال، سازمان اطلاعات و عملیات ویژه اسرائیل (موساد) با استفاده از سیستم های پیشرفته در شبکه اینترنت، سرگرم نشر خبرهای بی اساس و راه اندازی جنگ الکترونیک است. در جریان دو سال گذشته، شرکت فیس بوک از صدها حساب کاربری پرده برداشت که به منظور تأمین منافع اسرائیل، از آفریقا و جنوب شرق آسیا فعالیت می کردند.

البته چالش خبرهای دروغین از این پس تشدید بیشتری خواهد یافت زیرا افراد و نهادهای که در صدد نشر شایعات و خبرهای دروغین هستند، در آینده برای ترویج شایعات و دروغ پراکنی از هوش مصنوعی و فناوری های پیشرفته استفاده خواهند کرد.

بنابر این، شکی نیست که پدیده نشر شایعات و خبرهای دروغین همچنان ادامه خواهد داشت و جوامع بشری را با آشفتگی های بسیاری رو به رو خواهد کرد، اما بعید به نظر می رسد که بشر به آسانی بتواند بر این دشواری روز افزون چیره شود.
 

علی شهاب

منبع: www.independentarabia.com