شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| این که ویروس کرونا چقدر خطرناک و کشنده است،امری فنی است که باید توسط متخصصان ویروس شناسی و حوزه های مرتبط مورد اظهار نظر قرار گیرد، اما در این نوشته کوتاه قصدم، سخنی صمیمانه با تمام کسانی است که هندسه افکار عمومی متاثر از کنشگری و حضور آنان است، اصحاب رسانه و مجموعه روابط عمومی ها؛ بی مناسبت نیست، نخست نگاه کوتاهی به جامعه ارتباطی و نقش آن در تولید و انتشار اخبار در حوزه های اجتماعی و اقتصادی داشته باشیم.

اگر نگاه کوتاهی به تاریخ داشته باشیم، این گونه درمی یابیم که یکی از اولین افرادی که مفهوم جامعه اطلاعاتی را بسط داد اقتصاددان نامی فریتز ماچلاپ بود. وی در سال ۱۹۳۱ تحقیقات خود را در این زمینه شروع کرد. کار او در سال ۱۹۶۲ با انتشار کتاب «تولید و توزیع دانش در ایالات متحده» به اوج رسید. این کتاب به سرعت به ژاپنی و روسی ترجمه شد و ژاپنی‌ها تأثیر بسیاری از آن پذیرفتند.

مساله فن آوری‌ها و نقش آن‌ها در جوامع معاصر در ادبیات علمی تحت عناوین مختلفی مورد بحث قرار گرفته ‌است. ایده‌های دانش یا اقتصاد اطلاعات، جامعه پساصنعتی، جامعه پست مدرن، جامعه شبکه‌ای، انقلاب اطلاعات، سرمایه داری اطلاعاتی، سرمایه داری شبکه‌ای و مواردی این چنینی طی دهه‌های اخیر به تفصیل مورد بررسی واقع شده‌است.

ماچلاپ مفهوم صنعت دانش را در سال ۱۹۶۲ معرفی کرد. او پنج بخش دانش را تفکیک کرد: آموزش، تحقیقات و توسعه، رسانه‌های جمعی، فناوری‌های اطلاعات و خدمات اطلاعاتی. بر اساس این تقسیم‌بندی او محاسبه کرد که 90درصد تولید ناخالص ملی آمریکا در سال ۱۹۵۹ در صنایع دانشی تولید شده‌است.

پیتر دراکر این بحث را آغاز کرد که‌گذاری از اقتصاد مبتنی بر کالاهای مادی به اقتصاد مبتنی بر دانش در حال جریان است.

برای دنیل بل تعداد کارمندانی که در بخش تولید و خدمات اطلاعاتی شاغل هستند یک فاکتور برای تشخیص یک جامعه اطلاعاتی است.

ژان فرانسوا لیوتارد گفت که اطلاعات نیروی اصلی تولید در دهه‌های اخیر شده ‌است و دانش به شکل یک کالا درآمده ‌است. او افزود که جوامع پساصنعتی دانش را در دسترس عوام قرار می‌دهند زیرا اطلاعات و فناوری‌ها در جامعه گسترش می‌یابد و روایت بزرگ ساختارها و گروه‌های تمرکزیافته را می‌شکند. او این شاخصه را ویژگی جامعه پست مدرن می‌دانست.

ردوان ریچا معتقد بود که جامعه به یک تمدن علمی بر پایه خدمات، آموزش و فعالیت‌های خلاقانه در حال تغییر شکل است. این دگردیسی حاصل پیشرفت و نفوذ فناوری‌های نوین بویژه فناوری‌های رایانه‌ای است.

در سال‌های اخیر مفهموم جامعه شبکه‌ای اهمیت ویژه‌ای در نظریه جامعه اطلاعاتی پیدا کرده‌ است. منطق شبکه‌ای در کنار اطلاعات، توسعه، انعطاف‌پذیری و یکپارچگی یکی از ستون‌های اصلی پارادایم فناوری اطلاعات است. بخش‌های مختلف یک جامعه در عصر اطلاعات در بستر شبکه به یکدیگر متصل می‌شوند. به عبارت دیگر، شبکه‌های همچون شبکه عصبی پیکره جامعه اطلاعاتی می‌باشند.

انتقاد اصلی که از سوی فرهیختگان بر مفهوم جامعه اطلاعاتی وارد شده ‌است این است که این گونه تعاریف این تصور را می‌تواند در پی داشته باشد که ما کلاً وارد نوع جدیدی از جامعه شده‌ایم. فرانک وبستر می‌گوید اگر تنها ما با اطلاعات بیشتری طرف هستیم چرا باید کسی بگوید که جامعه‌ای داریم که تا پیش از این در تاریخ بی‌سابقه بوده‌است.

پس از این مقدمه کوتاه، رسانه و مجموعه روابط عمومی ها در جو ملتهب این روزها در پی چرخش شایعات رنگارنگ و گوناگون کرونا، چه کارهایی می توانند انجام دهند:
1- آگاهی و مطالعه اخبار موثق و درست از منابع معتبر و مورد وثوق دارای صلاحیت قانونی و علمی.

2- مطالعه شایعات و آگاهی از بازچرخش اطلاعات نادرست، به منظور آگاهی از نقاط ضعف عمومی که موجب نشر آن ها در فضای سایبر می شود.

3- کمک به ایجاد و تحکیم سرمایه اجتماعی، آن چه روشن است این است که سرمایه اجتماعی مخدوش موجب می شود منابع رسمی تولید خبر، مورد تشکیک بوده دارای اعتبار نبوده و مورد استناد مردم قرار نگیرند و این خود بزرگترین مشکل را در مواقع خاص یا بحرانی ایجاد می کند.

4- دریافت اخبار صحیح و دقیق از منابع معتبر و بازنشر آن در برد مخاطبان.

5- حفظ صداقت و راستگویی (به عنوان مهمترین خط قرمز در روابط عمومی و رسانه).

6- سرعت در انتشار اخبار صحیح، بر اساس اصل اولویت در خبر می تواند در بی اثر سازی شایعات موثر باشد.

7- حضور مستمر در فضای سایبر و دعوت به هم نوع دوستی و تاکید بر نقاط مشترک عاطفی و انسانی می تواند در کنترل سرایت بیماری مفید باشد.

در پایان به عنوان کسی که 16سال در عرصه پهناور روابط عمومی،خدمت کرده ام، از همه رسانه ها وخبرنگاران، مدیران، کارشناسان و کارکنان روابط عمومی ها دعوت می کنم به طور خلاصه در دو محور به یاری ایران بشتابند،نخست همکاری در آموزش بهداشت و پیشگیری، همچون آموزه های وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی و دیگری، نشر اخبار درست و موثق و کاهش التهاب در جامعه.

رامین امینی زارع
منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)