شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| طراحی سناریو، ابزار برنامه ریزی راهبردی برای دوره میان مدت به بلندمدت تحت شرایط عدم قطعیت است. طراحی سناریو کمک می کند تا راهبردها را بهبود بخشیم، برنامه هایی برای مقابله با رویدادهای غیرمنتظره، طرح ریزی کنیم و مراقب باشیم که در مسیر درست، به درستی ره می پوییم. اما سناریو نویسی نه فقط ابزار برنامه ریزی، بلکه ابزار یادگیری مؤثر نیز هست.

تفکر در سناریوها، به ما کمک می کند که منطق توسعه را دریابیم، نیروهای پیشران، عوامل کلیدی، بازیگران اصلی و پتانسیل های خود برای اعمال نفوذ را بازشناسیم. طراحی سناریو، برنامه ریزی برای آینده در دوره ای است که برنامه ریزی راهبردی سنتی منسوخ شده است. (مینتز برگ، 1994)

گاهی اوقات از سناریوها به صراحت برای برنامه ریزی و با هدفی روشن برای توسعه نتایج عملی استفاده می شود. سناریوهای مربوط به صنعت، فناوری و مصرف کننده، می توانند فعالیتهای تحقیق و توسعه، رشد تولید و کسب و کار را هدایت کنند. سناریوها می توانند هم به عنوان منبع الهامی برای ایده های جدید و هم به عنوان فیلتری برای ایده ها و طرحهای جدید، عمل کنند. در این موارد، از سناریوها در فرآیند "کسب و کار جدید" استفاده می شود. البته سناریوها، این قابلیت را نیز دارند که برای اهداف ارزیابی، مثل آزمون مفاهیم کسب و کار، راهبردها و تولیدات موجود، مورد استفاده قرار گیرند.

گاهی اوقات، از سناریوها می توان برای اهداف یادگیری یا هدایت تغییر استفاده کرد. سناریوها در به چالش کشیدن پارادیم ها و فرضیات موجود، بویژه برای آنهایی که در تولید و خلق سناریو شرکت می کنند، بسیار قدرتمند هستند.

طراحی سناریو: پیوندی بین آینده پژوهی و راهبرد
طراحی سناریو، یک روش برنامه ریزی است که از آن برای مقابله با عدم قطعیت ها در محیط های کسب و کار آینده، استفاده می شود. در جدول 4 تفاوتهای بین رویکردهای برنامه ریزی راهبردی سنتی و طراحی سناریو نشان داده شده است.

پیداست که طراحی سناریو، ابزاری است که امکان یکپارچه سازی بحث آینده های بلندمدت و میان مدت با برنامه ریزی راهبردی کوتاه مدت و میان مدت را برای سازمان فراهم کند.

از این دیدگاه، فرایند طراحی سناریو شامل دو مرحله است و این دو مرحله به وسیله سناریوهای ایجاد شده مرحله اول، به یکدیگر پیوند می خورند. هر یک از مراحل، خود شامل چندین مرحله است که بعضی خلاق تر و شهودی تر و تعدادی تحلیلی تر هستند.

چه هنگام از سناریوها باید به عنوان ابزار برنامه ریزی راهبردی استفاده شود؟ پاسخ ساده به این سوال این است: «هنگامی که دلیلی وجود داشته باشد.» هنگامی که میزان بالایی از عدم قطعیت در بافت تصمیم گیری وجود داشته باشد، دلیلی برای استفاده از سناریوها در فرایند برنامه ریزی راهبردی وجود دارد. سناریوها، بویژه به هنگام تغییر پارادایمی یا غیرخطی، بسیار با ارزش هستند. به عنوان مثال، وقتی چرخه عمر اقلام تولیدی، در حال رسیدن به سطح "افول" است و نیاز به جایگزینی با محصول جدیدی دارند یا به هنگام مواجهه با رقابتی قانون شکن که در حال خلق منطق جدید برای کسب و کار است. این، تغییری نیست که برنامه ریزی خطی سنتی برای آن مناسب باشد؛ اینجا میدان عمل طراحی سناریو است.

پس می توان چنین نتیجه گرفت که بویژه، در زمان عدم قطعیت، به سطوح بالاتر تفکر راهبردی نیاز داریم تا آینده اندیشی مبتنی بر عدم قطعیت (سناریوها) و روشهای سنتی تر، برنامه ریزی راهبردی را به منظور مواجهه با چالشهای موجود در محیط های کسب و کار و نیز بهره گیری از فرصتهای به وجود آمده، ترکیب کند.

در واقعیت، عمل تدوین سناریو اغلب جدا از برنامه ریزی راهبردی، راه خود را می پیماید. به همین خاطر، آینده اندیشی به یک تمرین صرفاً ذهنی و

برنامه ریزی راهبردی، در بهترین شرایط به برنامه ریزی در بستر پارادایم موجود، تبدیل می شوند.
گاهی اوقات، همین حد کفایت می کند، اما اغلب، چنین نیست.

در دنیای به شدت در حال تغییر امروز، یکپارچگی عملیاتی یا فرایندی کافی نیست. ما به یکپارچگی راهبردی نیز نیاز داریم تا شرکتها را ملزم به

هم افزایی بین تولیدات، فناوریها، بازارهای مختلف و موارد این چنینی و در بسیاری اوقات بازتعریف مفاهیم کسب و کار کند. اما یکپارچگی راهبردی، به طور اساسی، با بازترکیب و بازآفرینی زمان حال مرتبط است، در حالی که شرکتها، به چیزی فراتر از این و به طور فزاینده ای، به پدیده ای احتیاج دارند که می توان آن را در یکپارچگی آینده ها نامید. یکپارچگی آینده ها به معنی گنجاندن مسیرهای آینده در برنامه ریزی کسب و کار روزانه است. این امر پیش شرط برتری در آینده است. یکپارچگی آینده ها، نه تنها به دیدگاهی جدید در مورد کسب و کار بلکه به فعالیتها و ابزار جدیدی برای اجرای دیدگاه جدید، احتیاج دارد. طراحی سناریو چنین روشی است. (لیندگرن و باندهولد، 2003)

سناریوها اغلب شامل موقعیت ها و مشکلات غیر منتظره و محتمل اما مهم می شوند که در اشکال کوچک در زمان حال وجود دارند. هر سناریوی خاص، ممکن است غیر محتمل به نظر برسد. با این حال، تحلیلگران آینده، آن دسته از ویژگیهای سناریو را انتخاب می کنند که همزمان ممکن و ناراحت کننده هستند. برنامه ریزی مبتنی بر سناریو به سیاستگذاران و شرکتها کمک می کند تغییرات را پیش بینی کنند، برای واکنش نشان دادن نسبت به آنها آماده شوند و استراتژیهای قوی تری را اتخاذ نمایند.
سناریوها به یک شرکت کمک می کنند تا با پیش بینی تاثیرات سناریوهای مختلف، نقاط ضعف خود را شناسایی کنند. در صورتی که از سالها قبل با مشکلات مربوطه مقابله شود، یا این نقاط ضعف به وجود نمی آیند یا تاثیرات آنها کاهش پیدا می کند.

منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)