شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- اطلاع‌یابی، فرایند یا فعالیت مبادرت به کسب اطلاعات در زمینه‌های علوم انسانی و فناوری است. اطلاع‌یابی با بازیابی اطلاعات مرتبط است، اما همچنان با آن تفاوت دارد.

بخشی از پژوهش‌های علوم کتابداری و اطلاع‌رسانی به کار اطلاع‌یابی شاغلان در حوزه‌های مختلف کار حرفه‌ای متمرکز است. این مطالعات برای بررسی رفتار اطلاع‌یابی کتابدارها، دانشگاهیان، متخصصان پزشکی، مهندسان و حقوق‌دانان انجام می‌شود.

مهارتهای اطلاع یابی

یان مال لی، مهارتهای اطلاع یابی را شامل مهارتهای بازیابی، ارزیابی، سازماندهی و تبادل اطلاعات می‌داند. الف) مهارتهای بازیابی: شناخت منابع اطلاعاتی، مهارت در استراتژیهای جستجو و توان استفاده از نمایه نامه‌ها و چکیده نامه‌ها ب) مهارتهای ارزیابی: دانش انتخاب و ارزیابی اطلاعات، مهارت در استراتژی اطلاعات ج) مهارتهای سازماندهی: مهارت در یادداشت برداری از کتابها و نشریات، مهارت در ذخیره‌سازی فردی اطلاعات د) مهارتهای تبادل اطلاعات: توانایی علمی نویسی

به مجموعه این مهارتها سواد اطلاعاتی می‌گویند از دیدگاه کمیته سواد اطلاعاتی انجمن کتابداران ایالات متحده؛ سواد اطلاعاتی شامل توانایی تشخیص نیاز اطلاعاتی، توانایی جایابی، دسترسی، ارزیابی و استفاده مؤثر از اطلاعات مورد نیاز می‌باشد.

رفتار اطلاع‌یابی مجموعه فعالیت‌هایی است که یک فرد برای رفع نیاز اطلاعاتی خود انجام می‌دهد. رفتار اطلاع یابی شامل اهداف جستجوی اطلاعات، روش جستجو، مشکلات جستجو و عوامل مؤثر بر آن می‌شود.

رکن اساسی در رفتار اطلاع‌یابی، نیاز اطلاعاتی است. پرسش در درون ذهن که فرد را برای یافتن پاسخ به تکاپو وامی‌دارد و فرد در روند یافتن پاسخ به‌این نیاز درونی، رفتاری را از خود بروز می‌دهد که به‌آن رفتار اطلاع‌یابی می‌گویند.

عوامل مؤثر بر رفتار اطلاع‌یابی

عوامل درونی و برونی بر رفتار اطلاع‌یابی افراد تأثیرگذار هستند و این عوامل را می‌توان در قالب‌های زیر دسته‌بندی کرد:[۳]
عوامل فردی: تجربه، دانش، سواد اطلاعاتی و رایانه‌ای، نیاز اطلاعاتی، سطح انتظار، جنس، هوش،
ویژگی‌های فردی، شخصیتی، شناختی و انگیزشی.
عوامل مربوط به‌قابلیت نظام: رابط کاربر، قابلیت و امکانات جستجو، روش‌های نمایه‌سازی و چکیده‌نویسی، نحوه برجسته‌کردن اطلاعات، نمایش اطلاعات، وجود راهنماها و ...
عوامل اجتماعی و محیطی: گروه‌های اجتماعی، عوامل فرهنگی و اقتصادی، قوانین و مقررات حاکم بر جریان اطلاعات، شغل، جو سازمانی.
عوامل مرتبط با اطلاعات: نوع مدرک، نوع و اندازه فایل، ساختار فایل، چگونگی دسترسی به‌اطلاعات.

اطلاع یابی با اهداف و مقاصدی برانگیخته می شود و رفتارهای اطلاع یابی از نظر جامعه شناسی همان کنشهاست. الگوهای اطلاع یابی به روشی ساده روابط قضایای نظری و فرایندهای مربوط به شناسایی و پاسخگویی به نیازهای اطلاعاتی را ارایه می کنند. صاحب نظران مختلف بر اساس رویکردهای شناختی، فرایندگرا و کاربرگرا، الگوهای رفتاری متفاوتی را ارایه کرده اند.

اطلاع یابی در روابط عمومی

روابط عمومی‌ در پی‌ ارتباط دو سویه‌ با مخاطب‌ بوده و صرفاً به‌ دنبال‌ "اطلاع‌رسانی‌" نیست‌، بلکه‌ مکمل‌ این‌ فرآیند را "اطلاع‌یابی‌"می‌داند. در واقع‌، روابط عمومی‌ از طریق‌ "اطلاع‌یابی‌" بر اهمیت‌ تأثیرپذیری‌ از افکار عمومی ‌صحه‌ می‌گذارد.

منبع: ویکیپدیا و غیره