شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- فیس بوک، شناخته شده‌ترین شبکه اجتماعی در افغانستان به حساب می‌آید. براساس اعلام وزارت مخابرات افغانستان ۴۵ درصد کاربران اینترنتی این کشور از فیسبوک استفاده می‌کنند.

پس از علنی شدن سوء‌استفاده از اطلاعات کاربران شبکه اجتماعی فیسبوک و به راه افتادن جنبش انتقادی از این غول دنیای مجازی، ارزش سهام فیسبوک طی یک هفته ۵۸ میلیارد دلار کاهش یافته است. هزاران معترض هم حساب‌های کاربری خود در فیسبوک را غیرفعال کردند ولی بازهم این شبکه در افغانستان از محبوبیت زیادی برخوردار است.

براساس اطلاعات وزارت مخابرات و فناوری معلوماتی افغانستان از پنج میلیون و ۷۰۰ هزار نفری که استفاده کنندگان اینترنت در افغانستان هستند، شمار کاربران فیسبوک تا اواخر سال ۲۰۱۷ به دو میلیون و ۶۰۰ هزار نفر می رسید. این آمار نشان می‌دهد که فیسبوک می‌تواند بازار خوبی برای کسب و کار و یا محیطی مناسب برای اطلاع‌رسانی باشد.

براساس آمارها تا آخر سال ۲۰۱۷ میلادی به تعداد ۳۴۷ صفحه عمومی در فیسبوک از افغانستان مدیریت می‌شد. ورود شبکه‌های اجتماعی اکنون به یک چالش جدی برای رسانه‌های سنتی تبدیل شده‌ است.

تحقیق‌ اخیر نشان می‌دهد که بیشتر کاربران رسانه‌های اجتماعی افغانستان را جوانان، جمعیت شهری و افراد تحصیل کرده تشکیل می‌دهند و از این میان حدود ۸۰ درصد از این استفاده‌کنندگان بین ۱۸ الی ۳۲ ساله هستند و ۹۶ درصد آنها نیز می‌توانند بخوانند و بنویسند.

براساس تحقیق مشترک که توسط چند نهاد بین‌المللی انجام شده حدود ۹۵ درصد از استفاده کنندگان رسانه‌های اجتماعی، فیسبوک دارند.

درچارچوب راهکارهای شرکت فیسبوک کاربران می‌توانند برای معرفی بیشتر مطالب صفحه خود و یا جلب هواداران بیشتر از بخش تبلیغات فیسبوک بر اساس تعرفه‌های پیشنهادی استفاده کنند.

این تبلیغات می‌تواند معرفی محصولات فروشگاه هایی باشد که در محیط فیسبوک مشغول به فروش محصولات خود هستند و یا صفحات سیاستمدارانی که می‌خواهند برای داشتن مخاطب، هواداران بیشتر را جلب کنند.

احمد (نام مستعار) که یکی از کارمندان بخش توزیع یک فروشگاه اینترنتی در کابل است، می‌گوید که فروشگاه آنها تنها در محیط فیسبوک تبلیغات و فروش دارد و با وضعیت فعلی روزانه بین ۱۰۰ الی ۱۵۰ سفارش خرید دارند که جنس مشتری روز بعد توسط شرکت به خانه خریدار تحویل داده می‌شود.

فیسبوک از دو سال پیش به این سو با رشد کاربران آن در افغانستان به محیطی تبدیل شده است که از اطلاع رسانی‌های دولتی تا احوال گیری‌های دوستانه و خرید های اینترنتی بیشتر خود را به شهروندان افغانستان معرفی کرده است.

بازار گرم فروشگاه‌هایی که در فیسبوک به تجارت خود ادامه می‌دهند و نیز صفحاتی که با ترفندهای ویژه سعی می کنند هوادار و شهرت بیشتری به دست بیاورند، قسمتی از این محیط هستند.

به طور نمونه، پست‌هایی در این صفحات کاربران را دعوت می‌کنند تا با نوشتن آدرس وب سایت شرکت گوشی موبایل‌شان، اصلی یا جعلی بودن آن را امتحان کنند.

نادر (اسم مستعار)‌ مدیر یکی از صفحات فیسبوک است که از آن صفحه بیشتر برای معرفی محصولات وارداتی شرکت‌ خود استفاده می‌کند. او می‌گوید با استفاده از این نوع پست‌ها توانست در مدت ۲ روز بیشتر از ۴۰۰ هوادار (‌لایک) برای صفحه خود بدست بیاورد.

با توجه به اینکه پست‌های صفحات فیسبوک به صورت عمومی (Public) به نشر می‌رسد، هر لایک یا کامنتی که توسط کاربر صورت می‌گیرد، باعث می‌شود تا سایر دوستان او نیز این پست را ببینند و شاید عده‌ای هم آن را هم‌رسانی کنند.

به گفته نادر، او هم این پست را در صفحه دیگری دیده بود و سپس آن را در صفحه خود نشر کرد.

مثلا، در این نوع پست‌ها گفته می‌شود که اگر رنگ پست شما آبی بود، گوشی شما اصل و در غیر آن تقلبی است. در حالی که نوشته صفحات وب سایت به صورت پیش فرض (ِ Default) با رنگ آبی ظاهر می‌شود.

عبدالمجیب مهمند، رئیس حکومتداری الکترونیکی وزارت مخابرات و فناوری معلوماتی افغانستان می‌گوید این وزارت هر ساله زمینه آموزش‌های حرفه‌ای برای دانشجویان رشته تکنولوژی دانشگاه کابل را فراهم می‌کند.

آقای مهمند با بیان این که تاکنون در مورد آموزش‌های عمومی فناوری اطلاعات برای مردم عام اقدامی نشده است، افزود که این وزارت از طریق ریاست امنیت ملی، شکایات شهروندان افغانستان را جمع ‌آوری و پی‌گیری می‌کند.

تبه گزارش بی سی، بدیل شدن فیسبوک به عنوان یک شبکه اجتماعی محبوب در افغانستان باعث شده است تا از این شبکه اجتماعی برای مقاصد متنوع از جمله بازاریابی، اطلاع رسانی ادارات دولتی و خصوصی و تفریحی استفاده شود. با این حال، این سئوال مطرح است که آینده فیسبوک در افغانستان چه خواهد شد؟ آیا استفاده از فیسبوک، آنچه که فیسبوک مدعی است، به ایجاد فضایی "آزادتر و بازتر" کمک خواهد کرد؟