شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- در مطالعه‌ای که توسط محققین ایرانی انجام شده و در دوفصلنامه «توسعه تکنولوژی صنعتی» از انتشارات «پژوهشکده توسعه تکنولوژی» وابسته به جهاد دانشگاهی منتشر شده، تأثیر ﻣﺸﺎرﮐﺖ مشتریان ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮلات ﺟﺪﯾﺪ شرکت‌ها مورد ارزیابی واقع شده است.

امروزه مهم‌ترین عاملی که باعث برتری شرکت­‌ها در بازار رقابت جهانی می­‌شود، داشتن قابلیت استمرار در طراحی و عرضه محصولات و خدمات جدید در سریع‌­ترین زمان ممکن است. درواقع، ﺑﻘﺎی سازمان‌ها در ﮔﺮو ﮔﺮاﯾﺶ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﺟﺪﯾﺪ و به‌کارگیری روش‌هایی ﺑﺮای اﯾﺠﺎد موفقیت‌آمیز آن‌ها اﺳﺖ.

از طرفی ارائه روش‌ها و ﺷﯿﻮه­‌های نوآوری، بدون اﺳﺘﻔﺎده از ﮐﻤﮏ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن به‌عنوان ﻧﺰدﯾﮏ­ترین افراد به ﻣﺤﺼﻮﻻت و ﺧﺪﻣﺎت ﻣﯿﺴﺮ نمی‌شود و ﺗﻼش در ﺟﻬﺖ ﺗﺮﻏﯿﺐ ﻣﺸــﺘﺮﯾﺎن ﺑﻪ ﻫﻤﮑﺎری ﺻﻤﯿﻤﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن، ﻣﯽ­ﺗﻮاﻧﺪ ﮔﺎﻣﯽ ﻣﺆﺛﺮ در ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺑﺎﺷﺪ.

ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺸﺘﺮی با ایجاد ارزش ﺑﺮای ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ و اشتراک‌گذاری اﻃﻼﻋﺎت و انجام هماهنگی‌های مربوطه، ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ بهبود ﻓﺮآﯾﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ می­‌شود. به‌عبارت‌دیگر، ﻫﻤﮑﺎری ﺑﯿﻦ ﻣﺸﺘﺮﯾﺎن و ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه­ﻫﺎ رﺍ می‌توان یک‌راه ﺑﺮﺍی ﮐﺴﺐ دﺍﻧﺶ ﻣﻮﻟﺪ در نظر گرفت.

در این راستا، پژوهشگران دانشگاه­‌های یزد و پیام نور فارس با توجه به عوامل عدم اطمینان فناوری (تازگی فناوری و تلاطم فناوری) و پیامدهای عملیاتی (سرعت نوآوری و کیفیت فنی) که بر مشارکت مشتری مؤثر هستند، در مطالعه‌ای پژوهشی اقدام به بررسی تأثیر این ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﺎﺷﯽ و ﺳﺮاﻣﯿﮏ کرده‌اند.

خانم اکرم شعبانی که این پژوهش به‌عنوان بخشی از پایان‌نامه کارشناسی ارشد ایشان انجام‌شده، در این رابطه به خبرنگار سیناپرس گفت: «هدف اصلی از این پژوهش پاسخ به این سؤال بوده که اگر شرکتی بخواهد یک خط تولید جدید راه­‌اندازی کند یا محصول جدیدی تولید کند، نقش مشتری در آن چقدر تأثیرگذار است؟ در همین راستا ما نقش مشتری را بررسی کردیم. یعنی این‌که شرکت برای تولید محصول جدید از مشتری ایده بگیرد و مشتری در امر تولید دخالت داده شود. این همکاری با مشتری می­‌تواند هم در مراحل اولیه و نمونه­‌سازی و هم در مرحله تولید صورت گیرد».

این محقق و دانش‌آموخته دانشگاه یزد افزود: «طبق اطلاعات ما، این پژوهش از اولین پژوهشی‌هایی است که در ایران به موضوع تأثیر مشارکت مشتری بر تولید محصول جدید می‌­پردازد. در ایران ایده گرفتن از مشتری و مشارکت با مشتری در امر تولید یک کالای جدید به‌ندرت اتفاق می­‌افتد و عموماً صنایع یا شرکت­‌ها ترجیح می­‌دهند از محصولات مشابه خارجی الگوبرداری کنند و یا این‌که طبق نظر و سلیقه خود پیش روند. با توجه به این موضوع و عدم همکاری شرکت­‌ها، تمام راهکارهای ارائه‌شده در پژوهش ما کاربردی بوده و شرکت­‌ها می­‌توانند برای عملی کردن ایده­‌های خود از این راهکارها بهره­ برده و موفق شوند.»

برای بررسی عوامل مؤثر در این پژوهش، داده‌ها ﺍز ﻃﺮﯾﻖ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت کتابخانه‌ای، بررسی ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﭘﯿﺸﯿﻦ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﮔﺮدآوری شد و سپس ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎده ﺍز ﺗﻌﺎرﯾﻒ عوامل ﻣﻮﺟﻮد، ﭘﺮسش‌ناﻣﻪ موردنظر ﺗﺪوﯾﻦ ﮔﺮدﯾﺪ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری ﺍﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺪﯾﺮﺍن ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎﺷﯽ ﯾﺰد بودند و لذا ﺍز ﺑﯿﻦ کارخانه‌های ﺻﻨﻌﺖ ﮐﺎﺷﯽ ﯾﺰد، 10 ﮐﺎرﺧﺎﻧﻪ به‌صورت ﻧﻤﻮﻧﻪ­ﮔﯿﺮی ﺍﻧﺘﺨﺎﺏ ﺷﺪند.

بر اساس یافته­‌های پژوهش، مشخص شد که ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﺮ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻮآوری و ﮐﯿﻔﯿﺖ ﻓﻨﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻣﺜﺒﺘﯽ دﺍرد.

یافته‌ها ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺸﺘﺮی و ﺗﻮﺳـﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ، امری ﻣﺜﺒﺖ اﺳـﺖ و عامل ﭘﯿﺎﻣﺪﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ، راﺑﻄﻪ ﺑﯿﻦ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺸﺘﺮی و ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ را ﺗﻌﺪﯾﻞ می‌کند.

در این پژوهش، محققین پیشنهاد کرده‌اند که برای کسب مزیت­‌های بیشتر و بقای بهتر، شرکت­‌ها با مشتریان تعاملی سازنده برقرار کنند.

شعبانی در پاسخ به سؤالی در خصوص قابلیت تعمیم این پژوهش گفت: نتایج این مطالعه، علاوه بر صنایع کاشی و سرامیک، قابل‌تعمیم به‌تمامی صنایع (چه صنایع بزرگ با سودآوری بالا و چه صنایع کوچک) است. مثلا در صنعت خودروسازی می‌­توانند با یک نظرسنجی ساده از مشتریان، کیفیت محصول تولیدی را بدون افزایش قیمت، بهتر کنند. درواقع از خود مشتری ایده گرفته و مشتری را نیز در امر تولید دخالت دهند.

او افزود:اگر صنعت موردنظر، مشتری مداری و مشتری‌پسند بودن محصول را به‌عنوان یک فاکتور مهم مدنظر داشته باشد و بتواند ازنظر مالی نیز ایده‌­ها و سلایق مشتریان را تأمین کند قادر خواهد بود از مشتریان در تمام مراحل تولید، نظر و ایده بگیرد و در هر مرحله از کار، محصول را با نظر خود مشتریان پیش ببرد که آیا محصول در حال تولید، مطابق با نظر مشتری هست یا خیر.

این محقق معتقد است در صنایع غیرمتمرکز و بازارهای متفرقه نیز می‌­توان از مشارکت مشتری استفاده کرد. او دراین‌باره گفت: مثلاً حتی یک میوه­‌فروشی در یک شهر کوچک می‌­تواند در بحث طراحی و چیدمان محصولات خود ازنظر و مشارکت مشتری استفاده کند؛ بدین‌صورت که میوه‌­هایی که بیشتر مدنظر مشتریان است در دسترس‌­تر باشند و چیدمان، مشتری­‌پسندتر باشد.

به اعتقاد محققین مجری این پژوهش، در طول طراحی محصول و فرآیند توسعه آن، مشتریان و تولیدکنندگان بهتر است به‌طور مستقیم با یکدیگر در ارتباط باشند و شرکت‌ها لازم است برای کاهش بروز اشتباهات در طول این مسیر، به‌صورت مستمر از مشتریان بازخورد دریافت کنند.

نتایج این پژوهش، در دوفصلنامه «توسعه تکنولوژی صنعتی» از انتشارات «پژوهشکده توسعه تکنولوژی» وابسته به جهاد دانشگاهی منتشر شده است.

گزارش و گفتگو: محمدرضا دلفیه
منبع: میرفخرالدینی، ح. و همکاران. 1396. ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﻣﺸﺘﺮی ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﺼﻮل ﺟﺪﯾﺪ در ﺻﻨﺎﯾﻊ ﮐﺎﺷﯽ و ﺳﺮاﻣﯿﮏ ﯾﺰد. توسعه تکنولوژی صنعتی، 15(30): 46-37.