شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، مدتهاست که به این نتیجه رسیده ام  که باید از عبارت معروف مک لوهان، دانشمند بزرگ کانادایی، یعنی «رسانه همان پیام است» عبور کرد و گفت که «رسانه همان فرهنگ است».

مدتها نیز  تسخیر افکار عمومی توسط رسانه موبایل به یک واقعیت ملموس اجتماعی، فرهنگی و سیاسی تبدیل شده است. در این رابطه تلفن همراه، فرهنگ ساز شده است، فرهنگی که در خود رسانه مستتر است و هر از چند گاهی به نحوی بازنمایی می شود.

عکس سلفی توسط موبایل، فقط یک عکس ساده نیست. شیوه بروز و ظهور فرد در کنار دیگران است که بخشی از آن در رویکردها و گرایش های ناخودآگاه فرد پنهان بوده که بدینوسیله عیان می شوند. آشکارسازی این رویکردها با خصلت های درونی، انعکاس نوعی از «گرایش فرهنگی» است که فضای جدیدی را برای ظاهر شدن پیدا کرده است. عامل این ظهور و بروز رسانه تلفن همراه است. رسانه ای که توانسته مکنونات درونی هر فرد را با پیرامون خود به شیوه دیگری پیوند دهد. سایر رسانه ها نیز کم و بیش در این فرهنگ سازی تاثیرگذار می باشند، اما به دلیل ویژگی های خاص، تلفن همراه، گوی سبقت را از همه آنها ربوده است.

عکس سلفی برخی از نمایندگان مجلس با خانم موگرینی، تنها یک عکس نیست که به شکل تفننی و تفریحی گرفته شده است، بلکه بیانگر نوعی از فرهنگ جدیدی است که ریشه ی آن در رسانه است و به تدریج در حال هژمونیک شدن است.

هر گونه نقد و ارزیابی از این واقعیت می تواند در فضاسازی برای گسترش این فرهنگ تاثیرگذار باشد. به عبارت دیگر، رسانه موبایل، نه تنها در خلق یک فرهنگ موثر است، بلکه در ایجاد گفتمان های گوناگون در پیرامون آن نیز تأثیرگذار است.

فرهنگی که به یک گفتمان تبدیل شود، چالش های زیادی را با سایر گفتمان های دیگر به وجود می آورد. این کشمکش گفتمانی در تعمیق آن فرهنگ نقش اساسی خواهد داشت. بنابراین، اگر چه شاید شکل بکارگیری رسانه تغییر خواهد یافت، اما تنوع بکارگیری آن در ظهور و بروز مکنونات درونی و فرهنگ سازی بر اساس فهم جدیدی که رسانه القا می کند، گسترش خواهد یافت.

حرکت اخیر برخی از نمایندگان مجلس در سلفی گرفتن عکس همراه با خانم موگرینی، بیانگر امر مهم دیگری است که می تواند در آینده بیش از گذشته مشکل آفرین باشد. این مشکل در فرهنگ و شیوه بازنمایی آن نمودار می شود.

«بلوغ فرهنگی» حالتی نیست که با تصرف یک جایگاه، مقام،پست و عنوان به وجود می آید، بلکه فرایندی زمان بر ، هم از نظر فردی و هم از منظر اجتماعی را می طلبد. بسیاری از مشکلات اجتماعی ما ریشه در همین موضوع دارد. 

رسانه، به ویژه تلفن همراه، به دلیل ویژگی های خاص خود، در حال نقش آفرینی در تولید نوعی از «بلوغ کاذب فرهنگی» است. همانگونه که علم گاهی به حجاب تبدیل می شود، فرهنگ رسانه نیز با نهادینه شدن در حال تقسیم افراد و جامعه به دو گانه «بالغ واقعی» و «نابالغ واقعی» در همین راستا شده که خود بیانگر گونه هایی از فرهنگ نوین دنیای معاصر است.

حرکت مزبور از دیدگاه دیگر، ادعای «رسانه همان فرهنگ است» را بخوبی اثبات می کند. علیرغم جایگاه بلند و رفیع مجلس، حرمت نمایندگی مردم، ضرورت داشتن بصیرت لازم سیاسی، آینده نگری و ارزیابی هر اقدام که نمایندگان محترم مردم باید به آن توجه عمیق داشته باشند، اما رسانه موبایل توانست همه آنها را به حاشیه براند و فرهنگ بازنمایی را به شیوه ای دیگر به نمایش درآورد. موگرینی، در این رابطه تنها یک «محرک قوی» بود که رابطه بین رسانه و نمایندگان را تحریک و تقویت کرده است، تا فرهنگی را به نمایش بگذارد.

آتش پلاسکو نیز، در همین راستا، می تواند مورد تحلیل قرار گیرد. حوادث دیگری که در چند هفته اخیر نیز اتفاق افتادند و شبکه های اجتماعی را تسخیر کردند و بسیاری از حوادث مهم و حیاتی را به حاشیه راندند، بیانگر همین واقعیت اند.

بنظر می رسد که در آینده، رسانه نه تنها فرهنگ عمومی را شکل خواهد داد و خود به یک فرهنگ جدید تبدیل خواهد شد، بلکه در شکل گیری اعتقادات فردی و اجتماعی نیز نقش آفرینی خواهد کرد. موضوعی که بیش از گذشته نیازمند بررسی و ارزیابی گسترده و عمیق است.

منبع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)