شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-
* گزارش باید عینی باشد، یعنی که از تخیل و به کارگیری خلاقیتهای نویسندگی که گزارشش را از اصل و عینیت لازم دور نگه دارد باید پرهیز کرشد، مگر در گزارش توصیفی که خواهد آمد.
**گزارش برداشت و روایت خبرنگار از یک رویداد، تحول، واقعیت یا شخص است. این خاصیت دو جنبه دارد. اول این که گزارشگر بنا بر عناصر شخصیتی خود چون تحصیل، گذشته، آرزوها، تجربه و … آن تحول، رویداد، تحول یا شخص را روایت میکند،بنابراین از یک رویداد واحد، تحول واحد، واقعیت واحد یا شخص واحد، هر گزارشگر روایتی ویژه خواهد داشت. دوم این که با این وجود ( چنان که خواهد آمد ) این برداشت و روایت نمیتواند از اصول خبرنویسی و گزارشگری به دور بماند.
*** گزارش، بیانی از فرا گرد دو سوی ارتباط است. یک سو خبرنگار و سرانجام رسانه مربوط به اوست و یک سوی دیگر، رویداد، تحول و … است که خبرنگار از آن گزارش تهیه میکند.
**** گزارش باید دارای یک یا چند ارزش خبری باشد، مانند خبر. گزارشی که دارای ارزشهایی چون فراگیری، شهرت، شگفتی، عدد و رقم، حادثه و … نباشد، دارای جذابیت نیست و نمیتواند توجه مخاطب را برانگیزد. توجه به همین اصل است که گزارش را از سلیقه صرف گزارشگر مصون نگاه میدارد. جمع میان دو الزام عینیت داشتن و دارای ارزش یا ارزشهای خبری بودن، گزارش را از اتکای کامل به سلیقه و سبک گزارشگر مصون نگاه میدارد، ضمن آن که حتی با جمع این شرطها همچنان خبرنگار به عنوان یک صافی زنده و دارای نظر، برنتیجه گزارش تاثیر جبری خواهد داشت.
***** عوامل درون گروهی و بیرون گروهی بر چگونگی گزارش تاثیر میگذارد.
عوامل درون گروهی مجموعهای از سلیقه و نظر گزارشگر، روش و خط مشی رسانه و خواست مدیران و مسوولان یک رسانه است. عوامل بیرون گروهی تاثیر گذار، خواست مخاطبان ارزیابی شدهاند،اما بیرون از حدود تعریف، گزارش به عنوان یکی از هنرهای مهم کار روزنامه نگاری ( چون مصاحبه) در طراوت و زنده جلوه کردن یک رسانه نقش با اهمیتی دارد. رسانه بدون گزارش و مصاحبه، مجموعهای از مقالهها، تفسیرها، نظرها و نوشتارهای دیگر است که به سبب نداشتن ارتباط با زمینههای عینی جامعه، بیروح و بیاثر جلوه خواهد کرد، از اینروست که دکتر فرقانی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی و روزنامه نگار برجسته کشورمان از گزارش به عنوان (چشم عقاب روزنامه نگاری) یاد کرده است.
اهمیت گزارش
گزارش در هر نوع آن با هر حجم و در هر رشته از کارهای رسانهای بیش و پیش از هر ویژگی دیگر روایت یک قصه یا ماجراست، مثل قصه و داستان کوتاه با این تفاوت بزرگ که عناصر، حوادث، ربطها و اشخاص آن، همه از زندگی بیرونی و واقعی برآمدهاند،اما واقعیت و عینیت داشتن تنها ویژگی گزارش رسانهای نیست.گزارش باید یا آگاهیرسان باشد (مخاطب دریابد اگر از آن بیخبر بماند، چیزی را از دست میدهد)یا غیرعادی و غیرمنتظره باشد (که مخاطب از کشف آن احساس بیش دانستن کند) یا سرگرم کننده باشد (که مخاطب را بدون آن که بداند تا پایان بکشد) یا حتی حسی، عاطفهای، نکتهای و جلوهای انسانی را در مخاطب برانگیزد که موجب پیدایش دید یا احساسی در او شود.
گزارشگر میداند یا باید بداند که جامعه او (عرصه فعالیت رسانهای) چه ویژگیهایی دارد و مخاطب او که برای او گزارش تهیه میکند، دارای چه ذائقهای است.این رابطه اساس فعالیتهای رسانهای و از جمله گزارشگری است.
مخاطب با روزنامهنگار قراردادی نانوشته دارد. مضمون این قرارداد فرضی چنین است:
من (مخاطب)، به تو (گزارشگر) اعتماد دارم ـ به این دلیل که مخاطب رسانه تو هستم ـ از جانب من، در جامعهای که متعلق به همه ماست جستوجو کن و با صداقت، امانت، سرعت و دقت، پدیدهها را برای من روشنکن.
بر اساس چنین قراردادی، روزنامهنگار از سوی مخاطب سمت نمایندگی دارد تا از جانب او با نگاه او و به نمایندگی او در جامعه جستوجو کند و جالبترین نکتهها را برای او فراهم آورد. این یعنی برخورداری از اعتمادی گسترده که فقط بار مسوولیت روزنامهنگار و گزارشگر را سنگین میکند و تداوم این اعتماد بستگی به کارکرد گزارشگر دارد.در گزارش از آنجا که نسبت به خبر امکان و فرصت بیشتری برای توضیح و تشریح اطلاعات، تحولها، آمار، نقلها و وصفها وجود دارد، ارتباط میان مخاطب و روزنامه نگار صمیمیتر، عاطفیتر و نزدیکتر شکل میگیرد. به همین سبب برای روزنامهنگار و رسانه از این مسیر امکان گستردهترین ارتباط با مخاطب وجود دارد. تعمیق و معنیدادن به این ارتباط از کارکردهای گزارش به شمار میآید.
وقتی این زمینه ارتباط و اعتماد مهیا باشد،رسانه میتواند و باید مفاهیم و آموزههای سازنده را به مخاطبان ابلاغ کند. گزارشگر در جامعهای که نیاز به کار دارد، نیاز به گسترش تولید دارد، نیاز به مبارزه با مفاسد دارد، نیاز به تامین زیر ساختهای اساسی سیاسی دارد. نیاز به تامین سلامت محیط زیست دارد و غیره، از طریق تهیه و انتشار گزارشهای اندیشیده شده میتواند در تامین این نیازها تاثیر بگذارد. همین جا باید افزود که رسانهها هرگز به خودی خود، تنها و بدون عزم جمعی و ملی به جایی نخواهد رسید.
اهمیت گزارش چنانکه آمد به دلیل لحن و شکلی که دارد، پدید آوردن محیط ارتباطی و بویژه اعتماد میان مخاطب و رسانه است. چنین اعتمادی ( اگر پدید آید ) با ارزشترین دارایی گزارشگر و رسانه در زندگی حرفهای است.
در یک جامعه پیشرو این فرآیند مشکل گشا و بسیار سازنده است.
تصور کنیم که در جامعهای روزنامهنگاران چون سلسله اعصاب حساس همه کاستیها، موفقیتها، نقصها، کجرویها، صداقتها، کوششها، تنبلیها و وظیفهشناسیهای اطراف را زیر نظر بگیرند و پرتویی از همه اینها را به رسانه بتابانند. از آن سو ساخت اجرایی کشور چنان به افکار عمومی اهمیت دهد که خود را پاسخگوی آن بشناسد، دیگر چه کسی جرات کمکاری، سوءاستفاده، تکروی و ستم به خود خواهد داد؟
در جوامعی که امور اجرایی و اداری اصولا به اصالت گزینش یا حق رای اتکا دارد،مردم با دقت مراقب برگزیدگان خود هستند و اگر از آنان کاستی ببینند، دیگر به آنان رای نخواهند داد. در این جوامع ارزش و اهمیت گزارش رسانهای بیشتر و محسوس است.
در جوامع رو به توسعه، نقش و وظیفه روزنامهنگار در برآورد نیازها، علاقهها، سلیقهها و انتظارهای مخاطب حساستر و عمل به آن دشوارتر است. مخاطبان در این جوامع مطالبات وسیعتر و بیشتری از رسانهها طلب دارند.
گزارشگر بویژه وقتی روزنامهنگاری و توسعه مطرح باشد، کارکرد ویژهای مییابد. در این عرصه گزارشگر باید به جای پرداختن به احساسات و تاکید بر نکتههای سرگرم کننده و عاطفی به جنبههای جدیتر اخلاق اجتماعی چون کار، تولید، صرفهجویی، قانون گرایی، آموزش، بهداشت و غیره بپردازد.
گزارشگر پدیدهها، زمینهها و موضوعهای تازه را هر روز به مخاطب عرضه میکند و با هر مورد، دری را فراروی جامعه میگشاید. این روند به معنای غنیکردن فرهنگ اطلاعرسانی است، ضمن آن که به همراه مفاهیم تازه، زبان و فرهنگ نوتری به جامعه عرضه میشود.
دیوید رندال،روزنامهنگار انگلیسی میگوید: ((فهرستبرداری و توجه به مجموعه گزارشهای رسانهای در یک جامعه به روشنی جهتگیری فکری و دلمشغولی یک جامعه را نشان میدهد. ))
در مورد خبر نمیتوان چنین ادعایی کرد، چون معمولا خبر به محیط وارد میشود،اما گزارش را گزارشگر و رسانه تهیه میکنند. در کشور ما با این که دشواریهای کار گزارش و کوچکبودن سازمانهای خبری مانعی بر سر راه توسعه گزارشنویسی بخصوص انواع جدیتر آن است، در حرفه گزارشگری شگردها و شیوههای نو وارد حیطههای خبر، یادداشت و حتی نقد مقاله شده است، زیرا معیارهای گزارشنویسی به تجربه روانترین شیوه ارتباط رسانهای شناخته میشود.
ویژگیهای گزارش
گزارش نویسی از جمله کارهای با اهمیت و جذاب در کار روزنامهنگاری است. گزارش و مصاحبه از آن جا که از زندگی مردم، شخصیتها، پدیدهها، رویدادها و... و در واقع به نمایندگی از سوی مخاطبان تهیه میشود از زندهترین و خواندنیترین مطالب یک روزنامه است. با توجه به تعریفی که از گزارش ارایه شد، رسانه موضوعهای مصاحبه و گزارش را از روی تجربه و تحقیق و از میان موضوعهای مورد توجه مخاطب و با ارزشهای خبری مورد نظر او برمیگزیند،گویی از طریق مصاحبه و گزارش با مخاطب گفتوگو میکند.
با چنین ملاحظهای گزارشگر در تمامی جریان تدارک مصاحبه و گزارش باید به طور دائم حضور مخاطب خود را در کنار یا مقابل خود احساس کند. روشن است که ما از روی عادت، لحن و شیوه سخن گفتن یا نامه نگاری خود را با زمینههای مشترک با طرف مکالمه یا مکاتبه مطابقت میدهیم. بخشی از این مطابقت مربوط به سطح نوشتار، بخشی موضوعهای مورد علاقه دو طرف، بخشی نیازها و علاقههای مشترک و بخشی، اشارههای پیشتر تعریف شده است، به همین سبب ما ممکن است به گفتوگوی دو نفر گوش بسپاریم یا نامه کسی به کسی را بخوانیم، اما نکتهها و موردهایی را نتوانیم درک کنیم.با توجه به آن چه ذکر شد برای آن که گزارش با هدفهای ارتباط و انتقال نزدیکتر باشد، باید نکات زیر در آن رعایت شده باشد:
*توجه به ارزشهای خبری در گزارش
در نظر داشته باشیم که ارزشهای خبری مخصوص خبر نیست، بلکه در مصاحبه و گزارش نیز باید مورد توجه قرار گیرد. از آن جا که به طور کلی رعایت ارزشهای خبری در نوشتارهای مطبوعاتی با توجه به خواستهای مخاطبان تعیین شده است،این توجه معنا مییابد. ارزش شهرت مثلا به مشهور بودن چهرهای در میان مخاطبان نظر دارد یا ارزش فراگیری مربوط به گروههای گسترده انسانی از میان مخاطبان میشود.
چنین است که ما در انتخاب موضوع گزارش، نخست باید به ارزشهای خبری پنهان در موضوع بیندیشیم. فرضا، مردی که هر روز همه روزنامههای منتشر شده را میخرد، رویهم رفته پدیده قابل توجهی است، اما برای ساکنان یک کوچه و اعضای یک خاندان. حال اگر این مرد از 25 سال پیش تمام نسخههای مطبوعات را با دقت و وسواس جمعآوری کرده و همه را در اطاقها و فضاهای منزل چیده باشد، این مرد ارزش بیشتری برای توجه خواهد یافت. در مرحله بعد، اطلاعاتی چون طلاق همسر و فرار فرزندان از خانهای که از همه فضاهای آن، تنها راه رهایی باریک مانده است و این که این مرد میتواند با یک شرح مختصر که هر کسی بدهد، نسخه روزنامه مورد نظر و مقاله و مطلب و خبر دلخواه را بیابد، این که این مرد تاکنون با بهرهگیری از همین روزنامهها، چهار جلد مجموعه مقاله یا گزارش به چاپ داده است و سرانجام آتش گرفتن این خانه بر اثر جرقه ناشی از اتصال سیم برق، میتواند موضوع یک گزارش خواندنی باشد.توجه کنید که نکتههای گفته شده در هر مرحله بر ارزشهای خبری موضوع می افزاید.
*پرداخت مطلوب
بهترین و جذابترین موضوعها با پرداخت نامطلوب و نارسا به گزارشی کسل کننده و غیرجذاب بدل میشود.عکس این اصل، همیشه صادق نیست. پرداخت گزارش را نباید با عناصری چون اطلاعات و آمار، زبان نگارشی یا نظم تنظیم گزارش اشتباه گرفت. پرداخت در واقع زاویه نگاه به موضوع و چگونگی ارایه عناصر گزارش است.
اگر چه گزارشگر چگونگی پرداخت گزارش را به سلیقه خود برمیگزیند،اما این انتخاب چندان وابسته به سلیقه نیست،بلکه حتی در پرداخت میتوان و باید دامنه همان ارزشهای خبری را در نظر گرفت.
مثلا در گزارش مربوط سن ازدواج،تعداد عناصر و پدیده در مقابل گزارشگر قرار دارد. هزینه های بالای ازدواج، تجملگرایی، میل جوانان به استقلال، ترس از تزلزل خانواده و آداب و سنن دست و پاگیر و ... از جمله این عناصر است. حال گزارشگر باید اول و بیشتر کدام یک را مورد توجه قرار دهد؟
*وحدت موضوع
اهمیت دارد که گزارش در پیرامون یک موضوع خاص باشد و گزارشگر به آن موضوع از اول تا به آخر گزارش وفادار بماند. این اصل به معنای الزام در انتخاب موضوعهای جزیی یا کمدامنه نیست، بلکه به این معناست که در روند کار گزارشگر،موضوعهای مورد بررسی محدود باشد. این موضوع البته اکنون در گزارشها بیشتر مورد لحاظ قرار گرفته است که گزارش هر محدودتر باشد، گزارشگر در پرداخت موضوع و بررسی ابعاد مختلف گزارش موفقتر خواهد بود. ضمن آن که در روزگار ما کمتر خوانندهای یا شنونده و بینندهای در رسانههای شنیداری و دیداری حوصله و وقت برای گزارشهای مفصل و طولانی دارد. گزارشهای با موضوعهای کمدامنه باید امروز بیشتر مورد توجه قرار گیرد.
*نزدیکی به ذهن مخاطب
در بند توجه به ارزشهای خبری ، لزوم جهتگیری گزارش به سوی ارزشهای خبری _خواست مخاطبان_ توضیح داده شد. غیر از اصل یاد شده، این نیز از ارکان یک گزارش مطلوب است که موضوع آن ، نزدیک به ذهن و در مسیر امور روزمره و دل مشغولیهای هر مخاطب باشد. گزارشهای مناسبتی از جمله این توجهها به شمار میروند.
گزارش از سفر در زمان تعطیلها، گزارش از نامنویسی مدارس در هنگام نامنویسی، گزارش از کنکور در حوالی روزهای برگزاری، گزارش از رزمندگان در هفته جنگ و ... به همین انگیزه نگاشته میشوند.
درمقابل گزارش از مشکلات جکوزی خانگی، نورپردازی سالنهای پذیرایی، مشکل آموزش زبان یونانی و... اگرچه ممکن است گزارشهای خوب و جالبی هم از کار در آیند،اما از آن جا که توجه و علاقه قشرهای پر تعداد مخاطبان را برنمیانگیزند، خواننده چندانی ندارند. مگر این که همین گزارش را با دید ویژه تهیه کنند. مثل مقایسه کاربرد جکوزی در خانه با معضل کمبود آب در کشور یا مشکل آموزش زبان یونانی وقتی تعداد کارگران یا جهانگردان ایرانی در یونان به رقم قابل توجهی برسد.
*ارزشهای ملی و اجتماعی
روزنامهنگار به سبب داشتن مخاطب عام و گسترده و به دلیل نقشی که از نظر تاثیرهای فرهنگی در جامعه دارد، ناچار باید پاسدار و رعایت کننده ارزشها و اصول اجتماعی باشد. گزارشگر میتواند با تهیه گزارشهای خوش ساخت و گیرا خوانندگان را به انزواجویی ترغیب کند. میتواند ثابت کند که تولید داخلینسبت به مشابه خارجی، نامرغوب است. میتواند از شکوه و آسایش اتومبیلهای بزرگ گزارش تهیه کند. میتواند مردم را به مصرف هر چه بیشتر رهنمون شود، اما آیا این همه به مصلحت ملی و اجتماعی ما نزدیک است؟
در مقابل رسالت و وظیفه روزنامهنگار در شرایط خاص جامعه حکم میکند که مردم را به سوی فعالیت و توجه به سرنوشت و چگونگی زندگی جمعی هدایت کند، به علاوه روزنامهنگاران را به سلسله اعصاب جامعه تشبیه کردهاند. این دستگاه با گیرندهای قوی باید کمکاریها، نیازها و کمبودها را تنها با هدف بهبود و رفع بیابد و نشان دهد، نه آن که به کمبودها و نقصها دامن زند. از جمله قانون مطبوعات و قانون اساسی ما ترویج مصرفگرایی را منع کرده است. روزنامهنگار با پذیرش مفیدبودن این اصل باید صرفهجویی و کار بیشتر را تشویق کند.
*دامنه جذابیت
برای این که ما با درجهای میانه از علاقه مطلبی را از رادیو گوش کنیم، صحنهای را در تلویزیون ببینیم، موضوعی را در روزنامه بخوانیم، فیلمی را تماشا کنیم و... مغز ما درجهای از پذیرش دامنه جذب دارد. حدود این دامنه، در هر انسان بسته به عادت، تربیت، تحصیل، محیط و... با انسان دیگر متفاوت است. همچنین در انسانهای مختلف، وسیلهای_ کتاب، رادیو، تلویزیون، مجله، نوار موسیقی و..._ که باعث جذب بیشتر میشود، متنوع است. در نتیجه ما در پیرامون خود کسانی را میبینیم که میتوانند ساعتها به موسیقی گوش کنند یا فیلم ببینند یا کتاب بخوانند و... و ما همواره با خود فکر کردهایم: چه حوصلهای دارد! با این که درجه علاقه و دامنه جذب و جذابیت برای انسانهای مختلف و نسبت به وسیلهای متفاوت گوناگون است، کارشناسان وسایل ارتباط جمعی پس از بررسیهای بسیار برای متوسط مردم نسبت به وسایل مختلف این دامنه را تا حدودی تعیین کردهاند. مثل این که میگویند گوش و اعصاب تفکیککننده اصوات، مراکز ضبط پیامها و ارتباطدهنده هر پیام با انبوه دانستههای پیشین، تنها میتوانند به مدت 5 دقیقه به صورت موثر فعال باشند. از آن پس گوش میشنود،اما مغز قادر نیست آن چه میگیرد، طبقهبندی کند. این دامنه برای تلویزیون 12 دقیقه، برای مطبوعات 22 سطر و برای موسیقی 17 دقیقه است. پس از آن ذهن به سبب خستگی، توجه را از دست میدهد و مغز به سوی نکتههای جذابتر دیگر سیر میکند. چنین است که در مقابل رادیو، کتاب، تلویزیون یا دستگاه پخش صوت نشستهایم، میشنویم، میخوانیم، میبینیم و گوش میکنیم، اما ذهن جای دیگری سیر میکند. مثل آن که اصلا نشنیده، ندیده، نخوانده و گوش نکردهایم. در مقابل این پدیده چه باید کرد؟ باید قطعههای کوچک شنیدنی و دیدنی و تماشاکردنی ساخت. کارشناسان بخصوص برای زندگی امروزی در جوامع، کوتاهگرایی را پیشنهاد میکنند،اما اگر پیام، نوشته، قطعه و فیلم پیامی مفصل و طولانی داشته باشد، توصیه میکنند که آن قطعه، نوشته یا فیلم را به اجزای کوچکتر تقسیم کنیم و برای هر یک، یک دامنه جذابیت بیندیشیم. در سینما آنچه به ضربآهنگ (ریتم) معروف شده، در کتاب آن چه بخشی از ساختار (فرم) را تشکیل میدهد، در موسیقی ملودی یا نوا و... در مطبوعات پاراگراف یا بندهای پی درپی اما دارای تازگی، به همین سبب اکنون مورد بحث است. در مطبوعات،دامنه جذابیت حدی از توجه، حوصله و دریافت خواننده از مطلب یا گزارش است. از ویژگیهای مهم یک نوشتار مطبوعاتی از جمله گزارش، رعایت این دامنه به نفع خواننده است. تقسیم هوشمندانه عناصر (فاکتها) در کل یک گزارش، جلب توجه دایم خواننده به گزارش از طریق طرح موضوعهای نو، واردکردن ضربههای احساسی (دراماتیک) و کاربرد واژهها و عبارتهای توجه برانگیز، از آن جمله است.
گزارش خوب گزارشی است که خواننده آن را با همه طولانی بودن بخواند، نکتههای آن را دریابد و بر او تاثیر لازم و منتظر را بگذارد. این هنر با تمرین بسیار و نگارش گزارشهای فراوان به دست میآید. نگارش گزارشهای طولانی با نثر یکنواخت و پیامهای طولانی، کاری بیفایده و بیاثر است که حاصلی جز هدر دادن کاغذ و به هرز رفتن استعداد و توان گزارشگر ندارد.
الزامهای یک گزارش خوب
در موارد فوق از خلال نکتههای مربوط به گزارش و گزارشگر، معیارهایی برای گزارش مطلوب و قابل چاپ توضیح داده شد. اکنون به منظور جمعبندی و نتیجهگیری، ویژگیهای اساسی یک گزارش مطلوب و خواندنی را توضیح میدهم.
1_ پیش از هر چیز، گزارش باید خواندنی باشد. باید خواندنی بودن چون مورد توجه و علاقه بودن موضوع، اهمیت داشتن موضوع و جذابیت آن توجه داشت. اصول مربوط به ارزشهای خبری در این تعریف باید مورد توجه گزارشگر قرار بگیرد.
2_ گزارش باید نگارشی زیبا و دلچسب داشته باشد. رعایت شیوایی در گزارشنویسی، از عمدهترین ویژگیهای کار است. میتوان موضوعی را که دارای ارزش خبری چندانی نباشد، با نگارش زیبا و شیوا به گزارشی خواندنی مبدل کرد،اما باید توجه داشت که مجموع دو عنصر خواندنی بودن و نگارش زیبا، گزارش را کاملتر خواهد ساخت.
3_ باید روان و یک دست باشد. در این بخش بیشتر عناصر فنی و ساختاری گزارش باید مورد نظر گزارشگر باشد. لید یا مقدمه کامل، تیتر جذاب، پخش مناسب. نکتههای گزارش در سراسر آن، حسن آغاز و انجام، گنجانیدن مصاحبههای مربوط، مشاهده قوی، دادن اطلاعات لازم و همه این عوامل در ساختی هماهنگ و یک دستدر مطلوبیت گزارش تاثیرگذار خواهد بود. گزارشی که در سراسر آن یک نظم منطقی رعایت شده باشد، مطلوبتر است،اما گزارشی که با ضربه و هیجان آغاز شود و به یکباره در میانه راه افت کند، ناقص به نظر خواهد آمد
4_ حجم مطلوب داشته باشد. در ادبیات قدیم ما اطناب ممل (طولانینویسی بیهوده) و ایجاز مخل (کوتاهنویسی نارسا) هر دو مذموم شناخته شدهاند. به این معنا که در انتقال پیام یا معنی، نه باید در کوتاهنویسی (در نتیجه نارسا و ناگفته ماندن موضوع) اغراق کرد و نه در شرح و بسط خستهکننده و ملالتآور. در گزارشنویسی گاه میتوان به دلیل کم اهمیت بودن، تکراری بودن، ایجاد مشکل کردن یا خارج از موضوع بودن، مطلبی را کوتاه نوشت. (در اصطلاح روزنامهنگاران درز گرفت یا جمع کرد) همچنین گاه یک مطلب چنان تازه و بدیع است که در مورد آن میتوان شرح و بسط فراوان داد.(باز در همان اصطلاح، آب بستن یا پروراندن) تشخیص این اطناب یا ایجاز با خود گزارشگر است و البته با تجربه بدست میآید. در روزنامههای ما رسم شده است که صفحه یا فضایی ثابت به گزارش اختصاص یابد، بیآنکه توجه شود که چنین فضای ثابتی، آیا برای همه گزارشها تناسب دارد یا خیر. برعکس بسیار اتفاق افتاده است که خواننده گزارشی را درباره موضوعی میخواند،اما به سبب اصرار در کوتاهنویسی، نمیتواند ابعاد مختلف آن را دریابد. گویی از گزارشگر توقع داشته است تا توضیح بیشتری به او ارایه کند.
5_ ملاحظههای قانونی در آن رعایت شود. بسیار اتفاق میافتد که از روی ظاهر گزارشی دارای تمامی این ویژگیهای مطلوب هست، اما چاپ و انتشار آن با قانونها ومقررات کشور برخورد پیدا میکند. از جمله قانون تعزیرات و قانون مطبوعات، انتشار مطالب افتراآمیز، تحریکآمیز، توهینکننده، برخلاف شوون اعتقادی مردم، نفاقانگیز، فسادانگیز و صور قبیحه را در مطبوعات منع کردهاند،در نتیجه گزارشگر باید با کسب اطلاع از این ممنوعیتهای گزارش خود را آماده کند.
6_ سلیقه، خواست، علاقه و نیازهای مخاطب در گزارش لحاظ شود. پرداختن به انگیزههای شخصی، محفلی یا گروهی (چنان که گفته شد) در گزارش زشتترین کاری است که از گزارشگر ممکن است سربزند. توجه کنیم که رسانهها از جمله مطبوعات چون خطاب عام دارند، باید مال عمومی تلقی شوند، اگرچه ظاهرا و قانونا در مالکیت شخص یا اشخاص بخصوصی باشند. مخاطب یک رسانه اگر از آن برداشت بیطرفی نداشته باشد، به آن اعتماد نخواهد کرد. تقوی و منشحرفهای اقتضا دارد که ما رسانه را محل تسویهحسابها و رعایت حب و بغضهای شخصی و گروهی قرار ندهیم. پیشتر بحث شد که بیطرفی مطلق در خبر و گزارش به دلیل این که خبر و گزارش از صافی و ظرف انسانی (خبرنگار و گزارشگر) میگذرد ممتنع است،اما در این حرفه پای بر احساسات شخصی گذاشتن و منافع و مصالح خواننده و مخاطب را برعقیده و علاقه و سلیقه خود مقدم فرضکردن یک الزام حرفهای به شمارمیرود.
منابع
1 _ بدیعی،نعیم و حسین قندی_ روزنامه نگاری نوین _ تهران _ انتشارات دانشگاه علامه طباطبایی _ 1378
2 _ معتمدنژاد، کاظم با همکاری دکتر ابوالقاسم منصفی _ روزنامه نگاری _ تهران انتشارات مرکز نشر سپهر _ 1382
3 _ توکلی،احمد_ گزارش نویسی در مطبوعات _ انتشارات موسسه ایران _ 1376
4 _ روغنی ها،محمدتقی_ گزارشگری کاربردی برای رسانه های جمعی _ تهران _ انتشارات روزنامه ایران _ 1382
5 _ جزوه های آموزشی خبرگزاری ایسناش
منبع :http://www.gozareshgari.blogfa.com/post-25.aspx
|