شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، این روزها اخلاقیات و ارزش‏ها توجه طیف گسترده‏ای از واحدهای دولتی، سازمانی و شرکت‌های بزرگ در سراسر جهان را به خود معطوف کرده است. رشوه، تقلب، رفتارهای مجرمانه، آزار و اذیت در حال تبدیل شدن به امری عادی و رایج در فضاهای شغلی هستند. در بخش آغازین گزارش بررسی‏های سراسری با موضوع اخلاقیات در فضای شغلی که در سال ۲۰۱۱ انجام شده بود، چنین آمده است: «بر اساس آنچه در حال‌حاضر قابل مشاهده است، انتظار می‏رود فضای حاکم بر محیط شغلی رو به انحطاط باشد.» چنین عبارتی قدرتمندانه و هشداردهنده به‌نظر می‏رسد، اما نتیجه تحقیقاتی است که در Ethics Resource Center انجام شده است.

به‌نظر می‏رسد از این پس روزی را بدون خبری از ناملایمات اخلاقی سپری نخواهیم کرد. از ورزشکارانی که دوپینگ کرده‌اند، تا افرادی که به عناوین مختلف متهم شناخته می‏شوند و داستان هنوز ادامه دارد. اما به نظر شما دلیل اصلی انحطاط اخلاقی در افراد و سازمان‌ها چیست؟

داشتن نگرش «اول من» که منافع فردی و لذت‌های شخصی را بالاتر از تمامی مسوولیت‏های اخلاقی قرار می‏دهد.

عطش قدرت، مقام و ثروت که منجر به ایجاد نگاه ابزاری نسبت به افراد، اعضای خانواده، دوستان و سایرین می‏شود.

داشتن نگرش «دیگران هم این کار را انجام می‏دهند» به‌عنوان توجیهی برای انجام هر کاری.

عدم پاسخ‏گویی که منجر به رفتارهای سوء می‏شود.

پذیرش اجتماعی روش‏های غیراخلاقی به‌عنوان راهی برای دستیابی به موفقیت.

توجه به منافع کوتاه‌مدت به بهای کاهش کیفیت، نادیده گرفتن ارزش‏ها و از دست دادن یکپارچگی.

اما خبر خوب این است که شما می‏توانید با ایجاد فرهنگ مناسب، از بروز مسائل و مشکلات اخلاقی در سازمان خود پیشگیری کنید. به همین منظور، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:

۱) در میان گذاشتن ارزش‏های مورد نظر سازمان با تک‏تک اعضا، ذی‌نفعان و مشتریان. تبیین ارزش‏ها و فکر کردن به آنها منجر به اعتبار هرچه بیشتر آنها در فضای شغلی خواهد شد. این ارزش‏ها به وظایف روزانه افراد معنا خواهند بخشید. داشتن تعهدی مشترک نسبت به مشتری، تولید و عرضه بهترین محصولات و ارائه خدمات بی‏نظیر، در قیاس با روش‏های معمول سودآوری ارزش بیشتری دارد.

۲) ایجاد اشتهار در خصوص تعهد شرکت نسبت به رعایت ارزش‏های اخلاقی. مشتریان، مصرف‏کنندگان و چشم‏انداز کسب‌وکار تحت‌تاثیر چنین اشتهاری قرار خواهند گرفت. این روش به‌ویژه در صورتی که ارزش‏ها به‌خوبی قابل مشاهده باشند، کارآمد است. وال‌مارت از جمله معدود خرده‌فروشی‏هایی است که میزان سرمایه اختصاص یافته به کمک‏های خیریه به ازای هر دلار را به‌صورت عمومی اطلاع‌رسانی می‏کند.

۳) پایبندی به ارزش‏های اخلاقی در تمامی سطوح مدیریتی. مطالعات نشان می‏دهند که کارکنان ادعای پایبندی اعضای ارشد سازمان به ارزش‌ها و اخلاقیات را باور نمی‏کنند. مدیران کسب‌وکار باید بهترین عملکرد اخلاقی را به نمایش بگذارند و پاداشی برای کارکنانی که تخلفات و نافرمانی‏های اخلاقی را گزارش می‏دهند، درنظر بگیرند.

۴) تعهد به یادگیری، آموزش و به‌کارگیری ارزش‏های سازمان در تمامی سطوح. هنگامی که کارکنان رعایت ارزش‏های سازمان توسط مدیران ارشد و تیم مدیریت را مشاهده می‏کنند و از انتظار آنان مبنی بر رعایت این اصول آگاهی دارند، بر اعتبار و اهمیت هرچه بیشتر این ارزش‏ها تاکید می‏شود.

5) صحیح‏‏ترین کار همواره انجام کار درست است. فشار برای فروش بیشتر و رعایت ضرب‌الاجل‌ها یا دستیابی به اهداف و خواسته‏های ذی‌نفعان و سهامداران نباید به رفتارهای نامناسب و غیراخلاقی ختم شود. ارز‏ش‏‏ها و اخلاقیات نقطه اتصال هر چیزی است. با از هم پاشیدگی ساختار سازمان در نبود ارزش‏های اخلاقی، سازمان با بروز نتایجی غیرقابل‌جبران روبه‌رو خواهد شد.

۶) نقش تاثیرگذار شعارها و بیانیه‏های رسالت سازمان در فضای شغلی. بیانیه ماموریت، یک شعار و ارزش تبیین‌شده را می‏توان در اشکال مختلف چاپ و در بخش‏های مختلف سازمان قرار داد. ارزش مهم است و مشاهده مستمر آن بر اهمیت بیشتر آن صحه می‏گذارد.

۷) واکنش سریع به نافرمانی‏های اخلاقی. فراهم کردن فضای لازم برای ادامه فعالیت در مسوولیت سازمانی برای افراد خاطی، در صورتی که شواهد عملکرد نادرست آنان به صراحت در دسترس باشد، اشتباهی بزرگ است، چراکه تمامی تلاش‏های آتی شما مبنی بر حفظ استانداردهای اخلاقی را تحت‌الشعاع قرار خواهد داد.

۸) آموزش‏ و بحث‏های اخلاقی محرکی برای رعایت ارزش‏ها. با مطرح شدن ارزشی حیاتی در سازمان، عدم رعایت این ارزش از سوی کارکنان به چالشی بزرگ برای آنان تبدیل خواهد شد. این تنها موقعیتی است که مدیریت بالا به پایین کارساز است. توصیف بهترین عملکردها و اقدامات که نتیجه ارزش‏های حاکم بر سازمان است، زمینه‏ساز شکل‌گیری اعتماد خواهد بود. به‌یاد داشته باشید که ارزش‏های فردی شما منجر به شکل‏گیری ارزش‏های سازمانی خواهد شد. همه‌ساله شرکت‌های برتر جهان که بهترین فرصت‏های شغلی را برای نیروی انسانی خود فراهم می‏کنند، از میان شرکت‌هایی انتخاب می‏شوند که ارزش‏های خود را در معرض دید قرار داده‏اند. برترین شرکت‌های جهان از نظر رعایت استانداردهای اخلاقی در صنعت اکتشاف نفت و گاز، بهداشت و درمان، رستوانداری، شرکت‌های اینترنتی و شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات مالی فعالیت دارند. بنا به گزارش Ethisphere این شرکت‌ها علاوه‌بر رعایت این اصول، الزامات فرهنگ اخلاق‏مداری را به‌خوبی درک کرده‏اند و آن را به‌عنوان کلیدی‏ترین مولفه در بهبود عملکرد مالی می‏پذیرند. کارکنان این شرکت‌ها هر روز هیجان‌زده‌تر از روز قبل به محل کار خود می‏روند. حتی وظایف تکراری و ساده در هدفی بزرگ‌تر ریشه دارند. درکی یکپارچه از ارزش‏های کلیدی در فرآیند تصمیم‏گیری تاثیرگذار است. داشتن تعهدی عمیق و باور به رسالت سازمان در کسب رضایت‏مندی مشتریان، توسعه مشتریان خاص، حل مشکلات و تاثیرگذاری مثبت ارزشی است که باید ایجاد، درک و به اشتراک گذاشته شود. هنگامی که خط اخلاقیات مبهم است و ارزش‏ها زیر سوال می‏روند، کارکنان از باور بی‌قید‌و شرط دست می‏کشند. به یاد داشته باشید که فرهنگ بر پایه ارزش‏ها‏، انتظارات اخلاقی و رفتار شکل می‏گیرد. اخلاقیات و ارزش‏های واقعی بسازید و جریان تغییرات مثبت حاصل از آن را به نظاره بنشینید.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره 4065