شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، کیک‌استارتر (Kickstarter) یک شرکت عام‌المنفعه آمریکایی با 113 پرسنل واقع در بروکلین نیویورک است که یک پایگاه جمع‌سپاری جهانی با تمرکز بر خلاقیت ایجاد کرده است. ماموریت تعیین شده شرکت این است که به پروژه‌های خلاقانه شرکت‌های دیگر حیات بخشد. کیک‌استارتر کار خود را در آوریل 2009 آغاز کرد و موسسان آن پری چن، یانسی استریکلر و چارلز آدلر بودند. مجله تایم این شرکت را یکی از «بهترین نوآوری‌های سال 2010» و «بهترین وب‌سایت سال 2011» معرفی کرد. گفته می‌شود این شرکت در ابتدای کار 10 میلیون دلار سرمایه از چند شرکت حامی و نیز سرمایه‌گذاران فرشته‌ای مانند جک دورسی و زاک کلین دریافت کرده بود. هر هنرمند، طراح و سازنده‌ای که برای دریافت حمایت به کیک‌استارتر مراجعه می‌کند کنترل خلاقانه کاملی بر کار خود دارد و این فرصت را می‌یابد که کارش را با گروه مختلفی از حامیان به اشتراک بگذارد. افرادی که از پروژه‌های کیک‌استارتر حمایت مالی می‌کنند، از امتیازهای ملموسی مانند دریافت رایگان محصول شرکت‌ها برخوردار خواهند شد. این مدل ریشه در مدل‌های ثبت اشتراک حمایت از هنرمندان دارد؛ به‌طوری که هنرمندانی که برای به نتیجه رساندن کارشان به کمک مالی نیاز دارند، خودشان مستقیما به مخاطب‌های علاقه‌مند مراجعه می‌کنند.

مدل کاری

کیک‌استارتر تاکنون بیش از 9/ 1 میلیارد دلار پول از حامیان در نقاط مختلف دنیا دریافت کرده تا 257 هزار پروژه خلاقانه مثل فیلم، موسیقی، بازی‌های ویدئویی، نمایش، خبرنگاری، تکنولوژی و پروژه‌های مرتبط با غذا را تامین مالی کند. برخی از این پروژه‌ها از سوی هنرمندان معروف و تاثیرگذار مانند دلا سول ارائه می‌شوند، اما اکثر آنها از سوی افرادی است که نامی از آنها شنیده نشده است.

کیک‌استارتر به‌عنوان یک پایگاه جمع‌سپاری، بدون توجه به مسیرهای سنتی سرمایه‌گذاری از منابع عمومی پول جمع می‌کند. کسانی که پروژه خاصی دارند، یک ضرب‌الاجل و یک هدف مالی حداقلی انتخاب می‌کنند. اگر تا تاریخ مشخص شده آن هدف محقق نشود، سرمایه‌ای جمع نخواهد شد. حامیان مالی از هر جای دنیا می‌توانند به خالقان پروژه‌ها کمک مالی کنند.

کیک‌استارتر از کل مبلغی که برای پروژه‌های خلاقانه تامین می‌کند، 5 درصد کارمزد می‌گیرد. پردازشگر پرداخت آنها نیز 3 تا 5 درصد کارمزد بیشتر دریافت می‌کند. کیک‌استارتر بر خلاف بسیاری از بنگاه‌های تامین سرمایه، هیچ‌گونه ادعای مالکیتی بر پروژه‌ها و چیزی که تولید می‌کنند، ندارد. وب‌سایت‌هایی که برای پروژه‌ها راه‌اندازی می‌شود، به‌طور دائمی آرشیو می‌شوند و برای عموم قابل دسترس هستند، البته هیچ ضمانتی وجود ندارد که پروژه‌های ارسالی افراد حتما در کیک‌استارتر به نتیجه برسد یا پروژه‌هایی که تکمیل می‌شوند، انتظارات حامیان مالی آنها را برآورده کنند. توصیه این شرکت به حامیان مالی این است که برای حمایت از یک پروژه قضاوت‌های خودشان را به کار ببرند.

پری چن، از موسسان کیک‌استارتر در پاسخ به این سوال که چه چیزی این شرکت را از دیگر پایگاه‌های جمع‌سپاری متمایز کرده گفته است: «مردم معنی دقیق جمع‌سپاری را نمی‌دانند و حتی شاید یک تعریف مورد توافق در مورد آن وجود نداشته باشد. ما هم برای جلوگیری از بروز سردرگمی، از این اصطلاح استفاده نکردیم و بر یک حد وسط بین پشتیبانی و تجارت متمرکز شدیم. افراد در عوض حمایتی که از ایده‌هایشان می‌شود، کالاها و تجربیات جالبی ارائه می‌کنند. آنها تلاش می‌کنند برای کسانی که از آنها حمایت کرده‌اند ارزش‌افزایی کنند.»

کیک‌استارتر در وب‌سایت خود اعلام کرده که موفقیتش به‌عنوان یک شرکت را با میزان تحقق ماموریت‌ها و پروژه‌ها می‌سنجد، نه اندازه سودی که به دست می‌آورد. به همین دلیل است که این شرکت در سال 2015 به شرکت عام‌المنفعه تبدیل شد؛ یعنی شرکتی انتفاعی که باید به اثر تصمیم‌گیری‌های خود بر جامعه بیندیشد، نه صرفا سود سهامداران خود.

موفقیت‌ها

برای کارآفرینان، به ویژه آنهایی که کالاهای مصرفی مثل هدفون، کیف یا بازی‌های ویدئویی تولید می‌کنند، روش جمع‌سپاری کیک‌استارتر به جایگزین مناسبی برای وام‌های بانکی و جذب سرمایه شخصی تبدل شده است. بیشتر کمپین‌ها ابتدا 10 هزار دلار یا کمتر برای تامین مالی پروژه‌ها هزینه می‌کردند، اما این رقم به تدریج افزایش یافته و به یک میلیون دلار رسیده است. با بالا رفتن قیمت‌ها، کیک‌استارتر و دیگر سایت‌های جمع‌سپاری پاداش محور، به بخش مهمی از اکوسیستم کارآفرینی تبدیل شده‌اند. استارت‌آپ‌ها از این کمپین‌ها نه تنها برای تامین مالی، بلکه برای بازاریابی و توسعه محصول نیز استفاده می‌کنند. این کمپین‌ها برای برخی کارآفرینان چنان موفقیت‌آمیز است که بارها به سوی آن برمی‌گردند و با کمک کیک‌استارتر برای تولید محصول جدید خودشان تامین مالی می‌کنند. این باعث می‌شود موسسان شرکت‌ها به جای اینکه از همان ابتدا به سرمایه‌گذاران وابسته شوند، کنترل بیشتری بر مدیریت شرکت خود داشته باشند. البته حتی موسسانی که برای تامین مبالغ کافی خوش‌شانس هستند، باید به خوبی از پس تولید، قیمت‌گذاری، توزیع و استخدام و دیگر مسائل عملیاتی خود که یک کسب‌وکار واقعی را از رویاپردازی جدا می‌کند، برآیند. از جمله شرکت‌هایی که به کمک کیک‌استارتر شکل گرفته شرکت براگی (Bragi) است. این شرکت تولیدکننده هدفون‌های وایرلس است که 4/ 3 میلیون دلار به کمک کیک‌استارتر تامین مالی کرده است. نیکلاج وید، موسس براگی، با کمک تکنولوژی «دش» (Dash) که یک کامپیوتر نامعلوم در گوش شما است، این محصول را تولید کرده است. دش می‌تواند موسیقی پخش کند و کاربردی مثل هدست بلوتوث دارد. شرکت موفق دیگری که می‌توان نام برد الویشن لب (Elevation Lab) است که 6/ 1 میلیون دلار به کمک کیک‌استارتر تامین مالی کرده است. کیسی هاپکینز، موسس آن که در طراحی محصول سابقه دارد این شرکت را با ایده ساخت استندهای رومیزی زیبا برای گوشی‌های آیفون تاسیس کرد. این‌اکسایل (InXile Entertainment) شرکت دیگری است که در سه کمپین توانست 6/ 8 میلیون دلار تامین مالی کند. این شرکت ابتدا در سال 2002 تاسیس شده بود و برایان فارگو، موسس آن، برای تولید بازی‌های جدید پیشتاز تامین مالی از سوی کیک‌استارتر شد.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد – شماره 3845