شبكه اطلاع رساني روابط عمومي ايران (شارا)، كيك‌استارتر (Kickstarter) يك شركت عام‌المنفعه آمريكايي با 113 پرسنل واقع در بروكلين نيويورك است كه يك پايگاه جمع‌سپاري جهاني با تمركز بر خلاقيت ايجاد كرده است. ماموريت تعيين شده شركت اين است كه به پروژه‌هاي خلاقانه شركت‌هاي ديگر حيات بخشد. كيك‌استارتر كار خود را در آوريل 2009 آغاز كرد و موسسان آن پري چن، يانسي استريكلر و چارلز آدلر بودند. مجله تايم اين شركت را يكي از «بهترين نوآوري‌هاي سال 2010» و «بهترين وب‌سايت سال 2011» معرفي كرد. گفته مي‌شود اين شركت در ابتداي كار 10 ميليون دلار سرمايه از چند شركت حامي و نيز سرمايه‌گذاران فرشته‌اي مانند جك دورسي و زاك كلين دريافت كرده بود. هر هنرمند، طراح و سازنده‌اي كه براي دريافت حمايت به كيك‌استارتر مراجعه مي‌كند كنترل خلاقانه كاملي بر كار خود دارد و اين فرصت را مي‌يابد كه كارش را با گروه مختلفي از حاميان به اشتراك بگذارد. افرادي كه از پروژه‌هاي كيك‌استارتر حمايت مالي مي‌كنند، از امتيازهاي ملموسي مانند دريافت رايگان محصول شركت‌ها برخوردار خواهند شد. اين مدل ريشه در مدل‌هاي ثبت اشتراك حمايت از هنرمندان دارد؛ به‌طوري كه هنرمنداني كه براي به نتيجه رساندن كارشان به كمك مالي نياز دارند، خودشان مستقيما به مخاطب‌هاي علاقه‌مند مراجعه مي‌كنند.
مدل كاري
كيك‌استارتر تاكنون بيش از 9/ 1 ميليارد دلار پول از حاميان در نقاط مختلف دنيا دريافت كرده تا 257 هزار پروژه خلاقانه مثل فيلم، موسيقي، بازي‌هاي ويدئويي، نمايش، خبرنگاري، تكنولوژي و پروژه‌هاي مرتبط با غذا را تامين مالي كند. برخي از اين پروژه‌ها از سوي هنرمندان معروف و تاثيرگذار مانند دلا سول ارائه مي‌شوند، اما اكثر آنها از سوي افرادي است كه نامي از آنها شنيده نشده است.
كيك‌استارتر به‌عنوان يك پايگاه جمع‌سپاري، بدون توجه به مسيرهاي سنتي سرمايه‌گذاري از منابع عمومي پول جمع مي‌كند. كساني كه پروژه خاصي دارند، يك ضرب‌الاجل و يك هدف مالي حداقلي انتخاب مي‌كنند. اگر تا تاريخ مشخص شده آن هدف محقق نشود، سرمايه‌اي جمع نخواهد شد. حاميان مالي از هر جاي دنيا مي‌توانند به خالقان پروژه‌ها كمك مالي كنند.
كيك‌استارتر از كل مبلغي كه براي پروژه‌هاي خلاقانه تامين مي‌كند، 5 درصد كارمزد مي‌گيرد. پردازشگر پرداخت آنها نيز 3 تا 5 درصد كارمزد بيشتر دريافت مي‌كند. كيك‌استارتر بر خلاف بسياري از بنگاه‌هاي تامين سرمايه، هيچ‌گونه ادعاي مالكيتي بر پروژه‌ها و چيزي كه توليد مي‌كنند، ندارد. وب‌سايت‌هايي كه براي پروژه‌ها راه‌اندازي مي‌شود، به‌طور دائمي آرشيو مي‌شوند و براي عموم قابل دسترس هستند، البته هيچ ضمانتي وجود ندارد كه پروژه‌هاي ارسالي افراد حتما در كيك‌استارتر به نتيجه برسد يا پروژه‌هايي كه تكميل مي‌شوند، انتظارات حاميان مالي آنها را برآورده كنند. توصيه اين شركت به حاميان مالي اين است كه براي حمايت از يك پروژه قضاوت‌هاي خودشان را به كار ببرند.
پري چن، از موسسان كيك‌استارتر در پاسخ به اين سوال كه چه چيزي اين شركت را از ديگر پايگاه‌هاي جمع‌سپاري متمايز كرده گفته است: «مردم معني دقيق جمع‌سپاري را نمي‌دانند و حتي شايد يك تعريف مورد توافق در مورد آن وجود نداشته باشد. ما هم براي جلوگيري از بروز سردرگمي، از اين اصطلاح استفاده نكرديم و بر يك حد وسط بين پشتيباني و تجارت متمركز شديم. افراد در عوض حمايتي كه از ايده‌هايشان مي‌شود، كالاها و تجربيات جالبي ارائه مي‌كنند. آنها تلاش مي‌كنند براي كساني كه از آنها حمايت كرده‌اند ارزش‌افزايي كنند.»
كيك‌استارتر در وب‌سايت خود اعلام كرده كه موفقيتش به‌عنوان يك شركت را با ميزان تحقق ماموريت‌ها و پروژه‌ها مي‌سنجد، نه اندازه سودي كه به دست مي‌آورد. به همين دليل است كه اين شركت در سال 2015 به شركت عام‌المنفعه تبديل شد؛ يعني شركتي انتفاعي كه بايد به اثر تصميم‌گيري‌هاي خود بر جامعه بينديشد، نه صرفا سود سهامداران خود.
موفقيت‌ها
براي كارآفرينان، به ويژه آنهايي كه كالاهاي مصرفي مثل هدفون، كيف يا بازي‌هاي ويدئويي توليد مي‌كنند، روش جمع‌سپاري كيك‌استارتر به جايگزين مناسبي براي وام‌هاي بانكي و جذب سرمايه شخصي تبدل شده است. بيشتر كمپين‌ها ابتدا 10 هزار دلار يا كمتر براي تامين مالي پروژه‌ها هزينه مي‌كردند، اما اين رقم به تدريج افزايش يافته و به يك ميليون دلار رسيده است. با بالا رفتن قيمت‌ها، كيك‌استارتر و ديگر سايت‌هاي جمع‌سپاري پاداش محور، به بخش مهمي از اكوسيستم كارآفريني تبديل شده‌اند. استارت‌آپ‌ها از اين كمپين‌ها نه تنها براي تامين مالي، بلكه براي بازاريابي و توسعه محصول نيز استفاده مي‌كنند. اين كمپين‌ها براي برخي كارآفرينان چنان موفقيت‌آميز است كه بارها به سوي آن برمي‌گردند و با كمك كيك‌استارتر براي توليد محصول جديد خودشان تامين مالي مي‌كنند. اين باعث مي‌شود موسسان شركت‌ها به جاي اينكه از همان ابتدا به سرمايه‌گذاران وابسته شوند، كنترل بيشتري بر مديريت شركت خود داشته باشند. البته حتي موسساني كه براي تامين مبالغ كافي خوش‌شانس هستند، بايد به خوبي از پس توليد، قيمت‌گذاري، توزيع و استخدام و ديگر مسائل عملياتي خود كه يك كسب‌وكار واقعي را از روياپردازي جدا مي‌كند، برآيند. از جمله شركت‌هايي كه به كمك كيك‌استارتر شكل گرفته شركت براگي (Bragi) است. اين شركت توليدكننده هدفون‌هاي وايرلس است كه 4/ 3 ميليون دلار به كمك كيك‌استارتر تامين مالي كرده است. نيكلاج ويد، موسس براگي، با كمك تكنولوژي «دش» (Dash) كه يك كامپيوتر نامعلوم در گوش شما است، اين محصول را توليد كرده است. دش مي‌تواند موسيقي پخش كند و كاربردي مثل هدست بلوتوث دارد. شركت موفق ديگري كه مي‌توان نام برد الويشن لب (Elevation Lab) است كه 6/ 1 ميليون دلار به كمك كيك‌استارتر تامين مالي كرده است. كيسي هاپكينز، موسس آن كه در طراحي محصول سابقه دارد اين شركت را با ايده ساخت استندهاي روميزي زيبا براي گوشي‌هاي آيفون تاسيس كرد. اين‌اكسايل (InXile Entertainment) شركت ديگري است كه در سه كمپين توانست 6/ 8 ميليون دلار تامين مالي كند. اين شركت ابتدا در سال 2002 تاسيس شده بود و برايان فارگو، موسس آن، براي توليد بازي‌هاي جديد پيشتاز تامين مالي از سوي كيك‌استارتر شد.
منبع: روزنامه دنياي اقتصاد – شماره 3845