شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- مدیرعامل خبرگزاری‌های فارس و ایرنا با حضور در یک برنامه تلویزیونی به بررسی عملکرد رسانه به ویژه از لحاظ اخلاقی در انتشار اخبار مربوط به انتخابات مجلس شورای اسلامی و خبرگان پرداختند.

 

به گزارش خبرنگار بخش رسانه ایسنا، شنبه (17 بهمن ماه)، محمد خدادی (مدیرعامل ایرنا) و نظام‌الدین موسوی (مدیرعامل فارس) با حضور در برنامه «متن حاشیه»‌ به بررسی عملکرد رسانه‌ها در انتخابات پرداختند.

 

سوالاتی چون رسانه‌ها چطور می‌توانند بین منافع سیاسی و اخلاق انتخاباتی تعادل برقرار کنند؟ اینکه وظیفه رسانه‌های بیطرف که به نوعی هزینه‌های آن‌ها از بودجه‌های عمومی کشور تأمین می‌شود در انتخابات چیست؟ و همچنین رسانه‌ها چطور می‌توانند هم به واقعیات بپردازند و از احزاب و گروه‌های سیاسی دفاع نکنند؟ در برنامه شامگاه گذشته مورد بررسی قرار گرفتند.

 

اخلاق رسانه‌ای در انتخابات رعایت می‌شود؟

خدادی با بیان اینکه اساسا انتخابات از جنس رقابت است و ذات آن نظرات موافق و مخالف در بر دارد، اظهار کرد: فضای رقابتی تمایز و تفاوت ایجاد می‌کند؛ در رقابت، افراد باید به صورت متفاوت ظاهر شوند و دیدگاه‌های خودشان را ارائه دهند و به همین شیوه است که می‌توانند در بستر و نظر مردم قرار گیرند تا آن‌ها بتوانند گزینه اصلح را انتخاب کنند. من فکر می‌کنم فضای انتخاباتی رسانه‌های کشور تا امروز قابل قبول و منطقی بوده و در این زمینه هیچ بحرانی وجود نداشته است.

 

اما موسوی درباره‌ی فضای اخلاقی رسانه‌ها در انتخابات خاطرنشان کرد: شاید نتوان ارزیابی دقیقی از فضای اخلاقی رسانه‌ها در انتخابات در این برنامه ارائه داد، چون این موضوع مستلزم این است که تعاریف مختلف از برخورد اخلاقی با انتخابات را لحاظ کنیم، بشناسیم و شاخصه برای آن ارائه دهیم؛ ضمن اینکه هنوز رقابت‌های انتخابی به آن معنای واقعی شروع نشده و فعلا در مرحله بررسی صلاحیت نامزدهای انتخاباتی هستیم.

 

او متذکر شد: اما از منظر مقدمات انتخابات و مباحثی که جریان‌ها و جناح‌های سیاسی و به دنبال آن‌ها رسانه‌های وابسته به این جریان‌ها در آن دخیل بوده‌اند، تاکنون بداخلاقی‌هایی وجود داشته است؛ برخی از مواردی که از طرف رسانه‌ها به نهادهای قانونی کشور به دنبال رد صلاحیت‌ها وارد شد، از جمله مصداق‌های بداخلاقی و بی‌اخلاقی رسانه‌ای است. شاید یک مقدار دور از شأن کشور ما باشد که تصور کنیم با چند بیان رسانه‌ای و بداخلاقی، کلیت انتخابات تحت شعاع قرار خواهد گرفت.

 

آیا رسانه‌ها به عملکرد شورای نگهبان هجمه وارد کرده‌اند؟!

مدیرعامل ایرنا اظهار کرد:‌ در مهارت کار رسانه‌ای میان آنچه هستیم و آنچه که باید باشیم فاصله زیادی وجود دارد؛ به این معنی که دانش رسانه‌ای وجود دارد ولی زمانی که می‌خواهد به مهارت تبدیل شود دچار مخاطره می‌شود؛ به عنوان مثال آنجا که می‌گوییم نقد می‌کنیم از نقد ما برداشت تخریب می‌شود و مرز بین نقد و تخریب هنوز جای بحث دارد.

 

خدادی با اشاره به رعایت اخلاق رسانه‌ای گفت: مگر می‌شود رسانه‌ای بگوید ما بی‌اخلاق هستیم! همه مدعی اخلاق‌اند. یکی از مشکلات ما این است که رسانه به ابزاری برای چهره‌ها و افراد تبدیل شده است و وقتی رسانه در صحنه عمل قرار می‌گیرد، کمتر به عنوان یک نیاز به آن نگاه می‌شود.

 

او با اشاره به رد صلاحیت‌های نامزدهای انتخاباتی توسط شورای نگهبان، متذکر شد: اینکه بگوییم به عملکرد شورای نگهبان نقد داریم، تا اینکه بگوییم از عملکرد این نهاد راضی نیستیم دو بحث متفاوت است. باید اجازه دهیم نظرات در چارچوب قانون بیان شوند، چرا که بی‌نظری منجر به تحول، توسعه، رشد و بالندگی نمی‌شود و مهمتر از همه این‌ها، باید بتوانیم نظرات یکدیگر را تحمل کنیم.

 

مدیرعامل ایرنا با تأکید بر اینکه به طور کلی نقدها باید در چارچوب قانون صورت بگیرند، ادامه داد: جاهایی که ما نتوانستیم نظرات را تحمل کنیم و حرف کارشناسی بزنیم، عبور نکردیم؛ ولی هر جا که دچار کلی‌گویی شدیم، به منافع‌ شخصی‌مان مراجعه کردیم و کار کارشناسی شده را کنار گذاشتیم، به بحران رسیدیم.

 

خددادی در پاسخ به این پرسش که آیا رسانه‌ها به شورای نگهبان هجمه وارد کرده‌اند؟ اظهار کرد:‌ ممکن است هجمه‌هایی بوده باشد ولی من اینجا لیستی در اختیار ندارم که این حرف را بزنم؛ باید این حرف‌ها کاملا مستند گفته شود. به هر حال این موضوع طبیعی است که در کشوری با سابقه 37 سال کارکرد سیاسی و اجتماعی آواها و صداهای مختلفی وجود داشته باشند.

 

او ادامه داد: اگر من وارد این بحث شوم که کدام رسانه‌ها به عملکرد شورای نگهبان هجمه وارد کرده‌اند، مشکل از همین جا آغاز می‌شود. ما بیشتر عادت کرده‌ایم حرف بزنیم و نظر دهیم، تا اینکه اطلاعات مستندی را ارائه دهیم. من به عنوان مسئول خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران این مسئولیت را ندارم که رسانه‌ها را رصد کنم؛ اما به عنوان کارشناس رسانه آنچه که در روح کلی رسانه‌ای می‌بینم، فضای هجمه و حمله نبوده است.

 

در همین زمینه مدیرعامل خبرگزاری فارس اظهار کرد: بخشی از رسانه‌های فعال در کشور چه به صورت رسمی و چه غیررسمی تریبون احزاب و گروه‌های سیاسی هستند؛ در ایران برخلاف دنیا ما کمتر ارگان حزبی داریم. به همین خاطر شاید کمی رسانه‌ها مظلوم واقع شدند، به طوری که همه مشکلات و مسائلی که برای موضوعی مثل انتخابات در کشور به وجود می‌آید به رسانه‌ها نسبت داده می‌شود. در حالی که در این موضوع باید یک مرحله به عقب رفت، یعنی کسانی که طراحی و رسانه‌ها را وارد مسیرشان می‌کنند.

 

موسوی نیز در پاسخ به این پرسش که آیا رسانه‌ها به عملکرد شورای نگهبان برای رد صلاحیت‌های نامزدهای انتخاباتی هجمه وارد کردند؟ توضیح داد: من معتقدم هجمه‌هایی نه تنها به شورای نگهبان بلکه به هیات‌های اجرایی منصوب دولت نیز وارد شد؛ بعضی‌ها عدم تأیید صلاحیت‌ها را برنتابیدند و این موضوع بیش از آنکه رسانه‌ای باشد مربوط به طراحی سیاسی است.

 

او در ادامه مطلب بالا خاطرنشان کرد:‌ برخی از جریان‌های سیاسی قبل از بررسی صلاحیت‌ها اعلام کرده بودند که ما می‌خواهیم نهضت سیاسی را راه‌اندازی کنیم؛ به همین خاطر به افرادی گفته بودند در انتخابات ثبت‌نام کنند که واجد صلاحیت نبودند؛ علت این کار تنها این بود که آمار رد صلاحیت‌ها را بالا ببرند. این هجمه‌هایی که ما در رسانه‌ها علیه شورای نگهبان و هیات‌های اجرایی دیدیم، در واقع طراحی برخی از عناصر سیاسی بود.

 

موسوی متذکر شد: متأسفانه بخشی از جریان رسانه‌ای ما تحت فرمان جریان سیاسی فعالیت می‌کنند. احساس‌ می‌کنم در آستانه‌ی انتخابات بخشی از رسانه‌ها که باید به فضای عمومی کشور کمک کنند، کارهایی انجام می‌دهند که ممکن است به اصل انتخابات لطمه وارد کنند.

 

تکلیف رسانه‌ای که می‌خواهد نقد کند چیست؟

خدادی اظهار کرد: در همه جای دنیا این موضوع وجود دارد و ما نباید خودمان را از دنیا جدا کنیم. ما باید بتوانیم در محدوده قانون عمل کنیم و آن را ملاک قرار دهیم در حالی که همیشه به یک نفر دیگر عمل به قانون را سفارش می‌کنیم.

 

او با تاکید بر اینکه بخش زیادی از فضای رسانه‌ای کشور به شبکه‌های اجتماعی اختصاص دارد، افزود: به همین خاطر باید کلان‌تر به موضوعات نگاه کرد. ما رسانه‌ها بپذیریم که همه در چارچوب نظام هستیم و تعاریف واحد و مشخصی برای توسعه، تعالی و آرمان وجود دارد.

 

موسوی نیز با اشاره به اخلاق رسانه‌ای متذکر شد: اول باید مشخص کنیم فضیلت‌های انتخاباتی چه هستند که ما از رسانه‌ها می‌خواهیم آن را رعایت کنند؛ برای نمونه یکی از فضیلت‌های اخلاقی در فضای عمومی و رسانه عمل به قانون است.

 

موسوی در پاسخ به این پرسش که تکلیف رسانه‌ای که می‌خواهد نقد کند چیست؟ اظهار کرد: نقد در عالی‌ترین سطوح در نظام ما عیبی ندارد؛ هیچکس در جمهوری اسلامی ایران نسبت به مقوله نقد ایرادی وارد نمی‌کند. همان‌طور که امام (ره) فرمودند تخطئه از نعمت‌های الهی است. اما انتقاد نسبت به یک مسئله با تلاش برای برخوردی غیر از راه قانونی بسیار متفاوت است. اگر کسی بگوید من به شورای نگهبان نقد دارم تا اینکه هجمه تبلیغاتی علیه این نهاد را سازماندهی کند، بسیار متفاوت است.

 

مدیرعامل فارس با اشاره به رد صلاحیت‌ کاندیدای انتخابات توسط شورای نگاهبان یادآور شد: ممکن است کسی نقدی به این موضوع داشته باشد، اما زمانی که این نقد تبدیل به بی‌قانونی می‌شود با اصرار به یک عمل غیرقانونی تفاوت دارد؛ اگر کسی از قانون عبور کند هم کار غیرقانونی و هم غیراخلاقی انجام داده است. کسی که قانون را نمی‌پذیرد و می‌خواهد از موازین قانون به نفع منافع خودش استفاده کند و گاهی مردم را نیز تحریک کند، کارغیرقانونی انجام داده است.

 

 

رویکرد رسانه‌های دولتی به اتنخابات باید چگونه باشد؟

خدادی درباره رویکرد رسانه‌های دولتی نسبت به انتخابات یادآور شد: جواب این سوال واضح است. مگر می‌شود کسی بودجه عمومی بگیرد و به نفع یک جناح دیگر از آن استفاده کند؛ این منطق را کسی نمی‌تواند بپذیرد. اما وقتی در مصادیق وارد می‌شویم گیر می‌افتیم. برای مثال خبرگزاری جمهوری اسلامی در دوره‌های مختلف فراز و نشیب داشت ولی هر زمان که کار حرفه‌ای انجام داد و منطبق با قوانین و مسئولیت خودش خبررسانی کرده، مورد قبول مردم بوده است.

 

او ادامه داد: ولی اساسا مشکل این است که کارکرد دستگاه‌ها را از موضوع‌شان درآورده‌ایم و بهره‌برداری دیگری از آن‌ها می‌کنیم. چند درصد تولیدات رسانه ما نقد، اطلاعات، تخریب و نظر است؟ ما بیشتر نظر تولید می‌کنیم، چون خیلی راحت‌تر است. امروز باید از آنچه که بر ما گذشته چه در دولت آقای احمدی نژاد و چه در دولت‌های قبل، هر آنچه بد بوده است دیگر انجام ندهیم.

 

موسوی نیز درباره‌ی عملکرد رسانه‌های دولتی به رسانه ملی اشاره کرد و گفت: رسانه ملی کار خود را خوب انجام داده است؛ البته هجمه به برخی نهادها و سازمان‌ها مثل رسانه ملی همیشه وجود داشته است. کارکرد رسانه ملی در حوزه ایجاد شور اجتماعی و آموزش نگاه کارشناسی برای مردم بسیار مفید و موثر بوده است.