موضوع عظیم و گسترده داستان، استفاده از نابازیگران و بازی های سطح پایین، داستان کند و گیج کننده، ناهمخوانی فرم و محتوا، ترویج ناهنجاری ها و شعاری کردن ارزش ها و … دست به دست هم داده است که در این سریال ارزشی والا در نظر مخاطب پست و حقیر شود و تا حدی این ناهمخوانی ها به ساختار سریال ضربه زده است که علنا ارزشهای جامعه به صورت کاملا مضحک و مسخره درآمده است.

 سبک زندگی از مسائلی است که چندی است به صورت کاملا جدی از سوی رهبر معظم انقلاب مطرح شده است. شاید مطرح شدن توامان مساله سبک زندگی و بحث اقتصاد مقاومتی این باور را بوجود بیاورد که رهبر معظم انقلاب بیشتر به سبک زندگی در زمینه اقتصادی اشاره و تاکید داشته اند، اما واقع امر این است که اخلاق و منش و بازیابی هویت ایرانی – اسلامی و تکیه بر فرهنگ خودی بیشتر روی سخن معظم له بوده است و نبایستی در خصوص این مساله غفلت کرد و تنها آن را در مسائل مادی و اقتصادی منحصر ساخت. 

این روزها رسانه ملی به اصطلاح با توجه به فیلم های اخلاق گرا و معناگرا پای به این عرصه گذاشته است اما متاسفانه بازهم پایه ریزان این بنا از ابتدا دیوار را کج ساخته اند و معلوم نیست در انتها چه چیزی از این کج روی های رسانه ملی بوجود آید.

شبکه یکم سیما چندی است که سریالی را با عنوان « راستشو را بگو» روی آنتن شبکه فرستاده است که با بسیاری از رفتارها و منش های جامعه در تضاد است. نقطه اتکای داستان این سریال دانشگاه و دانشجویان است. البته دانشگاهی که رفتارهای کاملا کاذب میان دانشجویان و دانشجویان و اساتید را به مخاطب القا می کند. تلویزیون در خصوص  ترویج این نوع  سبک زندگی در دانشگاه ها سابقه ای دیرینه دارد. سالها پیش بود که رسانه ملی سریالی پخش می کرد که «حمید لبخنده» آن را ساخته بود و شخصیت های آن را چند دانشجو تشکیل می دادند. نام این سریال « درپناه تو » بود و مخاطبین زیادی را در آن زمان به خود جلب کرد و الگویی شد تا سریال های دیگری از این دست در رسانه ملی و فیلم هایی در سینما ساخته شود که متاسفانه به فضای کاذب روابط دختر و پسر در دانشگاه ها دامن زد و الگویی را در این روابط بوجود آورد که اینروزها باعث مشکلات فراوانی دردانشگاه ها شده است تا جایی که بحث تفکیک جنسیتی در دانشگاه ها برای گریز از آسیب های چنین اختلاط های نامتعارفی مطرح شد. بازی یکی از بازیگران اصلی سریال راستش را بگو که در این سریال نقش استاد دانشگاهی که از آمریکا آمده است را ایفا می کند، یادآور همان سریال در پناه تویی است که همین بازیگر نقش یکی از دانشجویان را بازی می کرد. با این وجود آیا نباید نگران این بود که پس از سالهای سال ترویج چنین سبک رفتاری از سوی رسانه ملی باعث ایجاد آسیب ها و ناهنجاری هایی آن هم در محیطی شود که در تربیت افراد فرهیخته جامعه نقش اساسی دارد، بود؟ 

در فیلم «راستشو را بگو» دنیای کاذب دانشجویی را مشاهده می‌کنیم که فضای درس و بحث علمی را کنار گذاشته و در فضای قه قه‌های مستانه جوانی دختر و پسر دانشجو بر سر مسائل هیچ غوطه‌ور است و غافل از آن‌که عملکرد رسانه‌ها نقش بنیادی در ایجاد انگیزه برای جوان و فرهنگ‌سازی و الگو دهی در محیط دانشگاه  و در بین قشر دانشجو و دانش‌آموز را دارد. سریال به دانشجو یاد می دهد که هیجانات و احساسات خود را به حد مضحک و رقت انگیزی بروز دهد و در این راه همه باورها و رفتارهای ایرانی و هویتی خود را زیر پا گذارد. سریال برای نوع روابط دختران و پسران دانشجو حد و مرزی نمی شناسد و به نظر می رسد که سازندگان آن محیط دانشگاه را با جای دیگری اشتباه گرفته اند؟!متاسفانه در رسانه ملی برنامه‌هاو سریال‌های تلوزیونی طوری تهیه می‌شود که انگار تهیه کنندگان برنامه‌ها  شناخت درست از هویت ایرانی و اسلامی ندارند و گویی در یک جامعه دیگر زندگی می‌کنند. تغییر الگوی زندگی و فاصله گرفتن از سبک و شیوه‌های زندگی ایرانی خطری است که اکنون از سوی صدا و سیما در برخی از برنامه‌هایشان دیده می‌شود و باعث شده که هویت جامعه ایرانی اسلامی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

در بررسی این سریال باید نظری هم به محتوا و موضوع داستان داشت. یکسری دانشجو در این سریال گرد هم آمده اند تا با تشکیل یک «ان جی او» یا همان تشکل اجتماعی « آیین فتوت و مردانگی» را در محیط شلوغی مانند ایستگاه های مترو ترویج دهند. جالب اینجاست که استاد خانمی که  راهنما و لیدر این جریان دانشجویی است خود چندی است که از دیار فرنگ و بویژه آمریکا به تهران آمده تا آیین فتوت و مردانگی را یاد ایرانیان دهد! در این فیلم اینگونه القا می شود که مردمی که  در ایستگاه های مترو در رفت و آمد هستند، افرادی بی روح و فراموش کار هستند که بویی از مردانگی و مروت ندارند و سیاهی و تباهی و غم زندگی آنها را گرفته است و این دانشجویان آمده اند تا دوباره آیین مردانگی را به آنها بیاموزند. درواقع مشکل اصلی داستان هم همین مطلب است. ردایی که این دانشجویان در سریال می خواهند به تن کنند بیش از اندازه به تن آنها گشاد می نماید و روابط لوس و دل به هم زنی که میان این دانشجویان در سریال نمایان است، اصل داستان را با این چالش مواجه می کند که چطور این افرادی که خود در رفتار و منش کوچکترین ویژگی ها و صفات آیین جوانمردی  را ندارند می خواهند به ترویج این آیین بپردازند؟! درواقع فرم و محتوای این فیلم با یکدیگر کاملا ناخواناست.

البته در انتخاب بازیگران نیز کارگردان به خطا رفته است. گرچه بازیگران این فیلم از بازیگران معروف سینما هستند اما بیشتر از آنکه این بازیگران، بازیگر باشند چهره هستند و بیان خوبی نیز ندارند تا بتوانند به درستی از عهده نقشی که به آنها داده شده برآیند. به طور مثال بازیگر نقش اول مرد این داستان فردی است که به سبب چهره خاص خود مورد علاقه سینما است و بیشتر نقش های عاشقانه و مانکنی را در سینما عهده دار بوده است. انتخاب چنین فردی به عنوان شخصیتی که به آیین فتوت ومردانگی علاقه دارد و می خواهد مروج آن باشد در ذهن مخاطب دور از انتظار و گاه مضحک است. دیگر بازیگرانی که نقش دانشجویان و نقش های اصلی این سریال را ایفا می کنند نیز دست کمی از بازیگر مرد اصلی داستان ندارند.

درواقع شاید محمد رضا آهنج با این تفکر که می تواند با استفاده از چهره های سینمایی برای سریال خود مشتری دست و پا کند به سراغ این نابازیگران رفته است اما خطای اصلی این کارگردان این بوده است که لااقل از چهره هایی که قدرت بیان بالایی دارند استفاده نکرده است و همین موجب ضایع شدن پول هایی است که بابت ایفای نقش تلویزیونی به این بازیگران سینمایی داده شده است، می گردد.

پیچیدگی های داستان نیز یکی از نقاط ضعف آن است. خود موضوع داستان اولین مساله ای است که ذهن مخاطب را مشوش می کند. پرداختن به موضوع مهم و گسترده ای چون آیین فتوت و مردانگی آن هم در محیطی شلوغ و میلیونی مانند مترو خود این واهمه را ایجاد می کند که کارگردان نتواند آنطور که باید چنین مساله عظیمی را درست جا بیاندازد و درواقع با دستمالی کردن آن از خیر بگذرد. درواقع بیم آن می رود که دست اندرکاران این سریال مخاطب را با خود با چنین موضوع گسترده ای همراه سازند و دست آخر وی را میان هیچ و پوچ معلق سازند و در نهایت مخاطبی که بیشتر جوان هستند را با هزاران سئوالی که در ذهن پرورانده است رها کنند. البته باید خوشبین بود که با ساختار مضحکی که این قصه دارد مخاطب در حد یک طنز معناگرا به این سریال بنگرد و خیلی آن را جدی تلقی نکند تا از آسیب هایی که در آینده چنین سریال هایی برای جوانان و بخصوص قشر دانشجو بوجود می آید، کمی جلوگیری شود.

پیچیدگی دیگر این سریال نیز مربوط به روایت داستان است. پس از حدود ۱۵ قسمتی که از این سریال گذشته است هنوز خط اصلی داستان برای مخاطب مشخص نشده است. درواقع یکی از ضعف های اصلی فیلمنامه هم این است که اطلاعاتی که باید داستان به مخاطب داده شود روند بسیار کندی را طی می کند و همین موضوع یکی از مشکلات اصلی و ساختاری فیلم نامه است.

رجعت های تاریخی که همواره مخاطب را به گذشته و حال پرتاب می کند هم موجب پیچیده تر شدن داستان می شود و هم اینکه مخاطب را خسته می کند. فضای گنگ و نامفهوم داستان به حدی کند روایت شده است که به خستگی و دلزدگی مخاطب می افزاید.

به هر حال موضوع عظیم و گسترده داستان، استفاده از نابازیگران و بازی های سطح پایین، داستان کند و گیج کننده، ناهمخوانی فرم و محتوا، ترویج ناهنجاری ها و شعاری کردن ارزش ها و … دست به دست هم داده است که  در این سریال ارزشی والا در نظر مخاطب پست و حقیر شود و تا حدی این ناهمخوانی ها به ساختار سریال ضربه زده است که علنا ارزشهای جامعه به صورت کاملا مضحک و مسخره درآمده است. درواقع حتی می توان گفت ضربه ای که ساخت چنین سریال های به ارزشها می زند بیشتر از تولیدات ماهواره ای است که باید توجه بیشتری را در روند ساخت چنین برنامه های تلویزیونی صورت گیرد. 

منبع: مرکز اسناد انقلاب اسلامی