شب گذشته لرزش های خفیفی در منطقه جواد آباد استان تهران و ایوانکی استان سمنان احساس شد که مسئولین شهری وهلال احمر را تا صبح گوش به زنگ وآماده نگه داشت، اما اینجا این سوال پیش می آید که آیا این زلزله های کوچک می تواند نشانه یک زلزله بزرگتر باشد و اگر زلزله ای با قدرت حدود 7 یا 8 ریشتر در تهران رخ دهد چه میزان خسارت جانی و مالی به شهر وارد می شود؟

*زلزله، غیر قابل پیش بینی 

آنچه مسلم است زمان وقوع زلزله امکان پذیر نیست ، اما با برنامه ریزی دقیق می توان به میزان زیادی از خسارت های احتمالی آن کاست.

شواهد زمین شناسی وبررسی تاریخچه گسل های تهران خبر از فعال بودن آنها می دهد ؛ گسل های شهرری یا جنوب تهران ، گسل شمال یا مشاء و گسل هایی در شرق تهران از جمله آنها هستند و اگر فعالیت جدی این گسل ها رخ دهد ، تهدید وخطر بزرگی را متوجه تهران خواهد کرد.

*نقشه گسل های تهران

تاریخ نشان می دهد تهران با وجود این گسل های فعالی که آنرا احاطه کرده سابقه لرزه خیزی دارد، بنابراین وقوع زلزله در تهران اجتناب ناپذیر است.

میزان خسارت در یک زلزله به عوامل متعددی از جمله بزرگی زلزله ،فاصله از مرکز وقوع و شرایط زمین شناختی منطقه ،کیفیت ساخت وساز ،میزان جمعیت مستقر در منطقه ،روز وشب بودن زمان وقوع زلزله بستگی دارد.

در برنامه ریزی های ملی کاهش خسارت زلزله ، بزرگی و زمان وقوع  خارج از توان هر کشوری است اما با در نظر گرفتن معیار های دیگر مانند کیفیت ساخت وساز می توان تا حد زیادی خسارات را کاهش داد.

*انبوه سازی و ساخت وساز بی کیفیت زمینه ایجاد فاجعه انسانی بعد زلزله در تهران

ساخت وسازهای بی کیفیت و سر بلند کردن هر روزه یک برج در گوشه و کنار شهری مانند تهران که ازنظر امکانات زیر ساختی مانند راهها،آب آشامیدنی وخطوط انتقال نیرو وفاضلاب ضعیف است آن را به یک بمب ساعتی تبدیل کرده که با وقوع زلزله ای با بزرگی حدود 7ریشتر به یک فاجعه بزرگ انسانی تبدیل شود.

به عنوان مثال با یک تعطیلی دو،سه روزه در کشور تمام راههای خروجی تهران بسته می شود و حال فرض کنید که زلزله ای بزرگ در تهران رخ دهد ؛ در این صورت نه تنها امداد رسانی از طریق زمینی به کندی صورت می گیرد بلکه با وجود تراکم ساختمان ها بلند حتی امکان امداد رسانی از طریق آسمان نیز با مشکل مواجه می شود.

اینجاست باید از مسئولین شهری سوال کرد که به چه میزان در برابر وقوع زلزله بزرگ در شهر تهران آمادگی دارند.

آیا سوله های ستاد مدیریت بحران مناطق دارای امکانات لازم برای زمان وقوع زلزله هستند؟

سوله هایی که برای زمان بحران در نظر گرفته شده اند اما در حال حاضر تعدادی از آنها به سالن های ورزشی تبدیل شده اند ودر آنها خبری از امکانات اساسی مانند آب و کمکهای اولیه نیست.

آیا خطوط انتقال نیرو مانند برق وگاز برای مواقع زلزله ایمن هستند؟

بعد از هر زلزله ، میزان زیادی از تلفات ناشی از آتش سوزی به علت شکستگی خطوط گاز است .

آیا امکانات بیمارستانی لازم برای زمان های بحرانی در شهری به جمعیت تهران وجود دارد؟ 

اینها فقط تعداد اندکی از سوالاتی است که باید از همین حالا به فکر آنها بود.

*باید از گذشته درس گرفت!

سندهای تاریخی نشان می دهد که در طول تاریخ ، ری بارها به خاطر زمین لرزه با خاک یکسان شده است .  در فاصله میان سال 300 پیش از میلاد تا 1400 میلادی علاوه بر شهر ری ، مناطق پیرامون تهران مانند گرمسار، ایوانکی ، غار ، طالقان ، قزوین ، بویین زهرا و دماوند نیز از زیان ها و تلفات حاصله دور نمانده اند.

در حادثه دلخراش زلزله رودبار که در روز پنجشنبه 31خرداد سال 1369 ،ساعت 30دقیقه و13ثانیه بامداد با بزرگی 7.3در مقیاس ریشتر رخ داد ، 35000نفر کشته وتعداد زیادی مجروح شدند.

و حادثه زلزله شهر تاریخی بم که در 5 دی 1382 در ساعت 5:26:26 در حالی رخ داد که بیشتر مردم شهر در خواب بودند وحدود 41000کشته ومجروح برجای گذاشت.

با نگاهی دقیق به میزان خسارت های زلزله های مانند رودبار و بم ، باید آماده میزان بسیاربالای تلفات در زلزله احتمالی تهران بود زیرا تراکم جمعیت شهر تهران ، به مراتب خیلی بیشتر از این دو شهر است.

پس باید از گذشته درس گرفت و از همین حالا به فکر آینده بود!

گزارش: شیما جعفرزاده