شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- شرایط امروزه جهان و فضای کسب و کار (مالی-اقتصادی-بانکی) ایجاب مینماید، تا مدیران ارشد سازمانها و بنگاههای بزرگ و تجاری که نقش فعال و موثری در بازار اقتصادی دارند تمام تلاش خود را در جهت ایجاد ارزش برای تمامی ذینفعان خود فراهم نمایند و نوعی تبادل میان بخشهای اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی کسب و کارشان ایجاد نمایند.
در واقع امروزه سازمانها علاوه بر انجام وظایف سنتی خود به انجام فعالیتهای دیگری نیز مکلف شدهاند که هدف این فعالیتها، پاسخگویی به انتظارات جامعه است و از آن به عنوان مسئولیت اجتماعی "Corporate Social Responsibility" (CSR) سازمانها یاد میشود. در این دوران مدیریت موثر مدیریتی است که از محدوده اندیشه، سازمان خود را رها ساخته و به جامعه و محیطهای وسیعتری میاندیشد، چرا که نه سازمانها میتوانند خود را از جامعه جدا کنند و نه جامعه میتواند بدون سازمان تداوم یابد.
به نوعی برای ما مفهوم مسئولیت اجتماعی سازمانها یعنی چگونه از طریق کسب و کار مسئولانه ایجاد ثروت کنیم. بنابراین رفتارهای تجاری شرکتی حوزه کارکنان، مشتریان، پیمانکاران، محیط زیست و جامعه را در بر میگیرد. یک رابطه برد-برد و خلق ارزش مشترک، هم برای جامعه و هم برای سازمان که بنگاه زیربنای مفهومی موضوع مسئولیت اجتماعی سازمان است. امروزه مسئولیت اجتماعی (CSR) از جمله موضوعاتی است که سازمانهای نوین تاکید قابل ملاحظهای بر آن دارند. از اینرو کارکنان، مشتریان، عرضه کنندگان رقبا و دولتها به عنوان سازمان نه تنها به دنبال انجام تعامل تجاری بین بخشهای مختلف سازمان هستند، بلکه انتظار دیگر آنها از مدیریت سازمان، مشارکت در مباحث اجتماعی و توجه به مسئولیت اجتماعی است. در واقع مسئولیت اجتماعی سازمان بر مسئولیت و پاسخگویی به عنوان پایه، اساس و رفتار یک سازمان در اجتماع تاکید دارد و ناظر بر چگونگی کسب وکار مسئولانه همراه بانفع سازمانی است.
در این میان بنگاههای اقتصادی بالاخص بانکها به عنوان حلقه واسط در تامین مالی پروژهها نقش محوری در حمایت از طرحهای همسو با منافع عمومی اجتماعی و محیطی برای جامعه برخوردار میباشند که هم اکنون این مسئولیت خیلی شفاف نیست.
قطعاً در بانکداری اجتماعی هر فعالیتی انجام میگیرد برپایه خلق بازدهی جداگانه است، بازدهی که درآن سود حاصل از فعالیتها و مبادلات پولی نه هدف نهایی بلکه پیش نیاز رسیدن به مقاصد بالاتر است. بانکداری اجتماعی برای بانکهایی که؛ تصمیمها و رفتارهای اشتباه خود به منافع جامعه آسیب میزنند و اعتماد اجتماعی را سلب مینمایند، مانند عامل بازدارنده عمل میکند. لذا برای تحقق مسئولیت اجتماعی بانکها باید اصول و شیوهها و معیارهای تازه در کسب وکار بانکداری در این خصوص تعریف شود. این اصول بر سرمایه گذاری و پیشرفت اجتماعی از طریق تقویت سرمایه، زیستی، فرهنگی و انسانی تاکید میکند و شامل معیارهای ارزیابی عملکرد بانکها در انجام وظایف و مسئولیت اجتماعی است.
امروز مراکز و کارخانههای عظیم صنعتی با فعالیتها و محصولات خود درکنار خدمت به جوامع با اشاعه آلودگی آب، آلودگی هوا و تخریب خاک و جنگل و دریا و بخش ضایعات و مواد زائد ادامه حیات را برای نسل انسانها با مشکل همراه کرده اند و این کره خاکی را با چالشی بزرگ روبه رو نموده اند. البته تنها شرایط زیست محیطی نیست که بشریت را تهدید میکند؛ در محیطی پیچیده و پویای امروز که سرشار از تضاد منافع است. عدم توجه به سلامت و بهداشت جامعه، تبعیض طبقاتی، نژادی و مذهبی، بی توجهی به منافع اجتماعی، پرهیز سازمانها در بهبود رفاه اجتماعی، عدم پاسخگویی به نیازهای به حق جامعه، زیر پا گذاشتن ارزشها، هنجارها و اصول اخلاقی جامعه، بیتوجهی به نیازهای اقتصادی اقشار آسیب پذیر، زیر پا گذاشتن قوانین و مقررات عمومی، رعایت نکردن اصول اخلاقی کسب و کار، توجه نکردن به حقوق سازمانهای بین المللی، ملی و شهروندی، بیتوجهی به فرهنگ و تمدن انسانی و عدم مشارکت در برنامههای عام المنفعه، فساد اخلاقی، اقتصادی و... موجب حرکت لجام گسیخته جهانی و فرهنگ بشری به سوی انحطاط و انهدام شده و جامعه بشری را با چالشهای بزرگی مواجهه ساخته است.
در این جا این سوال پیش میآید؛ آیا جامعه بشری میتواند این الگوی نامتوازن و ناپایدار توسعه را به الگوی متوازن توسعه پایدار تبدیل نماید. و دوباره رنگ آبی را به آسمان بالای سر خود برگرداند. آیا جامعه بشری امروزی میتواند هم چنان که از محصولات و خدمات متنوع صنعتی و غیر صنعتی بهره مند میشود، از انقراض تنوع زیستی و منابع طبیعی و نا برابری و ناعدالتی اجتماعی جلوگیری نماید. به نظر میرسد این آرمان تنها با نهادینه شدن مسئولیت اجتماعی به عنوان یک فرهنگ جهانی در بین تمامی ساکنان روی زمین افراد، شرکتها، نهادهای مدنی، دولتها و سازمانهای بین المللی امکان عملی پیدا کند. اکنون همه جوامع، انسانها، سازمانها، بنگاههای اقتصادی موظف هستند تا از پیروزی بی نظمی در این خانه عمومی و تخریب بنیادهای آن جلوگیری کند.
در این میان توجه به مسئولیت اجتماعی "Corporate Social Responsibility" (CSR) یکی از راههای مهم برون رفت از این بحران بزرگی است که گریبانگیر جوامع انسانی شده است. موضوع مسئولیت اجتماعی سازمان در چند سال اخیر با توجه به رشد سازمانهای غیردولتی، جنبشهای اعتراضی علیه قدرت سازمانها، افزایش آگاهی اجتماعی، توسعه بازارهای سرمایه و شرکتهای سهامی عام و رسواییهای مالی و اخلاقی سازمانهای بزرگ تبدیل به الگوی مناسب و غالب در سازمانها شده است. تا حدی که کمیسیون اروپا سال 2005 را به عنوان سال مسئولیت اجتماعی شرکتهای کشورهای اتحادیه اروپا نام گذاری کرد. مسئولیت اجتماعی، نه یک وظیفه که یک تعهد است که سازمانها باید در قبال آن پاسخگو باشند. موضوعی که متاسفانه در کشور ما کمتر مورد توجه قرار گرفته است به خصوص از سوی بنگاههای اقتصادی و الخصوص بانکها که از ارکان اصلی اقتصادی کشور محسوب میشوند.
بانکها به عنوان حلقه واسط در تامین مالی پروژههای صنعتی و خدماتی نقش محوری در حمایت از طرحهای همسو با منافع عمومی اجتماعی و محیطی برای جامعه برخوردار میباشد که متاسفانه هم اکنون این مسئولیت شفاف نیست. مسئولیت اجتماعی بانکها رسالتی چند وجهی دارد که یکی از وجوه آن جذب سرمایه ملی در جامعه کلی و سهیم بودن در توسعه آن و حفظ محیط زیست و کمک به حفظ محیط مناسب کسب و کار در جهت ایجاد رقابت عادلانه و سالم بین بانکها و برخورداری مشترک آنها از رشد و شکوفایی بوده است.
بانکها باید به تصمیم گیریها و فعالیتهایی دست بزنند که مورد قبول جامعه و منطبق با ارزشهای آن باشد و سود و زیان خود را برای جامعه طوری تنظیم نمایند که مردم پیش از هزینههایی که پرداخت کرده اند از آنها سود ببرند. در کنار آن صداقت، کنترل، نظارت سازمان، احترام به حقوق مشتریان، توسعه اقتصادی جامعه، شفافیت، جلوگیری از رشوه خواری و فساد، سرمایه گذاری در اهداف و برنامهریزی زیستمحیطی و عام المنفعه، تعهد به انجام وظایف قانونی و انسانی، مسئولیت پذیری و پاسخگویی به نیازها و خواستههای آحاد جامعه و ... از دیگر مواردی است که باید مورد توجه ویژه قرار گیرد. آیا در کشور ما، بانکها به این موضوعاتی که اشاره شد دقت و توجه دارند. در شرایطی که جامعه با مشکلات عمده اقتصادی رو به رو هستند. بانکها تا چه میزان به وظایف و رسالت و مسئولیت اجتماعی خود توجه داشته اند.
متاسفانه بیشتر از هر چیز توجه به بالا بردن نرخ سود، نداشتن برنامههای مدون و یک استراتژی منسجم در ارائه خدمات احتماعی، نبود یک مدل و الگو مناسب در راستای تحقق مسئولیتهای اجتماعی که بر عهده دارند، فقر پژوهش در راستای تشریح مسئولیتها و ... حکایت از آن دارد که این موضوع مهم در حیات اجتماعی جامعه تا حد بسیار زیادی توسط بانکها به فراموشی سپرده شده است. البته نباید فراموش کرد که بانکها در توسعه اقتصادی و رفاه اجتماعی مثل: ساخت مدرسه، بیمارستان، اماکن مذهبی و سرمایه گذاری در اشتغال جوانان، ارائه تسهیلات به صنایع کشور و ... اقداماتی انجام دادهاند که ناگفته پیداست ناکافی، برنامه ریزی نشده و بیشتر سلیقهیی، مقطعی و گاهاً جنبه تبلیغاتی داشته است. لذا ضرورت تدوین یک الگوی مناسب و البته بومی با تاکید بر ساختار اجتماعی بانکداری در ایران بسیار حائز اهمیت است.
با این مقدمه و اگر بپذیریم که مسئولیت اجتماعی بانکها در این عرصه از تاریخ از اهمیت ویژهیی برای جامعه و بشریت برخوردار است و بایستی به یک فرهنگ و باور اجتماعی برسد و در ساختار سازمانی طراحی و پیاده سازی گردد، باید درچند حیطه تقسیم شود: قانون، منابع انسانی، روابط عمومی، حسابداری، برنامه ریزی و ... که مسئولیت اصلی بر عهده هر کدام باشد روابط عمومی باید بازیگر فعال این برنامه گردد. در کنار مسئولیت حرفهیی روابط عمومی میبایستی برای رسالتهای اجتماعی آن نیز اهمیت کافی قایل شویم. چرا که از طریق آثار اجتماعی عملکرد روابط عمومیهاست که فعالیت این واحدها برای مخاطبان مشتریان و حتی سهامداران سازمان ملموس، محسوس، و قابل ارزیابی میشود و از همین طریق نیز موفقیت و میزان اثر گذاری برنامههای روابط عمومی مورد سنجش قرار میگیرد. مسئولیت اجتماعی روابط عمومی در سازمان بر مسئولیت و پاسخگویی به عنوان پایه و اساس رفتار یک سازمان تاکید دارد و ناظر بر چگونگی انجام کار مسئولانه است.
به نوعی، مفهوم مسئولیت اجتماعی روابط عمومی یعنی چگونه از طریق آن میتوان به کار مسئولانه و ایجاد ارزش افزوده که این مسئولیت شامل کارکنان، مشتریان، محیط زیست و ... نیز میشود، رسید. در این میان آن چه که برخی بانکها در کشور ما از روابط عمومی انتظار دارند: یک روابط عمومی سنتی مبتنی بر تاثیر پذیری، تملق گویی، توجیه عملکرد سازمان، اطلاع رسانی به نفع سازمان، تبلیغات صرف و برخی برنامههای پیش پا افتاده است که هیچ ارتباطی با روابط عمومی مدرن و متعهد علمی ندارد و از این رو نقش و جایگاه آن در مسئولیت اجتماعی سازمان عملاً به فراموشی سپرده شده است. بازگرداندن جایگاه واقعی روابط عمومی در سازمان، تدوین و رسیدن به مدل و الگو علمی برای تحقق آرمانهای روابط عمومی به خصوص در مسئولیت اجتماعی که در پیکره بانکها بر عهده دارند. یک امر کاملا ضروری است چرا که روابط عمومی میتواند در مسئولیت اجتماعی بانکها مهم ترین و بالاترین نقش را ایفا نماید.
نقشی که اساس و بنیاد سازمان را دگرگون نماید و راه رسیدن به اهداف سازمانی را در مسئولیت اجتماعی هموار سازد. روابط عمومی به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای مدیریت و سازمان با این حقیقت مهم روبه رو است که میتواند در خدمت یا ضد منافع عمومی میباشد و از این روست که روابط عمومی در سازمانهای پیشرو و بالاخص بانکها که منافع سرشار مالی را در اختیار دارند، میتواند جایگاه با اهمیتی در تحقق رسالت و مسئولیتهای اجتماعی داشته باشد.
در واقع اگر مسئولیت حرفهایی روابط عمومی را در راستای تامین منافع سازمان بدانیم، مسئولیتهای اجتماعی آنان (تامین منافع اجتماعی) نام خواهد گرفت. با این برداشت روابط عمومی هر سازمان بالاخص بانکها علاوه بر آنکه در قبال سازمان خود و منافع آن دارای مسئولیت است، نسبت به جامعه و محیط اجتماعی محل فعالیت سازمان خود نیز مسئولیت دارد که عدم ایفای این مسئولیتها در واقع بی توجهی به فلسفه وجودی روابط عمومی است که متاسفانه هماکنون در کشور ما به این امر مهم بیتوجهی و کم توجهی شده است.
روابط عمومی سازمان باید با تدوین و ساختار پیام بر حسب مخاطب شناسی سازمان خویش پرداخته و عنوان عامل تغییر در نگرش، تغییر در دیدگاه و در نهایت تغییر رفتار در سطح سازمانهای خویش باشند و با شناخت بر روی مخاطبان درون و برون سازمان به اعتماد سازی بپردازند و با پایش و سنجش و نظرسنجی و آموزشهای لازم زمینه ساز تغییر نگرش و رفتار شوند.
منبع مرجع: شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)
|