تعدد و تکثر واحدهای روابط عمومی در سازمان عریض و طویل صدا و سیما، واقعیت انکار ناپذیری است که وجود 88 واحد روابط عمومی در این سازمان بر آن صحه می‌گذارد.

روابط عمومی‌های‌ صدا و سیما و درهای بسته‌ای که به روی رسانه‌ها باز نمی‌شود

به گزارش خبرنگار فرهنگی ایرنا، هفته گذشته بود که طرح انحلال واحدهای روابط عمومی شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی منتشر شد؛ 'سیدتقی سهرابی' مدیرکل روابط عمومی صدا و سیما وجود چنین طرحی را تایید و در عین حال تاکید کرد که این طرح هنوز مصوب نشده است.

رسانه‌ای شدن این طرح، فرصت مناسبتی را فراهم آورد تا عملکرد این واحدها به عنوان رابط بین سازمان و رسانه‌ها زیر ذره‌بین قرار گیرد.

واقعیت این است، صدا و سیما به عنوان یک رسانه تصویری بدون رقیب و انحصاری در ایران، خود ابزارهای اطلاع رسانی متعددی در اختیار دارد اما یک دهه‌ای است که مسوولان این رسانه دریافتند که برای ارتباط با مردم علاوه بر صدا و تصویر همچنان نیازمند رسانه‌های دیگر از جمله خبرگزاری‌ها و مطبوعات هستند.

در ساختار صدا و سیما وجود 10 معاونت ثبت شده که می‌توان به معاونت‌های رسانه مجازی، صدا، سیما، سیاسی، آموزشی، برون مرزی، اداری و مالی، مجلس، امور استان‌ها، توسعه و فناوری رسانه اشاره کرد که هر یک از آنها دارای روابط عمومی مستقل هستند.

از سوی دیگر معاونت‌های صدا، سیما و برون مرزی را زیرشاخه‌های متعددی در بر می‌گیرد که همان شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی با برد داخلی و بین المللی هستند.

حال اگر تعداد شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی که زیر نظر معاونت امور استان‌ها فعالیت می‌کنند را به این جمع بیافزاییم، به حجم قابل توجهی شبکه می‌رسیم که بسیاری از آنان دارای واحدهای روابط عمومی در سطح استانی هستند.

از سوی دیگر حتی معاونت اداری - مالی صدا و سیما نیز خود دارای یک شبکه تلویزیونی است که این شبکه نیز به تازگی واحد روابط عمومی راه‌اندازی کرده است.

داستان روابط عمومی‌های صدا و سیما به همین چند معاونت و شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی ختم نمی‌شود زیرا این رسانه دارای زیرشاخه‌های متعدد از جمله شرکت‌های وابسته، مراکز پژوهشی، واحد امور بین‌الملل و مراکز متعدد دیگری است که هر کدام از آنها نیز برای خود روابط عمومی دست و پا کرده اند تا از قافله اطلاع رسانی در عصر ارتباطات و اطلاعات عقب نمانند.

از بین همه شرکت‌ها و موسسات وابسته به صدا و سیما می‌توان به مرکز پویانمایی صبا، مرکز موسیقی و سرود، مرکز سیمافیلم، مرکز پژوهش‌های اسلامی، انتشارات سروش و ... اشاره کرد که از واحدهای مستقل روابط عمومی برخوردارند.

در این میان پوشش اخبار حوزه ریاست صدا و سیما نیز حکایت دیگری است زیرا اخبار مربوط به دیدارها و سخنرانی‌های ضرغامی به طور مستقیم در دفتر وی تنظیم و بدون دخالت اداره‌کل روابط عمومی صدا و سیما با عنوان حوزه ریاست برای رسانه‌ها ارسال می‌شود و می‌توان گفت که آقای رییس دارای یک واحد روابط عمومی مستقل است.

شاید در نگاه نخست به نظر برسد که راه اندازی این تعداد واحد روابط عمومی موجب تسهیل در روند اطلاع رسانی در صدا و سیما را فراهم آورده اند و خبرنگاران و رسانه‌های مختلف می‌توانند به راحتی با مدیران و مسوولان این سازمان در ارتباط باشند اما این تفکر ما به ازای بیرونی در دنیای حقیقی ندارد و ارتباط با این سازمان عریض و طویل از مصایب خبرنگاران عرصه رادیو و تلویزیون است.

این مشکل از نوع نگاه واحدهای روابط عمومی به موضوع خبر و اطلاع‌رسانی ناشی می‌شود ؛ دست اندرکاران واحدهایادشده نگاه آمرانه‌ای به رسانه‌ها دارند و اهالی رسانه را موظف به انعکاس اخباری می‌دانند که روزانه حجم وسیعی از آن به صورت ایمیل و یا نمابر به خبرگزاریها و مطبوعات ارسال می‌شود؛ اخباری که بیش از پاسخگو بودن واحدها و معاونت‌های صدا و سیما، رونوشتی از جدول پخش برنامه‌های این شبکه‌های تلویزیونی و رادیویی، برنامه‌های در دست ساخت و چشم انداز آتی آنان در تولید محدود است.

اصرار واحدهای روابط عمومی صدا و سیما به مطبوعات و خبرگزاری‌ها برای انعکاس اخبار و مطالب در حالی صورت می‌گیرد که این سازمان خود دارای روزنامه جام جم و گروه نشریات سروش برای اطلاع‌رسانی از برنامه‌هایش است.

بر این اساس روزانه به طور متوسط 50 خبر از روابط عمومی‌های صدا و سیما به خبرگزاری‌ها و مطبوعات ارسال می‌شود که جملگی انتظار دارند که این اخبار در رسانه‌های دیگر منعکس شود در حالی که از این اصل غافل هستند که اطلاع‌رسانی تنها یکی از وظایف رسانه‌ها است و رسانه‌ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی در هر کشوری مسوولیت پاسخگو کردن نهادها در برابر مطالبات مردم را دارند.

نگاه 'صفر و یک' روابط عمومی‌ها به رسانه‌ها معضل دیگری‌است که خبرنگاران با آن دارند زیرا روابط عمومی‌ها تنها خبرگزاری‌ها و مطبوعاتی را ارزشمند تلقی می‌کنند که روزانه مطالب مربوط به برنامه‌های آنان را منعکس کرده باشد.

بر این اساس، اگر رسانه‌ای رویکرد انتقادی نسبت به عملکرد این سازمان و شبکه‌های رادیویی داشته باشد، از سوی این روابط عمومی‌‌ها طرد و بایکوت خبری می‌شود که نتیجه آن دعوت نکردن از نماینده آن رسانه در برنامه‌های خبری است.

این رویکرد موجب شده تا این تصور در میان اهالی رسانه بوجود آید که واحدهای روابط عمومی صدا وسیما سعی دارند تا حوزه عملکرد خبرنگاران عرصه رادیو و تلویزیون را به تولیدات گذشته و آینده این رسانه معطوف و از دیگر جنبه‌های فعالیت این سازمان بویژه در حوزه مدیریت، بازرگانی و تبلیغات و سیاستگذاری‌های آن باز دارد.

نتیجه این رویکرد در واحدهای روابط عمومی صدا و سیما سبب شده تا نتوان به مدیران این سازمان برای انجام گفت و گو و بررسی عملکردهای آنان دسترسی داشت و بسیاری از تحولات مهم در این سازمان در سکوت خبری پشت سرگذاشته می‌شود و یا هر از چندگاهی جمله و یا نکته‌ای از آن رویداد به بیرون درز می‌کند.

از سوی دیگر هرچند بسیاری از واحدهای روابط عمومی برای تسهیل در امر اطلاع‌رسانی خود به راه‌اندازی پایگاه‌های اینترنتی روی آورده‌اند اما نگاهی گذرا به این پایگاه‌ها نشان می‌دهد که این وبگاه‌ها نتوانسته‌اند پایگاه جامعی برای انعکاس اخبار و اطلاع رسانی صحیح از رویدادها باشند.

گرافیک نامناسب، ساختار به هم ریخته و نامنظم و به روز نشدن اطلاعات، مشکل عمده پایگاه‌های خبری منتسب به شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی است به گونه‌ای که کاربر در ورود نخست خود به این وبگاه‌ها با نوعی سردرگمی رو به رو می‌شود و نمی‌تواند به مقصود برسد.

با وجود این تلاش‌ها و پاسخگو نبودن معاونان و مدیران صدا و سیما در برابر رسانه‌ها، آنان هنوز نتوانسته‌اند از نگاه منتقدانه روزنامه‌ها و خبرگزاری‌ها در امان بمانند و هر ازگاهی یادداشت، مقاله و گزارشی در نقد عملکرد رسانه‌ای که خود اهالی صدا و سیما از آن با عنوان رسانه ملی یاد می‌کنند، منتشر می‌شود.

به نظر می‌رسد، سازمان صدا و سیما پیش از تصمیم‌گیری درباره انحلال و یا ادغام واحدهای روابط عمومی‌، نیازمند یک بازنگری در تعریف این واحدها و وظایف آنهاست تا بتواند در یک برنامه‌ریزی بلند مدت نگاهی دو سویه و تعاملی با رسانه‌ها که سوالات آنان همان مطالبات افکار عمومی است، برقرار کند.