شبکه اطلاع رسانی روابطعمومی ایران (شارا)-|| دانشمندی گفته است که راه شناختن ماهیت هر سازمانی این است که بدانیم آن سازمان چگونه بوجود آمده است.
این گفته در مورد روابط عمومی نیز مصداق دارد . وقتی که بدانیم منشاء روابط عمومی چه بوده و چگونه شروع شده با طرز کار و تکنیک آن بهتر آشنا خواهیم شد. غالباً گفته می شود که روابطعمومی پدیده جدیدی است لیکن با اندکی تعمق پیخواهیم برد که فعالیتهای روابط عمومی تازگی ندارد و تلاش و کوشش برای مقابله با افکار عمومی و سعی در برقراری ارتباط و تفاهم با مردم از عهد باستان وجود داشته است و تنها ابزار و ادوات روابط عمومی و درجه مهارت و تخصص کارشناسان روابط عمومی و شدت و وسعت مساعی لازم امروزی در این زمینه است که نسبتاً تازگی دارد.
قدرت افکار عمومی در مهار کردن فعالیتهای بشری از قرنها پیش شناخته شده بود و با اینکه اصطلاح افکار عمومی از قرن هیجدهم متداول شد معهذا از همان عهد باستان فرمانروایان متوجه نیروی افکار عمومی بودند و افکار عمومی همواره قدرت و اثر خود را نشان داده است. سنگ نبشتههائی که از شاهان بزرگ هخامنشی باقی مانده نشان می دهد که فرمانروایان هخامنشی به قدرت و تأثیر افکار عمومی وقوف داشتهاند و منظور از این سنگ نبشتهها نفوذ در افکار عمومی بوده است.
در ادوار یونان و رم باستان نیز افکار عمومی در شکل دادن به حوادث نقش مهمی ایفا کرده گو اینکه جامعههای باستانی بسیار کوچک و راه های ابراز عقیده و نظر محدود بوده و وسایل ارتباط بین مردم در آن زمان صورت ابتدائی داشته است.
فضلای یونان باستان در اهمیت اراده و افکار عمومی تحقیق و مطالعههائی کردهاند ولی هیچگاه این اصطلاحی را که امروز بکار می بریم بکار نمی بردند.
عبارات و اصطلاحاتی هم که از روم قدیم باقی مانده نشان میدهد که آنها نیز به تأثیر افکار عمومی واقف بودهاند. عبارت «صدای مردم صدای خداست» نشان دهنده این مطلب است.
همچنین مردمان عهد باستان متوجه بودند که با نشر اطلاعات می توان در اذهان مردم و در نتیجه در اعمال مردم نفوذ کرد و دلایلی از کوشش آنها در این زمینه به کمک باستانشناسان بدست آمده است. باستان شناسانی که در عراق مشغول کاوش های علمی بودند یک بولتن کشاورزی به تاریخ 1800 سال پیش از میلاد بدست آوردهاند که طرز کشت محصول و آبیاری آن و طرز مبارزه با موشان صحرائی را به کشاورزان آن زمان تعلیم می داده است. آثار مکتوبی که از مصر قدیم باقی مانده و سنگ نبشتههای عهد هخامنشی که حاوی اطلاعات درباره شاهان بزرگ هخامنشی و تجلیل نام آنهاست نمونههای دیگری از این نوع فعالیتها می باشد. بطور کلی قسمت عمده آثار ادبی و هنری عهد باستان به منظور جلب پشتیبانی مردم برای سلاطین و روحانیان ورجال دیگر آن زمان بوده است.
«جیورجیکس» یکی از آثار ویرجیل نمونهای از مساعی و تلاش شاعر نامدار رومی است که برای ترغیب شهرنشینان به کوچ کردن به مناطق روستائی و کشت مزارع جهت تأمین آذوقه جمعیت روز افزون آن زمان تنظیم یافته است.
دموستن خطیب مشهور با ایراد سخنرانی هایی با نقشههای جهان گشائی فیلیپ مقدونی مخالفت میورزید. ژول سزار قیصر معروف رم با فرستادن گزارش های مخصوص به عنوان فرماندار سرزمین گل مردم را با فتوحات درخشان خود آشنا می ساخت عدهای از مورخان معتقدند که اثر معروفی بنام تفاسیر که از روم باستان باقی مانده به قلم خود سزار و به منظور تبلیغ برای سزار نگارش یافته است.
قرن ها پیش پادشاهان انگلیس صدر اعظمهای خود را نگاهدارنده وجدان پادشاه می نامیدند وبا این عمل متوجه بودند که برای برقراری حسن ارتباط بین مردم و دولت شخص ثالثی لازم است. کلمه پرو پاگاند برای مرتبه اول در قرن هفدهم بکار رفت و آن زمانی بود که کلیسای کاتولیک برای تبلیغ و پروپاگاند مسیحیت دانشکده تبلیغ دایر کرد.
شوالیههای عهد قدیم پیش از عزیمت به محلی مأموران مخصوصی بآن محل میفرستادند که نظر و علاقه و احترام را پیش از وقت نسبت به خود جلب کنند.
تاریخ نشان میدهد که بین فعالیتهای روابط عمومی و ادوار مبارزه شدید بین رقیبان سیاسی همواره ارتباطی وجود داشته است. زیرا همه مبارزان سیاسی کوشیدهاند که حمایت و پشتیبانی جامعه را بسوی خود جلب کنند و متوجه شده اند که روابط عمومی عامل اساسی در تشکیل افکار عمومی بوده است. روابط عمومی در هر کشوری از زمان انقلاب آن کشور شروع شده است.
چنانکه در امریکا روابط عمومی با انقلاب امریکائیان علیه پادشاه انگلستان آغاز شد و در ایران نیز در انقلاب مشروطیت خاصه در انقلاب سفید اخیر فعالیتها و جنبشهای روابط عمومی بیش از هر عصر دیگر به چشم می خورد باز در آمریکا می بینیم هر وقت رؤسای جمهوری بزرگ دست به کارهای انقلابی زدهاند فعالیتهای روابط عمومی رونق و وسعت پیدا کرده است زیرا کارهای این قبیل رؤسای جمهوری مانند تئودور روزولت وود رو ویلسون و فرانکلین روزولت و هاری ترومن و جان اف کندی علیه منافع اشخاصی بوده که در سنگرهای قدرت محکم جای گرفته بودند. و پیروزی در چنین مبارزه به پشتیبانی افراد ملت نیاز داشته است.
روابط عمومی جدید وقتی آغاز شد که مؤسسات بزرگ اقتصادی متوجه شدند که رفتار و طرز فکر مردم طبقات مختلف در سرنوشت آنان مؤثر می باشد. پس آنها موضوع روابط عمومی را کار جدی تلقی کردند و بازار فعالیتهای روابط عمومی را رونق بخشیدند دولت ها نیز در مواقع دیگر به فعالیتهای روابط عمومی توجه کردهاند پس روابط عمومی ریشه قدیمی دارد آنچه جدید است ابزار وادوات روابط عمومی و توجه فوقالعادهای است که امروز به این قبیل فعالیتها مبذول می گردد.
امروز یکی از وظایف عمدة روابط عمومی جمع آوری اعانات است. هر موقع هر مؤسسهای که برای خدمت به جامعه احتیاج به پول داشته باشد جمع آوری پول با تدابیر روابط عمومی صورت می گیرد. چنین فعالیت هائی برای اولین مرتبه در امریکا در زمان جنگ های داخلی به وسیله شخصی بنام «جی کوک Jay Cooke » صورت گرفت. او به قول مورخان امریکائی اولین کسی بود که به لزوم توجه سیاستمداران به روحیه تودههایی پی برد و اولین کسی بود که شیوه جمعآوری اعانات را ابداع کرد و با موفقیت آن را بکار برد.
او در جلب توجه مردم مهارت بسزائی داشت و توانست تعداد زیادی اوراق قرضه زمان جنگ به مردم بفروشد. کوک ابتدا روح وطن پرستی را در مردم بیدار می ساخت و پس از تحریک شور وطن خواهی مردم اوراق قرضه به آنها میفروخت. در جنگهای جهانی اول و دوم نیز امریکائیان بسیاری شیوههای کوک را برای جمع آوری پول بکار بردند و نتایج مطلوب بدست آورند.
نیروی دریائی امریکا از دیرباز دریافته بود که با نشر آگهیهای مناسب بهتر می توان ملوانان مستعد استخدام کرد. در جنگ آمریکا و اسپانیا در سال 1895 فعالیتهای مبلغان کوبائی در برانگیختن احساسات امریکائیان برعلیه کوبائیان و علیه اسپانیائی ها نقش مؤثری ایفا کرد. بر اثر تبلیغ مبلغان کوبائی بود که امریکائیان به هواخواهی کوبائی ها برخاستند و اسپانیا بدنام و رسوا شد. امریکائیان تحت تأثیر مبلغان کوبائی از سال 1895 شروع به تشکیل میتینگهای عمومی کردند و در این میتینگها برای مردم کوبا پول جمعاوری کردند و مردم را به هواخواهی و پشتیبانی از کوبا برانگیختند.
در امریکا متجاوز از یک قرن است که صاحبان حرف نیز با همیت توجه به افکار عمومی و جلب آن پیبردهاند. انجمن پزشکان امریکا ( A.M.A ) در سال 1855 به دبیر انجمن دستور صریح و قاطع داد که به خبرنگاران جراید هر گونه کمک ممکن مبذول داردتا خبرنگاران بتوانند به دقت و به سهولت فعالیتهای انجمن و اعضای آن را به اطلاع عامه برسانند.
در سال 1884 بود که انجمن پزشکان امریکا اولین برنامه روابط عمومی خود را برای مبارزه با کسانی که با تشریح حیوانات جهت اکتشافات علمی مخالفت می کردند به موقع اجرا گذاشت و موفقیت شایان بدست آورد همه این فعالیتها و تجارب در روابط عمومی اثر گذاشتهاند و امروز هم تارپود آنها را در پیکر روابط عمومی میتوان بروشنی تشخیص داد.
چون روابط عمومی به صورت امروزی خود ابتدا در امریکا بوجود آمده و پیشرفت و توسعه پیدا کرده است بجا خواهد بود که تاریخ پیدایش پیشرفت تدریجی آن در امریکا به اختصار بیان گردد.
|