شارا- «اکنون که ارتش مصر بار دیگر به قدرت باز گشته، جای دولت محمد مرسی را در استفاده از روزنامهها و تلویزیون و شکل دادن به انظار عمومی گرفته است و در مقابل اسلام گرایان به ناچار به رسانههای اجتماعی روی آوردهاند.»
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، روزنامه لس آنجلس تایمز در گزارشی درباره کارکرد رسانهها در جریان ناآرامیهای اخیر مصر مینویسد:
«اکنون بحرانی که بیش از یک ماه است مصر را به لرزه درآورده، باعث بروز جنگ رسانهای شده است. این جنگ به دنبال آن است تا از یک طرف مقصر صدها کشته در این ناآرامی را به یک ژنرال مهار نشده و از طرف دیگر آن را به یک رهبر اسلامگرای سرنگون شده و انبوه جوانانی که از میان ابر گاز اشکآور، سنگ و سلاحهای دست ساز پرتاب میکنند، نسبت دهد.
ژنرال عبدالفتاح السیسی، فرمانده نیروهای ارتش مصر از سوی اغلب رسانهها به عنوان نجاتدهنده کشور مصر ستایش شده است. اما از طرف دیگر محمد مرسی، رئیس جمهوری برکنار شده توسط همین رسانهها به عنوان قاتل، جاسوس و تروریست معرفی شده است. اگر چه این تعاریف شبیه کاریکاتور هستند، اما نشان دهنده احساسات و اختلافات عمیق و ترس آور در مصر هستند.
تا پیش از آنکه ارتش مصر اقدام به سرنگون کردن نخستین دولت دمکراتیک برگزیده این کشور در سوم ژوئیه کند، رسانههای دولتی تحت تسلط محمد مرسی و حزب سیاسی اخوانالمسلمین قرار داشتند.
این رسانهها اکنون در دست ارتش هستند و با رسانههای اجتماعی که هرچه بیشتر مورد استفاده اسلامگرایان برای شرح ماوقع ناآرامیها قرار میگیرند، رقابت میکنند.
ویدئوهای اینترنتی منتشر شده، توسط هر کدام از طرفین ویرایش میشوند تا نسخهای را که آنها از واقعیت میگویند بیان کنند.
جمال سلطان، استاد علوم سیاسی دانشگاه آمریکایی قاهره گفت: رسانههای مصر همگی به دنبال بسیج کردن مردم هستند. این رسانهها رسانههایی به شدت سیاسی شده هستند که تلاش دارند تا هواداران هر کدام از طرفهایی که وابسته به آن هستند را تشویق کنند.
در مصر حقیقت دور از دسترس است و مصریها خشمگین هستند. آنها کاملا به رسانههای دولتی اعتماد نمیکنند، اما معتقدند رسانههای خارجی به ویژه شبکه تلویزیونی الجزیره که دفاتر آن در قاهره مورد حمله ارتش مصر قرار گرفت، حامی اخوان المسلمین هستند. مردم مصر اکنون تئوریهای تئوطه و حقایق تحریف شدهای را دریافت میکنند که یا همراه با تصاویر مادرانی که برای پسران کشته شده خود شیون میکنند بوده و یا با تصاویر صحنههای رژه تانکها و سربازان همراه با موسیقی ملی همراه هستند.
در جریان تلاشهای کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجه اتحادیه اروپا طی سه شنبه گذشته برای پایان دادن به چندین هفته خشونت در مصر، جنگ رسانهای برای شکلدهی به انظار عمومی انعکاس پیدا کرد.
یک روز پیش از آن اشتون با محمد مرسی که در یک مکان نامشخص توسط ارتش مصر نگهداری میشود دیدار کرده و گفته بود با رهبر سابق مصر صحبتهایی آزاد و بسیار صریح داشته است. وی بیش از این توصیفی از این نشست ارائه نداد. اما از طرف دیگر روزنامه الاهرام مصر گزارش داد که منابع آگاه میگویند پیام اشتون به مرسی و اخوان المسلمین پیام تسلیم و سازش بوده است.
ارتش مصر و اخوانالمسملین به ندرت با رسانهها روابط خوب داشتهاند. از نظر تاریخی همواره کسانی که در مصر در قدرت بودهاند، رسانهها را مرعوب کرده و آلت دست خود ساختهاند. در دورانی که اخوانالمسلمین قدرت را در دست داشت اقدام به ساکت کردن نویسندگان، طنزنویسان، وبلاگنویسان و کمدینها کرد.
امروز ژنرالها در صدر قدرت هستند و اسلام گرایان تلاش میکنند تا به پوشش رسانهای و روابط عمومی ارتش مصر نفوذ کنند. این پوشش روابط عمومی شامل گزارشهای مبالغه آمیز توسط رسانههای تحت مالکیت بازرگانانی که به دنبال تاثیرگذاشتن بر مقامات بلند پایه ارتش هستند، میشود.
در روزهای اخیر، ارتش مصر کنفرانسهای خبری برگزار و از خبرنگاران دعوت کرده تا سوار بر هلیکوپتر شده تا گستردگی تجمعها در حمایت از ارتش مصر را ببینند. همین طور اخوانالمسلمین که روزنامهها و رسانههای آن بسته شدهاند، به رسانههای اجتماعی و خارجی روی آورده تا پیام خود را منتقل کند.
در این تجمعها در حمایت از ارتش مصر، تصاویر جسدهای خونین در بنرها و پلاکاردها دیده میشود و در شبکههای تلویزیونی خصوصی و دولتی نیز عناوینی نظیر "علیه تروریسم" دیده میشوند. این رسانهها اخوانالمسلمین را تخریب کرده و از عبدالفتاح السیسی به عنوان جمال عبدالناصر جدید یاد میکنند.
جمال عبدالناصر، افسر ارتش مصر بود که در نهایت رئیس جمهوری این کشور شد. وی الهامبخش کودتای سال 1952 شد که منجر به استقلال مصر از انگلیس شد.
عبدالفتاح السیسی در حالی که کلاه و عینک دودی داشته و سینه وی پر از مدال است، مظهر یک فرد قدرتمند عرب است. وی چهرهای ایدهآل برای تلویزیون است. وی که رئیس اسرار آمیز سابق بخش اطلاعات ارتش مصر بوده، بازتابدهنده قدرت برای کشوری است که پس از دو سال فعل و انفعالات سیاسی و خسارت اقتصادی، در آرزوی یک حامی است.
علاء صادق، یک خبرنگار مصری که منتقد پوششهای خبری اخیر در این کشور است، گفت: رسانهها در مصر همگی در حمایت از عبدالفتاح السیسی شعار داده و به اخوان المسلمین تهمت میزنند. آنها مردم را گرد هم میآورند تا روز جمعه آنها را بسیج کرده و این به السیسی این اختیار را میدهد تا مخالفان خود را سرکوب کرده و بکشد و به این ترتیب در را به روی جنگ داخلی باز کند.
به گفته وی مصر 60 سال به عقب بازگشته است.
حامیان محمد مرسی نیز در شبکههای اجتماعی وی را به تمسخر کشیده و در تصویری از وی نشان میدهند که در یک استخر خون تا زانو فرو رفته و یک تفنگ در دست دارد. اردوی حامی ارتش مصر نیز در پاسخ، دینداری اسلامگرایان را به چالش کشیده و تصاویری را گذاشته است که بطریهای مشروب را که بنا به گفتهها در تحصن یک ماهه اخوانالمسلمین در میدان رابعة العدویة یافت شدهاند، نشان میدهد.
در یکی از مطالب منتشر شده در فیسبوک در حمایت از ارتش مصر، به اسلامگرایان به عنوان ماموران اسرائیل تهمت زده شده است. این ادعا که یک از بزرگترین توهینها در مصر است به دلیل آن مطرح شده که به خبرنگاران یهودی اجازه داده شد تا تظاهرات آنها را پوشش دهند. آنها میگویند: تلویزیون اسرائیل درست از محل میدان رابعة العدویة و با خبرنگاران یهودی در بطن تحصن به شما خوش آمد میگوید!
خبرنگار روزنامهای در شهر قاهره گفت که سردبیران این روزنامه به وی گفتهاند درباره نیروهای امنیتی که به معترضان اسلام گرا شلیک کردهاند، مطلب ننویسند. چند روز پیش کشتار دست کم 80 حامی اخوانالمسلمین توسط نیروهای امنیتی و غیرنظامیان مسلح در مصر، با پوشش بسیار کمی از سوی تلویزیونهای خصوصی و دولتی مواجه شد.
رسانهها، اردوی حامیان محمد مرسی را به عنوان گروههای افراط گری که به دنبال تحریک خشونت و آشوب هستند توصیف میکنند. رسانههای دولتی مدعی هستند که بسیاری از قتلها از سوی حامیان اخوانالمسلمین انجام شده تا باعث جلب محکومیت بینالمللی علیه دولت موقت که تحت حمایت ارتش است، شوند.
بسیاری از مجریان و صاحبنظران در برنامههای تلویزیونی مصر همگام با تحولات سیاسی در حال تغییراین کشور حرکت میکنند. هنگامی که ارتش مصر 17 ماه پس از قیام 2011 علیه حسنی مبارک در این کشور قدرت را در دست داشت، یوسف الحسین، مجری شبکه تلویزیونی ONTV یکی از منتقدان ثابت نقض حقوق مدنی توسط ژنرالها بود. اکنون که ارتش دوباره قدرت را در دست گرفته الحسینی به اسلامگرایان و محمد مرسی نیش و کنایه میزند. به گفته وی آنها گروهی از مجرمان و دروغگویان هستند که انقلاب سال 2011 را دزدیدند.
جمال سلطان، استاد دانشگاه آمریکایی قاهره تاکید میکند: مصر یک کشور چند دسته است و فشار زیادی وجود دارد تا صداهای بیطرف را کنار گذاشته و خنثی کنند. در این کشور این فشار وجود دارد تا شما طرف هر کدام از جناحهای رقیب را بگیرید و رسانهها در این درگیری یک ابزار بسیار مهم هستند.» |