شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)-|| غالبا تصوری که از شغل روابط عمومی در نهادها، ادارات و حتی بخش خصوصی وجود دارد، به مسائلی نظیر مناسبت‌ها و تشریفات مربوط می‌شود اما روابط عمومی تلفیق علم و خلاقیت است که بخش علمی آن منبعث از علوم ارتباطات اجتماعی، جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و حتی ادبیات است و بخش خلاقانه آن با داشتن ذوق هنری، زمان‌شناسی و مکان‌شناسی، نشانه‌شناسی و ابتکار در انتقال پیام ارتباط دارد.

هنوز بخشی از مدیران ارشد سازمان‌ها و نهادها، تعریف واضحی از امر روابط عمومی ندارند و برای همین است که عموما در بسیاری از نهادها و سازمان‌ها با ضعف اطلاع‌رسانی شدید مواجهیم. البته نحوه به‌کارگیری نیروهای روابط عمومی نیز، عموما با اشکال اساسی مواجه است. چرا که هنوز برخی از ارگان‌ها، تعریف واضحی از امر روابط عمومی برای خود ندارند.

تصور می‌کنم بهترین تعریف از روابط عمومی را زنده‌یاد دکتر حمید نطقی، پدر علم روابط عمومی ایران بیان کرده و گفته است: «روابط عمومی بایستی در ارتباط با مردم، مدافع سازمان و در ارتباط با مدیران، نقش مدعی‌العموم را به خود بگیرد.» اما متاسفانه آنچه که در مسائل پیش روی روابط عمومی سازمان‌ها می‌بینیم، نوعی توجیه‌گری از عملکرد سازمان‌ها است. در واقع اگر بخواهم ضعف عمده علم روابط عمومی در ایران را بیان کنم از دو منظر باید طرح موضوع داشته باشم.

مدیران عقب‌افتاده از قافله رسانه
نگاه اول: بخش زیادی از مدیران و مسئولان، حتی در بالاترین سطوح اداری کشور، بنا به‌دلایلی که ریشه در ساختار اداری ایران دارد، اعتقادی به اطلاع‌رسانی ندارند. مع‌الاسف در سیستم اداری کشور، چون پاسخ‌گو بودن یک وظیفه اصلی نبوده و نیست، بنابراین مدیران اداری، لزومی نمی‌بینند که خود را ملزم به پاسخ‌گویی کنند.

البته جای بسیار مسرت است که با گسترش رسانه‌های اجتماعی، مردم به‌راحتی می‌توانند عملکرد سازمانها و ادارات را رصد کنند و از طریق همین رسانه‌ها، درصورت بروز مشکل، مسئول مورد نظر را بازخواست کنند تا جایی که طی چند سال اخیر شاهد بودیم به‌واسطه وجود رسانه‌های اجتماعی برخی از مسئولان مجبور به عذرخواهی و در یکی دو مورد، مجبور به استعفا شده‌اند. همین مسائل باعث شده است که اینک بخش زیادی از مدیران در تقلای ارج‌گذاری بر روی علم روابط عمومی شوند.

البته یقین دارم مدیرانی که هنوز در حال و هوای دهه پیش قرار دارند و به قدرت رسانه‌های اجتماعی ایمان نیاورده‌اند، در برابر هجوم بی‌امان این رسانه‌ها که نشات گرفته از افکار عمومی مردم است، مجبور به تسلیم خواهند شد. بنابراین مدیرانی که به‌طور صادقانه، روابط عمومی را در امر مدیریت دخیل نمی‌کنند، قطع به یقین با شکست اساسی در چند سال آینده مواجه می‌شوند.

ناآشنایی مسئولان روابط عمومی به کار خود
نگاه دوم: متاسفانه بخشی از افرادی که در روابط عمومی نهادها و ارگان‌ها مشغول به فعالیت هستند، آشنایی لازم با علم روابط عمومی را ندارند و عموما از رشته‌های غیرتخصصی وارد کار روابط عمومی شده‌اند. مسئول روابط عمومی یک سازمان و نهاد باید علاوه‌بر شناخت همه‌جانبه سازمان، آشنایی و ارتباط کامل با اعضای سازمان و جامعه هدف سازمان داشته باشد. در کنار این امر، مسئول روابط عمومی باید کنش و واکنشی با اصحاب رسانه و جغرافیای محیطی سازمان نیز برقرار کند.

البته نادیده گرفتن برخی از تخصص‌ها هم برای مسئول روابط عمومی منجر به شکست می‌شود. مثلا یک مسئول روابط عمومی لزوما باید با تکنولوژی‌های نوین و سنتی ارتباطی، نحوه درست‌نویسی، نشانه‌شناسی، ابزارهای ضبط صدا و تصویر و مسائلی این‌چنینی آشنایی کافی داشته باشد.

علاوه‌بر همه این امور، یک مسئول روابط عمومی حتی باید جریان‌های سیاسی موجود در جغرافیای محیطی سازمان را مورد مطالعه قرار دهد. در حالت کلی باید گفت که روابط عمومی، ویترین یک سازمان را می‌چیند؛ بنابراین اگر کوچک‌ترین خطایی در چینش این ویترین به‌وجود آید، رسوایی‌های بزرگ را مشاهده خواهیم کرد که البته این رسوایی‌ها نیز تا به امروز در روابط عمومی سازمان‌ها کم نبوده است.

به‌هرحال کار روابط عمومی، کار بسیار حساسی است و باید در این امر دقت زیادی به‌خرج داد و مانند یک سردبیر روزنامه یا نشریه، حواس مسئول روابط عمومی باید به همه چیز، حتی ریزترین مسائل باشد.