شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- مراحل خلاقیت ممکن است به عنوان فعالیت قوه درک و خرد انسان با مراحل مجزا ولی به هم پیوسته تعریف شود که انسان را به رهیافتهایی هدایت کند. نویسندگان و صاحب نطران این مراحل را بگونه های مختلف مطرح کرده اند. بر اساس گفته ها، فرایند خلاقیت به ترتیب دربر گیرنده مراحل روبرو شدن با ایده یا مشکل و شدت رابطه با محیط است که فرد خلاق را احاطه کرده است.

 "اندرسون" در سال 1959 مراحل خلاقیت را شهود (Intuition)، الهام (Inspiration)، بینش (Insight) و سخت کوشیدن (Hard wor ) می داند، "والاس" معتقد است که فرایند خلاقیت شامل آماده سازی، نهفتگی، اشراق و اثبات (Verification) است.

به اعتقاد والاس، که تا حدی زیاد مورد تاکید صاحب نظران زمینه خلاقیت است آماده سازی به معنی تحقیق، بررسی و جمع آوری همه جانبه حقایق است و مقصود از نهفتگی ترکیب اطلاعات گذشته و جدید بدون کوشش آگاهانه برای دستیابی به رهیافت مسئله را بطور ناگهانی بدست می آورد، در اثبات که مرحله نهایی فرایند خلاقیت است، رهیافت جدید، بدیع و شاید تخیلی بصورت عملی درآمده، آزمایش یا جدید نظر و پالایش می شود.

"اتریک" صاحب نظر مدیریت، فرایند خلاقیت را از اندیشه تا عمل به سه مرحله به وجود آمدن اندیشه، پرورش اندیشه و بکارگیری اندیشه تقسیم کرده است.

"آلبرشت" مراحل خلاقیت عملی و قابل اجراتری را که از پنج مرحله تشکیل شده است پیشنهاد می کند. این مراحل به ترتیب عبارتند از: جذب اطلاعات، الهام، آزمون، پالایش و عرضه.

او معتقد است که شخص خلاق، اطلاعات اطراف خود را جذب می کند و برای بررسی مسائل، به بررسی و جستجوی رهیافتهای مختلفی می پردازد. در این هنگام ذهن فرد خلاق با استفاده از اطلاعات خام اثبات شده بطورغیر قابل محسوس آغاز بکار می کند و پس از تجزیه و تحلیل و ترکیب اطلاعات، رهیافتی برای مسئله عرضه می کند.

در مرحله ای که الهام نامیده می شود فرد خلاق احساس می کند که به رهیافت قابل اجرایی دست یافته است، پس از کسب رهیافت جدید، فرد خلاق آن را به آزمون می گذارد تا موفقیت یا عدم موفقیت را مشاهده کند. در این مرحله ممکن است در کیفیت رهیافت نیز بهبودی حاصل شود.

 از اینرو باید با نگرش و تفکری انعطاف پذیر، امتیازات و کاستیهای رهیافت را پذیرفت. زمانی که آزمون انجام گرفت و عملی بودن و قابل اجرا بودن آن تایید شد، ممکن است به پالایش نیاز باشد به این معنی که بهینه کردن رهیافت دنبال شود.

آخرین مرحله، عرضه اندیشه خلاق است؛ بدینگونه که امتیازات اندیشه یا مصول جدید باید بگونه ای عرضه شود که بسادگی قابل عرضه عملی باشد. وقتی پذیرش اندیشه یا محصول جدید انجام گرفت، مراحل خلاقیت و نوآوری با موفقیت طی خواهد شد.

 اصغر مشبکی - کاوه تیمورنژاد