مصطفی مصباحزاده بنیانگذار روزنامه کیهان و عضو سابق مجلس سنای ایران در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی بود. دانشآموخته رشته حقوق در سطح دکترا از دانشگاه سوربون از کشور فرانسه بود.
کار مطبوعاتی
مصباح زاده (متولد 1908) کار مطبوعاتی را با ریاست بر اداره تبلیغات کشور آغاز کرده بود. وی این سمت را پس از اشغال نظامی ایران در دوران جنگ جهانی دوم به دست آورده بود. سپس با همکاری عبدالرحمن فرامرزی ـ هر دو استاد دانشگاه و برخاسته از جنوب ایران ـ دست به انتشار نشریه زد و بعدا نام نشریه را به «کیهان» تبدیل کردند و به مدیریت عبدالرحمن فرامرزی انتشار آن ادامه یافت.
«کیهان» تا اواخر دهه 1330 و زمان تحریم روزنامه اطلاعات در میتینگ صدها هزارنفری جبهه ملی در میدان جلالیه (پارک لاله امروز)، تیراژی قابل ملاحظه نداشت. با تحریم روزنامه اطلاعات، کار کیهان رونق گرفت. کیهان پیش از میتینگ جبهه ملی با ابتکار ستون «داوطلب ازدواج» که در ایران سابقه نداشت، کمی جان گرفته بود. مصباح زاده پس از رونق گرفتن کیهان از بکارگیری روزنامه نگاران چپگرا خودداری نکرد و روزنامه او قیافه ای چپ و ترقی خواه به خود گرفت (که برای مردم دلچسب بود) و مسعودی نیز چنان کرد، اما با احتیاط کامل و دو روزنامه چهره قدیم را از دست دادند. همین رقابت تنگاتنگ و برقرار کردن جریمه «خبر خوردن» خبرنگاران از روزنامه رقیب باعث پیشرفت و تیراژ صدها هزار نسخه ای و یک میلیونی آنها شده بود.
مصباح زاده از نیمه دوم دهه 1330 در رقابت با مسعودی که دوره آموزش روزنامه نگاری درست کرده بود، به اعزام تنی چند از خبرنگاران خود به اروپا و آمریکا، برای تکمیل معلوماتشان در حرفه روزنامه نگاری دست زد و سپس با کمک آنان دانشکده روزنامه نگاری را تاسیس کرد و ...
برخلاف مسعودی، مصباح زاده از تاسیس سندیگای روزنامه نگاران در اوایل دهه 1340 استقبال کرد ولی با مسعودی بر سر استخدام اعضای تحریریه یکدیگر که کناره گیری می کردند و یا اخراج می شدند توافق کرده بود و درنتیجه رفتن از کیهان به اطلاعات و بالعکس به آسانی (و بلافاصله) امکان نداشت.
مصباح زاده حدود یک سال مانده به انقلاب، امور کیهان را به پسرش ایرج سپرده بود، کاری که مسعودی چهار سال پیش از او کرده بود و مدیریت اطلاعات را به پسر بزرگش فرهاد داده بود و بهرام پسر دومش را معاون او کرده بود. این نکته را هم نباید ناگفته گذارد که مسعودی (موسس روزنامه اطلاعات) عاشق روزنامه نگاری بود و لحظه ای از نوشتن، حتی خبرنگاری دور نمی شد و تحریریه را به ندرت ترک می کرد، عکس ها را برای چاپ، خودش انتخاب می کرد ولی مصباح زاده زیاد دست به قلم و بمانند مسعودی، به امور تحریریه نمی پرداخت نبود.
بنیانگذاری انستیتو کیهان
مصباحزاده در سالهای دهه ۱۳۲۰ خورشیدی (مرادف با دهه چهل میلادی) روزنامه کیهان را بنیان نهاد. وی بعدها اعلام کرد که نام روزنامه کیهان ظاهراً الهام گرفته از روزنامه مشهور فرانسوی لوموند است. لوموند در زبان فرانسوی به معنای کیهان است.
روزنامه کیهان، در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوی به نوعی بازتاب دهنده مواضع جریان چپ روشنفکر و ملی گرایانه در ایران بود. بعدها مصباحزاده با انتشار چندین نشریه پرطرفدار جنبی به خانواده کیهان، در کنار روزنامه اطلاعات به یکی از دو منبع اصلی مطبوعاتی ایران بدل گردید.
زن روز، کیهان بچهها و کیهان ورزشی سه مجله پرطرفداری بودند که مؤسسه کیهان در کنار روزنامه سراسری خود به صورت هفتگی منتشر میکرد. انتشار آنها هنوز هم بعد از نیم قرن در کنار این روزنامه ادامه دارد.
تاسیس مدرسه عالی روزنامهنگاری
با حمایت مصطفی مصباحزاده در سال ۱۳۴۳ خورشیدی، مدرسه عالی روزنامهنگاری در موسسه کیهان تاسیس شد. این مدرسه بهتدریج در طول چند سال برای اولین بار در ایران به دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی تبدیل شد.
خروج از ایران و وقوع انقلاب ۱۳۵۷
دو سال قبل از سرنگونی حکومت سلطنتی و پیروزی انقلاب و در پی آن استقرار نظام جمهوری اسلامی، مصطفی مصباحزاده از ایران خارج شد و اداره "امور روزنامه را عملاً به پسرش ایرج واگذار کرد.
بنیانگذاری کیهان لندن
پس از انقلاب روزنامه کیهان به مصادره دولت انقلابی درآمد. اما مصباحزاده که در آن زمان در شهر لندن سکنی گزیده بود با جمع کردن تعدادی از بهترین نویسندگان و روزنامهنگارانی که از کشور گریخته بودند به انتشار روزنامهای با نام "کیهان در تبعید" که به صورت هفتگی در لندن منتشر میشود اقدام کرد که بعدها به کیهان لندن و یا «کیهان سلطنتطلبان» مشهور شد.
این روزنامه در ۸ شهریور ۱۳۹۲ (۳۰ اوت ۲۰۱۳) اطلاع داد که دیگر منتشر نخواهد شد، اما تارنمای این نشریه در اینترنت همچنان در دسترس خواهد بود.
درگذشت
مصطفی مصباحزاده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۶ در شهر سن دیگو در ایالت ایرانینشین کالیفرنیا در سن ۹۸ سالگی درگذشت.
مصطفی مصباح زاده (دکتر در حقوق از فرانسه)، یکی از دو موسس روزنامه کیهان در بهمن ماه 1321، استاد پیشین دانشکده حقوق دانشگاه تهران، نماینده ادوار مختلف مجلس شورای ملی و سناتور 24 نوامبر 2006 در «سان دیاگو» کالیفرنیا در نود و هفت سالگی درگذشت. ولی تا چهار روز بعد جز در چند رسانه، فوت او گزارش نشده بود، یک رسانه هم که در وب سایت خود، خبر فوت مصباح زاده را انتشار داده بود، عکس چهل سالگی اش را در کنار آن چاپ کرده بود!
تا 27 نوامبر خبر فوت او حتی در وب سایت «کیهان لندن» که مصباح زاده، خود پس از انقلاب سال 1357 موسس آن بوده است دیده نشد. چاپ مطلب در یک هفته نامه، کمی طول می کشد، ولی انتشار آن در وب سایت، آنی است و هزینه ندارد.
زندگینامه
منبابع:
1. ویکی پدیا
2. http://www.ewazstars.com/mesbaheewazi%20pag.htm
|