مصطفي مصباح‌زاده بنيانگذار روزنامه كيهان و عضو سابق مجلس سناي ايران در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوي بود. دانش‌آموخته رشته حقوق در سطح دكترا از دانشگاه سوربون از كشور فرانسه بود.
كار مطبوعاتي
مصباح زاده (متولد 1908) كار مطبوعاتي را با رياست بر اداره تبليغات كشور آغاز كرده بود. وي اين سمت را پس از اشغال نظامي ايران در دوران جنگ جهاني دوم به دست آورده بود. سپس با همكاري عبدالرحمن فرامرزي ـ هر دو استاد دانشگاه و برخاسته از جنوب ايران ـ دست به انتشار نشريه زد و بعدا نام نشريه را به «كيهان» تبديل كردند و به مديريت عبدالرحمن فرامرزي انتشار آن ادامه يافت.
«كيهان» تا اواخر دهه 1330 و زمان تحريم روزنامه اطلاعات در ميتينگ صدها هزارنفري جبهه ملي در ميدان جلاليه (پارك لاله امروز)، تيراژي قابل ملاحظه نداشت. با تحريم روزنامه اطلاعات، كار كيهان رونق گرفت. كيهان پيش از ميتينگ جبهه ملي با ابتكار ستون «داوطلب ازدواج» كه در ايران سابقه نداشت، كمي جان گرفته بود. مصباح زاده پس از رونق گرفتن كيهان از بكارگيري روزنامه نگاران چپگرا خودداري نكرد و روزنامه او قيافه اي چپ و ترقي خواه به خود گرفت (كه براي مردم دلچسب بود) و مسعودي نيز چنان كرد، اما با احتياط كامل و دو روزنامه چهره قديم را از دست دادند. همين رقابت تنگاتنگ و برقرار كردن جريمه «خبر خوردن» خبرنگاران از روزنامه رقيب باعث پيشرفت و تيراژ صدها هزار نسخه اي و يك ميليوني آنها شده بود.
مصباح زاده از نيمه دوم دهه 1330 در رقابت با مسعودي كه دوره آموزش روزنامه نگاري درست كرده بود، به اعزام تني چند از خبرنگاران خود به اروپا و آمريكا، براي تكميل معلوماتشان در حرفه روزنامه نگاري دست زد و سپس با كمك آنان دانشكده روزنامه نگاري را تاسيس كرد و ...
برخلاف مسعودي، مصباح زاده از تاسيس سنديگاي روزنامه نگاران در اوايل دهه 1340 استقبال كرد ولي با مسعودي بر سر استخدام اعضاي تحريريه يكديگر كه كناره گيري مي كردند و يا اخراج مي شدند توافق كرده بود و درنتيجه رفتن از كيهان به اطلاعات و بالعكس به آساني (و بلافاصله) امكان نداشت.
مصباح زاده حدود يك سال مانده به انقلاب، امور كيهان را به پسرش ايرج سپرده بود، كاري كه مسعودي چهار سال پيش از او كرده بود و مديريت اطلاعات را به پسر بزرگش فرهاد داده بود و بهرام پسر دومش را معاون او كرده بود. اين نكته را هم نبايد ناگفته گذارد كه مسعودي (موسس روزنامه اطلاعات) عاشق روزنامه نگاري بود و لحظه اي از نوشتن، حتي خبرنگاري دور نمي شد و تحريريه را به ندرت ترك مي كرد، عكس ها را براي چاپ، خودش انتخاب مي كرد ولي مصباح زاده زياد دست به قلم و بمانند مسعودي، به امور تحريريه نمي پرداخت نبود.
بنيانگذاري انستيتو كيهان
مصباح‌زاده در سال‌هاي دهه ۱۳۲۰ خورشيدي (مرادف با دهه چهل ميلادي) روزنامه كيهان را بنيان نهاد. وي بعدها اعلام كرد كه نام روزنامه كيهان ظاهراً الهام گرفته از روزنامه مشهور فرانسوي لوموند است. لوموند در زبان فرانسوي به معناي كيهان است.
روزنامه كيهان، در دوران سلطنت محمدرضا شاه پهلوي به نوعي بازتاب دهنده مواضع جريان چپ روشنفكر و ملي گرايانه در ايران بود. بعدها مصباح‌زاده با انتشار چندين نشريه پرطرفدار جنبي به خانواده كيهان، در كنار روزنامه اطلاعات به يكي از دو منبع اصلي مطبوعاتي ايران بدل گرديد.
زن روز، كيهان بچه‌ها و كيهان ورزشي سه مجله پرطرفداري بودند كه مؤسسه كيهان در كنار روزنامه سراسري خود به صورت هفتگي منتشر مي‌كرد. انتشار آنها هنوز هم بعد از نيم قرن در كنار اين روزنامه ادامه دارد.
تاسيس مدرسه عالي روزنامه‌نگاري
با حمايت مصطفي مصباح‌زاده در سال ۱۳۴۳ خورشيدي، مدرسه عالي روزنامه‌نگاري در موسسه كيهان تاسيس شد. اين مدرسه به‌تدريج در طول چند سال براي اولين بار در ايران به دانشكده علوم ارتباطات اجتماعي تبديل شد.
خروج از ايران و وقوع انقلاب ۱۳۵۷
دو سال قبل از سرنگوني حكومت سلطنتي و پيروزي انقلاب و در پي آن استقرار نظام جمهوري اسلامي، مصطفي مصباح‌زاده از ايران خارج شد و اداره "امور روزنامه را عملاً به پسرش ايرج واگذار كرد.
بنيانگذاري كيهان لندن
پس از انقلاب روزنامه كيهان به مصادره دولت انقلابي درآمد. اما مصباح‌زاده كه در آن زمان در شهر لندن سكني گزيده بود با جمع كردن تعدادي از بهترين نويسندگان و روزنامه‌نگاراني كه از كشور گريخته بودند به انتشار روزنامه‌اي با نام "كيهان در تبعيد" كه به صورت هفتگي در لندن منتشر مي‌شود اقدام كرد كه بعدها به كيهان لندن و يا «كيهان سلطنت‌طلبان» مشهور شد.
اين روزنامه در ۸ شهريور ۱۳۹۲ (۳۰ اوت ۲۰۱۳) اطلاع داد كه ديگر منتشر نخواهد شد، اما تارنماي اين نشريه در اينترنت همچنان در دسترس خواهد بود.
درگذشت
مصطفي مصباح‌زاده در ۲۵ نوامبر ۲۰۰۶ در شهر سن ديگو در ايالت ايراني‌نشين كاليفرنيا در سن ۹۸ سالگي درگذشت.
مصطفي مصباح زاده (دكتر در حقوق از فرانسه)، يكي از دو موسس روزنامه كيهان در بهمن ماه 1321، استاد پيشين دانشكده حقوق دانشگاه تهران، نماينده ادوار مختلف مجلس شوراي ملي و سناتور 24 نوامبر 2006 در «سان دياگو» كاليفرنيا در نود و هفت سالگي درگذشت. ولي تا چهار روز بعد جز در چند رسانه، فوت او گزارش نشده بود، يك رسانه هم كه در وب سايت خود، خبر فوت مصباح زاده را انتشار داده بود، عكس چهل سالگي اش را در كنار آن چاپ كرده بود!
تا 27 نوامبر خبر فوت او حتي در وب سايت «كيهان لندن» كه مصباح زاده، خود پس از انقلاب سال 1357 موسس آن بوده است ديده نشد. چاپ مطلب در يك هفته نامه، كمي طول مي كشد، ولي انتشار آن در وب سايت، آني است و هزينه ندارد.
منبابع:
1. ويكي پديا
2. http://www.ewazstars.com/mesbaheewazi%20pag.htm
