شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، موضوع رعایت اخلاق در رسانه ها و پرهیز از تهمت، افترا و کلمات زشت از مدت ها قبل به بحث متداول فعالان رسانه ای تبدیل شده است .
شاید استفاده از کلماتی که بین مردم معنای بدی دارد و واکنش شدید هنرمندان به این واژه ها در یک نشریه چاپی اواسط تابستان گذشته، توجه کارشناسان و صاحب نظران را بیشتر به این موضوع جلب کرد و این سوال را پدید آورد که چه مرجعی برای جلوگیری از این نوع بی اخلاقی ها در رسانه ها وجود دارد که هر روز بر تعدادشان در شکل های مختلف چاپی، الکترونیکی، دیداری و شنیداری افزوده می شود .
اما استفاده از برخی کلمات ناهنجار به رسانه های مطبوعاتی و الکترونیکی ختم نشد و این معضل با تمام حساسیت ها به صداوسیما نیز راه یافت .
قانون مطبوعات در هشت فصل و 48 ماده مصوب سال 64 و بازنگری شده به سال 1379 چه دستورالعملی را در این زمینه پیش رو می گذارد. این قانون صرفا شامل رسانه های چاپی و الکترونیکی است و صداوسیما را دربرنمی گیرد. با آنکه رسانه های دیداری و شنیداری هر روز با استفاده از اینترنت سریع تر گسترش می یابند ولی دستورالعملی در مورد این رسانه ها وجود ندارد و آنها به شرط دریافت مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی فعالیت می کنند .
برای بررسی بیشتر این موضوع و یافتن راهکاری برای مقابله با این بداخلاقی ها با کارشناسان حوزه خبر و ارتباطات گفت وگو کرده ایم.

*** نبود اخلاق، حلقه گمشده رسانه ها
مجید امرایی، مدیر پیشین سرای روزنامه نگاران می گوید: در حوزه آموزش در دانشگاه ها و آموزشگاه ها، کارکرد و رویکرد نظام رسانه ای غرب را تدریس می کنیم و نمی توانیم انتظار داشته باشیم نطام رسانه ای اخلاق محور در ایران اجرا شود. همه این موارد نشان می دهد به نظام جامع رسانه ای احتیاج داریم که خبرنگار و رسانه ها را قانونمند کند، خبرنگار نباید فراموش کند که معلم اجتماعی است و بخشی از جامعه را با اخبار خود آموزش می دهد.
نویسنده کتاب «تئاتر درمانی» ادامه داد: صداوسیما عنوان رسانه ملی را دارد بنابراین از نظر شیوه محتوایی و تنظیم اخبار باید کل جامعه را دربرگیرد .
وی همچنین توجه به نهادها و تشکل های مردم نهاد را عامل مهمی در کاهش بی اخلاقی های رسانه ای برشمرد و اظهار کرد: سپردن فعالیت ها به تشکل های مردم نهاد صنفی و تخصصی باعث می شود این تشکل ها رابط بین مجموعه دولتی و مردم باشند و خبرنگارها و روزنامه نگارها خود محورهای اخلاقی را تنظیم و رعایت کنند .

***توجه به سمن ها و تشکل های حرفه ای رسانه ای
حسینعلی افخمی استاد دانشگاه رشته علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی نیز در مورد استفاده از کلمات نامناسب در برخی بخش های خبری صداوسیما معتقد است: یکی از نقاط ضعف این است که سطح پاسخگویی در صدا وسیما محدود است، ضمن اینکه مشکل دسترسی برای مردم وجود دارد به این معنی که مردم باید بتوانند نسبت به پخش نامتوازن اخبار عکس العمل نشان دهند و صدای آنها شنیده شود، اما اینطور نیست . 
وی گفت: در بسیاری کشورها جمعیت هایی هستند که نسبت به آثار منفی آگهی های تلویزیون در مقابل کودکان، یا در برابر تعرض برنامه ها به زبان روزمره و معیار در جامعه و موضوعات مورد علاقه عموم، واکنش نشان می دهند .
افحمی افزود: این سمن ها معمولا از فعالان علمی دانشگاهی، کنشگران تشکل های صنفی و فعالان اجتماعی تشکیل می شوند و وظایف گوناگونی دارند ازجمله اینکه مقابله با خشونت رسانه ای یا مقابله با بازنمایی نادرست واقعیت های اجتماعی و سوگیری در انعکاس اخبار فعالان سیاسی و تشکل های حرفه ای عمدتا در دستورکار آنها قرار دارد . 
این محقق حوزه ارتباطات و خبر ادامه داد: سمن ها به کمک های مردمی متکی هستند و با فساد در رسانه ها و نابرابری در دسترسی عموم به آنها یا حضور ناموزون متنفذان در رسانه ها مبارزه می کنند . 
به گفته ویراستار کتاب «دایره المعارف روابط عمومی»، علاوه بر سمن های رسانه ای، نهاد دیگری که می تواند توازن و اعتدال را در رسانه هایی مانند رادیو و تلویزیون رصد کند، تشکل های صنفی روزنامه نگاران یا تولیدکنندگان حرفه ای و صاحبنظر این رسانه ها هستند. آنها می توانند تصمیم گیری کنند چه صحنه ای از یک رویداد یا برنامه تلویزیونی قابل پخش و چه صحنه ای قابل پخش نیست . 
افخمی تصریح کرد: تشکل های حرفه ای بین رسانه ها و سیاستمداران نقش میانجی را برعهده دارند .
به گزارش ایرنا در این شرایط به نظر می رسد برای جلوگیری از گسترش این بی اخلاقی ها باید تشکل های صنفی و سازمان های مردم نهاد (سمن ها) با حضور خبرنگاران، روزنامه نگاران و تولیدکنندگان برنامه های تلویزیونی و نمایشی تشکیل شود و این تشکل ها خود فضای رسانه ای را رصد کنند . 
ضمن اینکه تدوین نظام جامع رسانه ای با کمک دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ضروری است؛ باید به روند اطلاع رسانی در رسانه های مختلف و نه صرفا رسانه های چاپی، الکترونیکی بیشتر توجه شود.

منبع: ایرنا