شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)، اشاره: آنچه میخوانید گزیدهای از حرفهای «مرتضی دلاوری پاریزی» مشاور فرهنگی مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران دربارة «مسئولیت اجتماعی» است که از دل یک گفتوگو در آمده است؛ گفتوگویی که با تیتر «کسب و کار با طعم مسئولیت اجتماعی» در پایگاه خبری شرکت مس (mespress.ir) منتشر شده است. این گفتوگو با این بهانه که شرکت مس، نشان مسئولیتهای اجتماعی را در دهمین سمپوزیوم بینالمللی روابط عمومی دریافت کرد، انجام شده است. هیأت داوران این سمپوزیوم بینالمللی با بررسی اقدامات شرکتهای مختلف در زمینة شاخص خدمات مسئولیتهای اجتماعی، شرکت ملی صنایع مس ایران را به دلیل ارائة خدمات گسترده در نقاط مختلف کشور، شایستة دریافت این نشان دانسته بود.
دلاوری میگوید: منظور ما از مسئولیت اجتماعی، نه تعهدات اجباری، تحمیل شده و الزامآور، بلکه تعهدات داوطلبانهای است که شرکتها برای خود ایجاد میکنند و آنها را به انجام میرسانند.
آنچه عمدتاً از عنوان «مسئولیت اجتماعی» شنیده میشود و در برخی گزارشها میآید، تعهدات الزامآوری است که از سوی دولت و قانون به شرکتها، خصوصاً شرکتهای دولتی تحمیل شده است. اما در این یادداشت، منظور از مسئولیت اجتماعی، تعهدات داوطلبانهای است که شرکتها برای خود ایجاد میکنند و آنها را به انجام میرسانند. برخی از تعهدات الزامآور قانونی شامل حقوق معدنی، مالیاتها، حق آلایندگی و… است. رقمهایی که «شرکت ملی صنایع مس ایران» تاکنون در این حوزهها پرداخت کرده، رقمهای بزرگی بوده است. به گفتة کارشناسان، شرکت مس در دنیا یکی از بیشترین حقوق معدنی را پرداخت میکند. توجیهی که دولتها برای گرفتن چنین مالیاتها و عوارضی دارند این است که شرکتها و عمدتاً شرکتهای بزرگ بابت برداشت از منابع عمومی، فعالیت اقتصادی و آسیب رساندن به محیطزیست، باید با مجموعهای از پرداختها و خدمات به نوعی آن را جبران کنند.
اما نگاه ما به موضوع مسئولیت اجتماعی، صرفاً این نیست. ما حتی به مسئولیت اجتماعی به عنوان عملی صرفاً خیر و جبرانی نگاه نمیکنیم. نگاه ما این است که با انجام مجموعهای از اقدامات برنامهریزی شده و هدفمند و نه واکنشی و پاسخ به تقاضا در سرزمینهای ذینفع یا کل جامعه، نهایتاً بتوانیم به تولید محصولی ارزانتر برسیم. یعنی به این مسأله واقفیم که توسعهنیافتگی این مناطق در نهایت، هزینههای شرکت را افزایش میدهد، بنابراین آنچه ما به عنوان مسئولیت اجتماعی در مکانهای نزدیک به معادن و کارخانهها انجام میدهیم، منتی بر سر ساکنان این مناطق نیست، بلکه در واقع عمل به مسئولیتهای اجتماعی به نفع خود شرکت است.
البته شاخص اصلی و بدیهی سنجش فعالیت یک شرکت، عملکرد اقتصادی است. برای شرکتهای خصوصی این سنجه، اصلیترین سنجه است و البته منافاتی با حضور و سرمایهگذاری در حوزههای اجتماعی ندارد. ولی باید توجه داشت که هر کسی باید به مسئولیت خودش عمل کند. وظیفة اصلی ما تولید مس، خلق ارزش افزوده و ایجاد سود بیشتر برای سهامداران است و مثلاً متولی آموزش، ورزش، بهداشت و درمان، راهسازی، جنگلکاری و… نیستیم، ولی این را هم میدانیم که در خلأ زندگی نمیکنیم. مسئولیت اجتماعی به اخلاق کسب و کار برمیگردد؛ یعنی رعایت حال تمام کسانی که از فعالیتهای شرکت تحت تأثیر قرار میگیرند.
رعایت مسئولیتهای اجتماعی، پیششرطی برای کسب سود است. از طرف دیگر، شرکت به ازای فرصتی که جامعه به او برای فعالیت اقتصادی اعطا کرده است، خود را مدیون و نه طلبکار میداند. ما در قبال جامعه، انسانها و محیطی که در آن فعالیت میکنیم، مسئولیم.
یکی از دغدغههای ما، رابطة متقابل شرکت با مردمان سرزمینهای ذینفع است. این رابطه تاکنون رابطة چندان خوشایندی نبوده است و دلایل تاریخی خودش را دارد. شرکت ملی صنایع مس ایران در طول دوران فعالیت خود از اوایل دهة ۵۰ تا اواسط دهة ۸۰ به واسطة دولتی بودن و البته شرایط نسبتاً خوب اقتصادیاش، نقشی پررنگ در همة مناسبات مناطق ذینفع داشته است. خدمات و هزینههای بسیاری هم کرده، اما واقعیت این است که شرکتها وقتی وارد منطقهای میشوند حتی اگر باعث رونق و توسعة آن منطقه شوند، باز هم تبعاتی را برای مردمان و زیستبوم آن به همراه دارند.
اصلیترین دغدغه، برقراری تعادل بین مطالبات و استطاعت شرکت است. از یک طرف، مطالبات موجود اگرچه عمدتاً به حق است ولی کمیت آن ریشه در گذشته دارد. از طرف دیگر، منابع شرکت نیز نامحدود نیست، اگر هم بود به دلیل این که بخش اعظم سهام به بخش خصوصی واگذار شده، شرعاً و قانوناً بی اذن صاحبان شرکت، کسی حق تصرف در آن را ندارد. البته مجمع عمومی هم نشان داده که نسبت به این مطالبات، بیتفاوت نیست و فعالیتهای اجتماعی شرکت مس اگر بینظیر نباشد، کمنظیر است.
یکی از مسائلی که شرکت مس در حال حاضر با آن روبهروست، گذار از دوران دولتی بودن به شرایط حاضر است. زمانی که شرکت مس دولتی بود توقعات و انتظارات زیادی از طرف مسئولان محلی، دولت و قانون به این شرکت تحمیل شده و عملاً این شرکت متولی بسیاری از کارها در مناطق پیرامون خودش بوده است. هر هزینهای که قرار بود در هر زمینهای خرج شود، شرکت ملزم به پرداخت آن بود. هنوز هم البته این اتفاق کمابیش میافتد.حتی میتوانیم بگوییم باعث افتخار ما هم هست که هیچ مراسمی در هیچیک از شهرستانهای دولتی ذینفع برگزار نمیشود که شرکت مس به نحوی در آن مشارکت نداشته باشد؛ از ارائة خدمات نقدی گرفته تا خدمات فرهنگی و… اما دغدغة ما این بود که این هزینهها را هدفمند کنیم. در بودجة سالیانة شرکت، دو سرفصل داوطلبانه و قانونی وجود دارد؛ یکی هزینههای ورزشی و دیگری کمکهای بلاعوض که به تصویب مجمع عمومی رسیده است.
در حال حاضر، در قالب این دو سرفصل، بخش عمدتاً آشکار مسئولیتهای اجتماعی خود را انجام میدهیم. این در حالی است که بسیاری از شرکتها از زیر این دو سرفصل هزینهای شانه خالی میکنند. نیت ما این است که کمکهای بلاعوض را هدفمند کنیم؛ یعنی به جای کمک به اشخاص و گروهها، در حوزههای کلان و عامالمنفعه مشارکت داشته باشیم که منفعت و خیر آن به همه برسد. آموزش، بهداشت و مخصوصاً محیطزیست که اقدامات زیادی هم تاکنون در این زمینه انجام شده است، حوزههایی از این قبیل هستند. هدفمند شدن به این معناست که خیر و برکت این هزینهها به تعداد بیشتری از افراد در جامعه برسد. برای این منظور چند کار انجام شده است. در قدم اول، بخشی از هزینههای غیرضروری که نهادینه هم شده بود، قطع شد. در قدم دوم در هر شهرستان، با مسئولان اصلی جلسه گذاشتیم و با آنها در زمینه تخصیص منابع به توافق رسیدیم، در واقع، شرکت مس قصد ندارد کمکهای عامالمنفعه را قطع کند، اما چون مسئولان مناطق نیازها و اولویتهای شهرستان خود را بهتر میشناسند، قرار شد این کمکها با نظر مسئولان محلی انجام شود. بخشی دیگر از این کمکهای عامالمنفعه را نیز در حوزة زیرساختهای اصلی هزینه میکنیم.
در واقع، نگاه ما این است که اگر مسئولیت اجتماعی بخواهد در یک جامعة محلی درست عمل کند باید جامعة محلی همپای صنعت توسعه پیدا کند. ما انتظار داریم مردم و مسئولان متوجه باشند که شرکت مس در منطقه چه فعالیتهایی انجام میدهد و در حال تولید ارزش افزوده در شهرستانهای ذینفع است. خوشبختانه مسئولان در حد قابل قبولی متوجه این نکته هستند و ما شاهد اعتراضهایی که در گذشته وجود داشته، نیستیم.
منبع: اطلاعات
|