تصویری از فیلم ترکیهای «کادی آدی: ک. او. ز. (Kadi Adi: K. O. Z.)»
شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- تلویزیون حامی حزب حاکم عدالت و توسعه ترکیه، تصویری را از مخاطبانش نشان میدهد که تعدادشان رو به کاهش است.
حزب عدالت و توسعه ترکیه (AKP) تاکنون از چندین تقابل و نبرد سیاسی، با وجود تمامی دشواریها برنده خارج شده است، اما در عرصه سینما و تلویزیون با وجود تلاشهای زیاد و پرهزینه در حال باختن نبرد است.
با توجه به بهرهمندی از حمایتهای انتخاباتی بالا، این حزب برای مدتی بیش از یک دهه دولت را در اختیار داشته است و قدرت خود را در تمامی دستگاهها تقویت نموده است، حجم بالایی از سرمایه را در اختیار تاجران حامی خود قرار داده است و به ایجاد شبکه رسانهای حامی خود پرداخته است. هم اکنون تمامی برنامههای تهیه شده در حمایت از این حزب، چه در سینما و چه در تلویزیون با وجود هزینههایی گزاف در حال شکست خوردن هستند.
فیلم :کاد آدی: ک. او. ز. را در نظر بگیرید: یک فیلم تبلیغاتی-انتخاباتی که عنوان آن («کاد آدی» به معنای اسم رمز)، کلمه ترکی «Koz» (شیپور) را به عنوان خلاصهای از عبارت «زمان عملیات شکستنِ موج فرار رسیده است» مورد استفاده قرار میدهد.
«کاد آدی: ک. او. ز اقدامی برای به نمایش در آوردن روایت و قصه برتر حزب عدالت و توسعه ترکیه در پیش چشم توده های مردم بود- روایتی که اساساً موضوعش این است که رئیس جمهور ترکیه و رئیس اطلاعات کشور دو قهرمانی هستند که علیه جاسوسی بینالملی به نبرد بر میخیزند، اقداماتی جاسوسی که متحدان سیاسی پیشین ترکیه یعنی،گولنیستها و بریتانیا در آن پیشقدم بودند.
این فیلم اکشن و هیجانی در تاریخ 24 بهمن 93 به شکلی جاهطلبانه در بیش از 850 سینما در سطح ترکیه به نمایش در آمد، و هدف از آن شکستن رکورد فروش در سطح کشور بود، امری که در حال حاضر در اختیار یک فیلم کمدی با موضوع مربی تیم فوتبال کودکان است، این فیلم «رجب ایودیک 4» نام دارد، اثری که در سال گذشته 7.3 میلیون بیننده داشته است.
اما «کادی آدی: ک. او. ز» سرانجام در ماه گذشته و پیش از اتمام مهلت مقرر باقی ماندن روی پرده سینما، تنها با 312294 بیننده در کشوری که بیش از 77 میلیون جمعیت دارد از گیشه سینما کنار گذاشته شد. با توجه به گزارش روزنامه Cumhurieyet، در هفته پایانی نمایشش، این فیلم فقط یازده بیننده داشته است.
این فیلم که تقریباً تمامی منتقدان سینمای ترکیه آن را شدیداً مورد انتقاد قرار دادهاند، مطابق نظر هزاران بیننده ترک، میتواند فقط در یک لیست رتبه «نخست» را داشته باشد، یعنی در صدر لیست «صد فیلم مزخرف» قرار بگیرد.
با وجود برخورداری از حمایت اولیه و منابع مالی، اگر فیلمی موفق به جذب تعداد بالایی از مخاطبین نشود، امری عجیب جلوه خواهد کرد. کیفیت تولید این فیلم خوب بوده است و یک روزنامه نگار ترک گزارش داده است که برخی از سینماها آن را برای چند هفته به صورت رایگان به نمایش در آوردهاند، این در حالی است که حداقل یکی از کارفرمایان حزب عدالت و توسعه ترکیه قویاً به پرسنل خود گفته است که اگر نمیخواهند از کار خود اخراج شوند یاید بلیطی را مبنی بر تماشای این فیلم به او نشان دهند.
وسدی سیار، منتقد سینمای ترکیه در حین مصاحبه درباره فیلم «کاد آدی: ک. او. ز.» در تاریخ 23 بهمن 93 گفته است: رژیم «رایش سوم [مربوط به نازیها] نیز از فیلم سازان سازمانی مختص خود برخوردار بود، اما هرگز چنین فیلم بدردنخوری را حتی از آنها تا بحال ندیدهام»، - سایر منتقدان هم از عباراتی نظیر «آشفتگی» و «تبلیغات مزخرف» برای توصیف این فیلم استفاده کردهاند.
برنامههای این حزب در تلویزیون هم عملکرد ناموفقی داشته است.
«Reaksiyon» (واکنش) یک مجموعه تلویزیونی اکشن سبک «وطنی» است که موضوع آن پیرامون ارتش ترکیه و افسران اطلاعاتی است، موضوع این فیلم نیز توطئه بینالمللی و مشابه با فیلم سینمایی فوقالذکر میباشد. کمتر از سه ماه پس از آنکه اولین قسمت از این مجموعه تلویزیونی در شهریور سال 93 به نمایش در آمد، نمایش این محصول پرهزینه توسط تلویزیون خصوصی استار، با توجه به امتیاز غیرقابل قبولی که مخاطبان به آن دادند، متوقف شد.
«Kizilema» (سیب سرخ) نیز یک مجموعه تلویزیونی دیگر است که در شبکه تلویزیونی ملی TRT ترکیه، صریحاً به ستایش سازمان اطلاعات ملی ترکیه میپردازد، شبکهای که بودجه آن از مالیات شهروندان ترک تامین میشود. حتی آهنگ مبارزه انتخابی حزب عدالت و توسعه نیز در این فیلم توسط تهیه کننده مورد استفاده قرار گرفته است، فردی که برای سریال تلویزیونی جنجالی «دره گرگها» شناخته میشود، اما حتی این کار هم نتوانست با توجه به امتیاز ضعیف مخاطبین به آن، از توقف پخشش جلوگیری کند.
در این بین، مجموعه کارگاه عثمانی با نام «Filinta» (زیبارو) هنوز هم علیرغم امتیازات پایینی که از مخاطبین دریافت کرده است در حال نمایش میباشد- شاید این امر بازهم به دلیل توجه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه و بذل و بخششهای او به تلویزیون TRT میباشد.
اردوغان، که پسرش بلال، مطابق با گزارشها یکی از شرکای تجاری تهیه کننده فیلم فیلینتا است، از مجموعه این فیلم در ماه گذشته دیدن کرد و به تهیه کننده آلمانی آن قول داد که درخواست او برای دریافت حق شهروندی ترکیه هرچه زودترً مورد قبول واقع خواهد شد.
«فیلینتا» تنها مجموعه نمایشی تاریخی نیست که تلاش میکند به توجیه سیاست خارجی نئوعثمانی حزب عدالت و توسعه ترکیه بپردازد.
با تمرکز بر جد موسس امپراطوری عثمانی و نبردش با صلیبیان، فیلم «دیریلیس: ارتوگرول» (Dirilis: Ertugrul) (رستاخیز: ارتوگرول) طرح های غالب برنامههای حامی حزب عدالت و توسعه را با هم ترکیب میکند: یعنی طرح و قالبهای نئوعثمانگرایی و نظریههایی پیرامون توطئه بیگانههراسی-مرزی. رسانههای حامی دولت گزارش دادهاند که مورخان بدلیل اشتباهات و عدم دقت این برنامه تلویزیونی، به شدت از آن انتقاد کردهاند، اگرچه تلویزیون TRT از آن حمایت مالی کرده است.
به نظر میرسد که توضیح شکست واضح فیلمها و برنامههای تلویزیونی دشوار باشد. حزب عدالت و توسعه ترکیه در انتخاب محلی سال گذشته 19 میلیون رای را به خود اختصاص داد، اما تقریباً 313000 نفر به سینما رفتند تا فیلم «کاد آدی: ک. او. ز.» را تماشا کنند.
عملکرد بد برنامههای تلویزیون حامی این حزب حائز اهمیت است چرا که ترکیه پس از آمریکا، بزرگترین صادر کننده سریالهای تلویزیونی میباشد.
امتیاز بینندگان، که از طریق تعداد گیرندههای تلویزیونی دریافت کننده یک برنامه یا سریال تعیین میشود ذکر نموده است که: « فیلم واکنش»: 8 الی 18درصد، «فیلینتا»: 7 الی 10 درصد و پس از نمایش دو قسمت اول آن، امتیاز «کیزیللما» به پایینترین میزان ممکن یعنی سه درصد رسید.
«دیریلیس: ارتوگرول» از نظر امتیاز بینندگان عملکرد بهتری داشت و به امتیاز 14 الی 23درصد دست یافت، اما حتی این امتیاز هم خیلی پایینتر از 3/43 نظراتی است که این حزب در انتخابات محلی سال قبل به خود اختصاص داد.
چگونه اختلاف بین تعداد آرای این حزب و عدم توجه به داستانهای بلند ساخته شده در حمایت از این حزب، در کشوری برخوردار از چندقطبی شدید سیاسی و اشتیاق عمومی برای سریالهای تلویزیونی و سینمایی را میتوان توضیح داد؟
یک توضیح شاید این باشد که حزب عدالت و توسعه از طریق تاثیرگذاری مثبت بر زندگی مردم بواسطه سیاستهایش محبوبیت اجتماعی یافته است، سیاستهایی نظیر نظام مراقبتهای بهداشتی و سلامت. این نقطه تماس «واقعی» در ترکیب با گفتمان ایدئولوژیک پیشین آن که برای فرد معمولی رای دهنده، «صادق» به نظر میرسید، میتواند به سادگی به رای و اعتماد اجتماعی بدل شود.
اما، فیلمهای حزب عدالت و توسعه ترکیه و روایات بزرگ و جدید آنها درباره توطئههای خارجی، و همچنین بازبینیگرایی تاریخی ممکن است که از نظر یک بیننده معمولی در ترکیه، به عنوان نقطه تماس با حقایق زندگی روزمره دیده شود.
در حقیقت، شاید جلب هزاران بیننده به برنامه های تبلیغاتی ممکن باشد، اما ذهیت «عوامانه» حزب عدالت و توسعه ترکیه برای تسلط صنعت فرهنگ ترکیه در دهه گذشته، استعدادهایی را کنار گذاشته، تضعیف نموده یا بیگانه خوانده است که قادر بودند آثار ملموستر و باورپذیرتری را تولید کنند. اکنون تقریباً تمامی آن استعدادها در اردوگاه جبهه مخالف این حزب هستند.
بنابراین، وقتی که فردی نه در تبلیغات مهارت دارد، نظیر میخیل چیائورلی و لنی ریفنستاهل، و نه هالیود شخصی فرد که نمیتواند کاری را به روشهای ماهرانه انجام دهد، نباید با پایان همراه با شکستی مفتضح نظیر سرانجام «کاد آدی: ک. او. ز» متعجب بشود. -
اِمره کیزیلکایا
مقاله، روزنامه پالس ترکیه
|