شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران(شارا)، ممکن است برای هر کسی اتفاق بیفتد که از صبح، یک روز سخت و پراسترس را شروع کند. شاید مثلا با همسر خود مشاجره داشته‌اید یا به‌رغم اینکه چندین بار به خود یادآوری کرده‌اید، باز هم یک قرار مهم را فراموش کرده‌اید یا پشت سر هم ایمیل‌هایی دریافت کرده‌اید که بعضی از آنها تقاضاهای غیر عملی بوده‌اند. چنین روزهایی بسیار طولانی به نظر می‌رسند و تا به خودتان می‌آیید می‌بینید که لبخند از صورتتان رخت بر بسته و از روبه‌رو شدن با مشتری‌ها یا همکاران خود واهمه دارید. اما برای قرار بعدی خود هیجان دارید و می‌دانید که باید به خودتان بیایید در غیر این‌صورت نتایج خوشی به بار نخواهد آمد.

شاید در نگاه اول قضیه ساده به نظر برسد. چرا نتوانیم دوباره بر موضوعات مثبت تمرکز کنیم؟ یا حتی بهتر از آن، چرا سعی نکنیم به آن موضوع قالب جدیدی بدهیم. با خودتان فکر می‌کنید «امروز هم تمام می‌شود.» اگر فکر می‌کنید زمانی که هیجان زده هستید یا انتظار بدترین وقایع را دارید همچنان متمرکز و بر اندیشه خود مسلط باقی می‌مانید، پس چگونه است که وقتی یکی از روزهای سخت برای شما پیش می‌آید روبه‌رو شدن با آن در عمل چندان ساده نیست؟

تحقیق اخیر در آکادمی ملی علوم توسط گروه رایو و همکاران (سپتامبر 2013) علت این امر را توضیح می‌دهد، اینکه چرا وقتی سطح استرس شما بالا می‌رود تحت کنترل داشتن هیجانات سخت‌تر می‌شود. 

محققان در یک آزمایش دریافتند افرادی که دارای ترس شرطی شده هستند (مثل ترس از رئیس یا فضای جلسات هیات‌مدیره) در صورتی که بدون استرس به چنین فضاهایی وارد شوند، توانایی فائق آمدن بر این ترس و آرام کردن خودشان را دارند. اما اگر این افراد از قبل استرس داشتند، این موضوع باعث غیر فعال شدن سیستم «بجنگ یا فرار کن» می‌شود و در این حالت کنترل اندیشه‌های فرد بسیار مشکل‌تر خواهد شد.

اگر یکی از چنین روزهای سختی داشته اید، این استرس می‌تواند کار شما را برای تحت کنترل داشتن هیجانات خود در مواجهه با رئیس یا هیات‌مدیره سخت‌تر کند. در این حالت، هر چه به خودتان یادآوری کنید که «آنچه می‌توانی را کنترل کن» یا «فقط یک قدم بردار» نمی‌تواند به کنترل هیجانات شما کمک کند. علت این امر آن است که وقتی شما به خاطر مشاجره در منزل یا ایمیل‌های ناخوشایندی که دریافت کرده‌اید تحت استرس قرار گرفته اید، این استرس در توانایی شما برای کنترل انتظارات منفی خودکار دخالت می‌کند و توان کنترل هیجان را از شما می‌گیرد. 

اغلب انجام این کنترل به عهده قشر جلویی مغز PFC است، یعنی ناحیه‌ای از مغز که وظیفه آن مدیریت اضطراب انتظاری بدون هیچ مشکل است. با این وجود، وقتی احساسات شما به‌خاطر موقعیت سختی که در آن بوده‌اید در حال جوشش است، PFC نمی‌تواند عملکرد نرمال خود را داشته باشد و در نتیجه کنترل استرس با شکست مواجه می‌شود.

پس چاره چیست؟ دلیل اهمیت این تحقیق چه می‌تواند باشد؟ اگر می‌دانید که روزتان را خوب شروع نکرده‌اید، پس تلاش برای کنترل PFC نمی‌تواند چاره کار باشد بلکه در این موقعیت، کنترل هیجانات تنها با دور زدن بخش PFC مغز امکان‌پذیر است. 

از جمله روش‌هایی که برای این کار وجود دارد مدیتیشن است، که در آن به‌جای کنترل اندیشه‌ها باید یاد بگیرید آنها را رها کنید. به این کار، درون بینی احساسی نیز می‌گویند و گفته می‌شود این کار باعث ساکت کردن مرکز هیجانات مغز به‌طور مستقیم و بدون کنترل اندیشه‌ها می‌شود. وقتی اندیشه‌های اضطرابی به سراغ شما می‌آیند به جای گلاویز شدن با این اندیشه‌ها، به آنها اجازه حضور بدهید. آنها را مشاهده کنید. آنها را درک کنید و توجه خود را به موضوعی غیر از اندیشه‌هایتان معطوف کنید، مثلا تنفستان. این کار در ابتدا آسان نیست اما اگر یکی از آن روزهای سخت را شروع کردید، قبل از آنکه جلسه‌ای را شروع کنید که اضطراب شما را بیشتر می‌کند، می‌توانید با این روش‌ها عملکرد موفق‌تری داشته باشید. همچنین انسان با تمرین کامل می‌شود. اگر این روش را زیاد تمرین کنید، احتمال دارد در آینده در انجام آن بهتر شوید.

بخش اخلاقی این مطلب چنین است: اگر روز پراسترسی را در محل کار داشته‌اید یا با ذهن پریشان به محل کار آمده‌اید و  لازم است در جلسه استرس‌آوری حضور داشته باشید، بخش مربوط به اضطراب در مغز خود را دوباره تنظیم کنید، چشم خود را به مدت پنج دقیقه ببندید و تکنیک تنفس را که در بالا گفتم 

دنبال کنید. این کار به مراتب موفق‌تر از صحبت کردن با خودتان در شرایط اضطراب یا داشتن هیجان ناشی از ترس برای موضوعی قریب‌الوقوع است.

منبع: روزنامه دنیای اقتصاد - شماره ۳۱۶۰