شبکه اطلاع رسانی روابط عمومی ایران (شارا)- یک استاد رشته‌ی ارتباطات معتقد است: تعداد شبکه‌های ماهواره‌یی، ایستگاه‌های رادیویی و تلویزیونی، خبرگزاری‌ها، روزنامه‌ها و ... به‌قدری زیاد شده است که می‌طلبد دانشکده‌های تازه‌ برای روزنامه‌نگاری ایجاد شوند، به‌شرط آن‌که در شیوه‌ی آموزش روزنامه‌نگاری تجدید نظر کنیم.

اکبر نصراللهی در گفت‌و‌گو با خبرنگار رسانه خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با بیان این‌که ظرفیت برای راه‌اندازی دانشگاه‌های تازه برای روزنامه‌نگاری وجود دارد، اظهار کرد: اگر بخواهیم با توجه به اهمیتی که رسانه‌ها ایجاد کرده‌اند، پیش رویم باید در شیوه و شکل آموزش روزنامه‌نگاری در مراکز آموزشی، تجدید نظر و یک ساختار جدید برای آن ایجاد شود.

او تأکید کرد: اگر پیش از این، روزنامه‌نگاری یک کار تشریفاتی بود، امروزه شما در هر پروژه‌ای و برای حل هر نوع موضوعی، به رسانه نیاز دارید.

نصراللهی با بیان این‌که اگر قرار باشد دانشکده‌های تازه برای روزنامه‌نگاری با همان روند قبلی اداره شوند، یک اشتباه استراتژیک رخ می‌دهد، گفت: برای راه‌اندازی یک دانشگاه تازه باید بدانیم شیوه‌ی مورد نیاز آموزش چیست و در شیوه‌ی قبلی، چه اشکال‌هایی وجود داشت که به برطرف شدن آن‌ها نیاز است. در هر صورت، نیاز به آسیب‌شناسی کلی در سیستم آموزش روزنامه‌نگاری وجود دارد.

این استاد رشته‌ی ارتباطات درباره‌ی آسیب‌های سیستم آموزش روزنامه‌نگاری، توضیح داد: کاربردی نبودن مفاهیم درسی یکی از آسیب‌ها است؛ بیشتر مطالبی که در کلاس درس گفته می‌شود، کاملا متفاوت با ضرورت‌ها و نیازهایی است که در عرصه‌ی کار و عمل با آن‌ها مواجه هستیم. کهنه بودن مطالب آسیب‌ی دیگر است؛ سرفصل‌های آموزش و محتوای آموزشی ما بسیار قدیمی است. مثلا ما درسی به نام «ارتباط روابط عمومی با مطبوعات» داریم که سال‌ها است در دانشگاه‌های روزنامه‌نگاری تدریس می‌شود، اما در حال حاضر روابط عمومی‌ها فقط با مطبوعات رابطه ندارند و خبرگزاری‌ها، شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی و سایت‌ها نیز بخش دیگری از روابط آن‌ها را تشکیل می‌دهند؛ اما متأسفانه با وجود ایجاد و گسترش رسانه‌هایی مانند رادیو و تلویزیون، نه عنوان این درس تغییر کرده و نه این‌که درس دیگری تحت عنوان «ارتباط روابط عمومی با رادیو و تلویزیون یا خبرگزاری‌ها و سایت‌ها» اضافه شده است.

او ادامه داد: ممکن است که قسمتی از مطالب و محتوای این سرفصل‌های قدیمی در عمل مورد استفاده‌ی فارغ‌التحصیلان رشته‌ی ارتباطات قرار گیرد؛ اما باید توجه داشت که وقتی این محتواها نوشته‌ شده‌اند، تعداد و گسترش رادیو و تلویزیون، شبکه‌های ماهواره‌یی و شبکه‌های اجتماعی یا به این اندازه نبوده یا برخی از این رسانه‌ها هنوز به‌وجود نیامده بودند. بنابراین سرفصل‌ها و محتوای فعلی رشته‌های ارتباطات و مدیریت رسانه، پاسخگوی اقتضائات جدید رسانه‌های کنونی نیست.

نصراللهی با اشاره به اساتید فعال در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری، گفت: متأسفانه تعدادی از همکاران ما که کار تدریس را برعهده دارند، تجربه‌ی کار در رسانه‌ها را ندارند، یعنی اندوخته‌های تئوریک خود را می‌گویند و همان‌ها را تکرار می‌کنند؛ اما این برای تربیت یک روزنامه‌نگار کافی نیست. ما باید مهارت دانشجویان را بالا ببریم و اگر فقط به مباحث تئوریک بپردازیم، دانشجو نمی‌تواند در بازار کار فعالیت کند، چون تجربه‌ی لازم را برای این کار ندارد.

این استاد رشته‌ی ارتباطات با بیان این‌که در مباحث روزنامه‌نگاری، ما با تکیه بر برخی نظریه‌های غربی پیش می‌رویم، توضیح داد: شرایط روزنامه‌نگاری ما با تکیه بر این مباحث تئوریک مانند این است که یک نفر اصلا جنگ نرفته یا در عملیات جنگی افغانستان شرکت کرده، اما بخواهد در مورد دفاع مقدس ایران فیلم بسازد. بدیهی است شانس موفقیت این شخص بسیار پایین خواهد بود. همکاران ما باید در این زمینه هم تجربه‌ی تئوریک داشته باشند و هم خودشان را از کار عملی جدا نکنند. ما نمی‌توانیم مطبوعات و سایر رسانه‌های رقیب را رصد نکنیم و بعد بخواهیم با آن‌ها مقابله کنیم.

نصراللهی با تأکید بر این‌که ما در زمینه‌ی ارتباطات، از دنیا عقب بوده‌ایم و همچنان هم هستیم، اظهار کرد: مطبوعات 250 سال پس از غرب و رادیو 20 سال بعد از غرب، به ایران وارد شده است. از سوی دیگر، در سال‌های اخیر ما پیشرفت‌هایی داشته‌ایم، اما سرعت پیشرفت آن‌ها از ما بیشتر است. پس وقتی به حوزه‌ی «بازی رسانه‌یی» وارد می‌شویم، با توجه به فاصله‌ی موجود، باید تاکتیک‌های رسانه‌یی را یاد بگیریم و عقب‌ماندگی موجود در این زمینه را جبران کنیم.

او با اشاره به ساختار آموزش روزنامه‌نگاری به‌عنوان یکی دیگر از آسیب‌های آموزش روزنامه‌نگاری، تأکید کرد: در دانشگاه‌های ما، پایان‌نامه‌های بسیاری در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری هستند؛ اما به‌ندرت یک رسانه از دانشگاه‌ها تقاضا می‌کند تا نقاط ضعف و قدرت آن را بررسی کند. متأسفانه ارتباط بین دانشگاه و رسانه یا وجود ندارد یا ناکافی است. برای رفع این ضعف، دانشگاه و رسانه باید دوشادوش هم حرکت کنند.

نصراللهی گفت: من از تأسیس یک مرکز آموزشی جدید استقبال می‌کنم، چون موجب به‌وجود آمدن فرصت رقابت می‌شود؛ اما به شرطی که به آسیب‌های کار نیز توجه شود. ما باید شرایطی را به‌وجود آوریم تا مشکلات قبلی رفع شود؛ اما متأسفانه با توجه به تجربیات، ما اول دانشگاه راه‌اندازی و بعد نیازسنجی می‌کنیم.

این استاد رشته‌ی ارتباطات درباره‌ی ضعف در حوزه‌ی روزنامه‌نگاری تخصصی در ایران، یادآوری کرد: در کشور ما، به روزنامه‌نگاری تخصصی توجه نشده است. مثلا «روزنامه‌نگاری بحران» شاخه‌ی بسیار مهمی در روزنامه‌نگاری است. همه‌ی کشورها در معرض بحران هستند و هر جا بحران وجود داشته باشد، به ابزار مدیریت آن، یعنی رسانه هم نیاز است؛ اما با این وجود، هیچ توجهی به این مباحث تخصصی نشده است. باید توجه داشت که در بحران‌ها، رسانه‌ها می‌توانند اعتبار کسب کنند یا اعتبار خود را از دست بدهند؛ اما در دانشگاه‌ها، هیچ سرفصلی با این عنوان یا حتی مرتبط با آن وجود ندارد. مثلا در بی‌بی‌سی آموزش‌های کوتاه‌مدت داده و برای هر مبحث جدیدی، دوره‌های روزنامه‌نگاری کوتاه‌مدت مختص به آن موضوع گذاشته می‌شود؛ اما در کشور ما، این انعطاف وجود ندارد که متناسب با محیط اطراف، در سرفصل‌های درسی تجدید نظر شود.

او با اشاره به سوژه‌یابی به‌عنوان یکی دیگر از ضعف‌های مطبوعات، افزود: سوژه‌یابی اولین و مهم‌ترین گام در کار روزنامه‌نگاری است؛ اما متأسفانه من تا حالا ندیده‌ام که در سرفصل‌های دانشگاهی به این موضوع پرداخته شود.